Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Vals dilemma
Het vals dilemma, het uitgesloten derde of (absoluut) dichotoom denken is een vorm van drogreden of denkfout, waarbij twee alternatieven voorgesteld worden als de enige mogelijkheden (óf zo, óf zo, en niets er tussenin), terwijl er in werkelijkheid nog andere zijn. De communicatie uit zich in het redeneren zonder nuance. Vaak komt dit ook neer op óf goed óf fout (slecht, verkeerd, negatief) zijn van iemand anders of iets anders. Alles wat (normaal gesproken) tot middelmatige of gemiddelde eigenschappen wordt beoordeeld, wordt binnen het zwart-wit denken als zodanig niet herkend, doch ingedeeld in (spreekwoordelijk) het zwarte perspectief (negatief), en het witte perspectief (positief).
De theorie over de denkfouten is door Aaron T. Beck beschreven in de cognitieve therapie. Uit deze therapie zijn communicatietechnieken ontwikkeld die brede acceptatie kennen binnen de terreinen van coaching, via de lichtere therapievormen zoals counseling tot in de psychiatrie, waaronder voornamelijk het presuïcidale syndroom.
Voorbeelden
Politiek
- "Ofwel komt er een splitsing van Vlaanderen en Wallonië, ofwel stevenen we af op een burgeroorlog."
Psychologie en psychiatrie
- Mijn broer doet alles goed terwijl mij alles mislukt.
- Als er nu niet iets drastisch verandert dan ga ik dood.
- Als ik geen volledige steun van … krijg, voel ik me afgewezen.
- Alles wat ik doe is helemaal goed of helemaal fout. Of ik ben gezond of dodelijk ziek. Het valse dilemma maakt van elke fout een blunder die in de gedachten van de betreffende persoon tot een catastrofe leidt.
Overgeneralisatie
- Een immigrant uit Denemarken steekt iemand neer. Vervolgens trekt iemand stellig de conclusie: alle Denen zijn agressief en gewelddadig.
- In dit geval is er sprake van een overgeneralisatie, die behoort tot het zwart-witdenken en niet tot het valse dilemma. Het is een type denkfout waarbij het betreffende individu een algemene conclusie trekt die gestaafd is op een te klein aantal feiten.
Cognitieve therapie
In de 60'er jaren van de 20e eeuw ontwikkelde Aaron T. Beck een lijst met denkfouten, waarbij hij in eerste instantie de focus legt op depressie. Hij stelde dat denkfouten een depressie veroorzaakten of in stand hielden. De Cognitieve therapie (CT) tracht vervormde en onrealistische denkwijzen te identificeren en te veranderen en derhalve emotie en gedrag te beïnvloeden. Inmiddels wordt de CT effectief toegepast bij meer psychologische aandoeningen zoals: verslavingen, eetstoornissen, fobieën, angststoornissen en paniekstoornissen.