Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Wereldenergievoorziening
Wereldenergievoorziening en -verbruik is de wereldwijde productie en bereiding van brandstof, opwekking van elektriciteit, energietransport en energieverbruik. Het is een fundamenteel onderdeel van de economische activiteit. Het omvat warmte,[1] maar geen energie uit voedsel. Veel landen publiceren statistieken over de energievoorziening en het energieverbruik van hun eigen land, van andere interessante landen of van alle landen samen in één grafiek. Een van de grootste organisaties op dit gebied, het Internationaal Energieagentschap (IEA), verkoopt jaarlijks uitgebreide energiegegevens.[2] Enerdata publiceert een gratis Jaarboek.[3] Dit artikel geeft een korte beschrijving van het aanbod en het verbruik van energie, aan de hand van in tabellen samengevatte statistieken, van de landen en regio's die het meest produceren en verbruiken. Recente energiedata, bijv van het eindgebruik, zijn soms niet beschibaar.[4]
De energieproductie is voor 80% fossiel.[3] De helft daarvan wordt geproduceerd door China, de Verenigde Staten en de Arabische staten van de Perzische Golf. De Golfstaten en Rusland exporteren het grootste deel van hun productie, grotendeels naar de Europese Unie en China, waar niet genoeg energie wordt geproduceerd om aan de vraag te voldoen. De energieproductie stijgt 1 tot 2% per jaar,[5] behalve zonne- en windenergie, die in de jaren 2010 gemiddeld 20% per jaar bedroegen.[6][7]
| Jaar | Wind | Zon |
|---|---|---|
| 2012 | 267 | 104 |
| 2015 | 416 | 228 |
| 2018 | 563 | 489 |
| 2021 | 825 | 849 |
Hernieuwbare elektriciteitsbronnen zullen in 2024 en 2025 snel toenemen. De hoeveelheid elektriciteit die wereldwijd door hernieuwbare energiebronnen wordt opgewekt, ligt in 2025 op koers om voor het eerst de hoeveelheid elektriciteit die door steenkool wordt opgewekt te overtreffen. Er wordt verwacht dat zonne-energie alleen al in 2024 en 2025 zal voorzien in ongeveer de helft van de groei van de mondiale vraag naar elektriciteit.[9]
Geproduceerde energie, bijvoorbeeld ruwe olie, wordt verwerkt om deze geschikt te maken voor consumptie door eindgebruikers. De toeleveringsketen tussen productie en eindverbruik omvat veel conversieactiviteiten en veel handel en transport tussen landen, waardoor een kwart van de energie verloren gaat voordat deze wordt verbruikt.
Het energieverbruik per persoon in Noord-Amerika is erg hoog, terwijl het in ontwikkelingslanden laag is en meer hernieuwbaar.[2] Er was wereldwijd een aanzienlijke daling van het energieverbruik als gevolg van de COVID-19-pandemie , met name in de ijzer- en staalindustrie, aangezien de vraag naar nieuwbouw afnam. Om een niveau te bereiken dat vergelijkbaar is met dat in 2019, zou de wereldwijde vraag naar gefabriceerde goederen door de IJzer- en staalindustrie in de Verenigde Staten|ijzer- en staalindustrie moeten toenemen.[10]
Wereldwijd kooldioxide-emissies van fossiele brandstofs was 38 gigaton in 2019.[11] Het doel, gesteld in de Akkoord van Parijs ter beperking van de klimaatverandering, zal lang niet worden bereikt.[12] Er worden verschillende scenario's ontwikkeld om het doel te bereiken.
Primaire energieproductie
Dit is de wereldwijde productie van energie, direct gewonnen of gewonnen uit natuurlijke bronnen. In energiestatistieken verwijst primaire energie (PE) naar de eerste fase waarin energie de toeleveringsketen binnenkomt vóór een verder conversie- of transformatieproces.
Energieproductie wordt meestal geclassificeerd als:
- fossiel, gebruikmakend van steenkool, ruwe olie (aardolie) en aardgas;
- nucleair, gebruikmakend van uranium;
- hernieuwbaar, gebruikmakend van biomassa, geothermie, waterkracht, zonne-energie, getijdenenergie, golfkracht, windkracht, onder andere.
Waardering van primaire energie door IEA volgt bepaalde regels:[13]
- Fossiel: gebaseerd op lagere stookwaarde.
- Nucleair: warmte geproduceerd door kernreacties, 3 keer de elektrische energie, gebaseerd op 33% efficiëntie van kerncentrales.
- Hernieuwbaar:
- Biomassa op basis van lagere stookwaarde.
- Elektrische energie geproduceerd door waterkracht, windturbines en zonnepanelen.
- Geothermische energie is gesteld op meer dan 10 keer de elektrische energie vanwege het zeer lage rendement van deze centrales.
Deze regels zijn controversieel. Water- en luchtstroomenergie die waterkracht- en windturbines aandrijft, en zonlicht dat zonnepanelen aandrijft, worden niet als PE genomen, wat is ingesteld op de geproduceerde elektrische energie. Maar fossiele en nucleaire energie zijn ingesteld op de reactiewarmte die ongeveer 3 keer de elektrische energie is. Dit meetverschil kan ertoe leiden dat de economische bijdrage van hernieuwbare energie wordt onderschat.[14]
Enerdata[3] toont:
- TOTALE ENERGIE / PRODUCTIE: Kolen, Olie, Gas, Biomassa, Warmte en Elektriciteit.
- HERNIEUWBAAR / % IN ELEKTRICITEITSPRODUCTIE: Hernieuwbaar, niet-hernieuwbaar.
De tabel geeft een overzicht van de wereldwijde PE en de landen die in 2021 het meeste (76%) produceren. De bedragen zijn afgerond en weergegeven in miljoen ton olie-equivalent per jaar (1 Mtoe = 11,63 TWh, 1 TWh = 109 kWh) en % van het totaal. Hernieuwbaar is biomassa plus warmte plus hernieuwbaar percentage van elektriciteitsproductie (waterkracht, wind, zon). Nucleair is een niet-hernieuwbaar percentage van de elektriciteitsproductie. De bovengenoemde onderschatting van waterkracht-, wind- en zonne-energie ten opzichte van kern- en fossiele energie geldt ook voor Enerdata.
| Totaal | Steenkool | Olie gas | Hernieuwbaar | Nucleair | |
|---|---|---|---|---|---|
| China | 2950 | 71% | 13% | 10% | 6% |
| Verenigde Staten | 2210 | 13% | 69% | 8% | 10% |
| Rusland | 1516 | 16% | 78% | 2% | 4% |
| Saoedi-Arabië | 610 | 0 | 100% | 0 | 0 |
| Iran | 354 | 0 | 99% | 0 | 1% |
| Verenigde Arabische Emiraten | 218 | 0 | 99% | 0 | 1% |
| India | 615 | 50% | 11% | 33% | 6% |
| Canada | 536 | 5% | 81% | 10% | 4% |
| Indonesië | 451 | 69% | 17% | 14% | 0 |
| Australië | 423 | 64% | 33% | 3% | 0 |
| Brazilië | 325 | 1% | 55% | 42% | 2% |
| Nigeria | 249 | 0 | 47% | 53% | 0 |
| Algerije | 150 | 0 | 100% | 0 | 0 |
| Zuid-Afrika | 151 | 91% | 1% | 8% | 0 |
| Noorwegen | 214 | 0 | 93% | 7% | 0 |
| Frankrijk | 128 | 0 | 1% | 34% | 65% |
| Duitsland | 102 | 27% | 3% | 47% | 23% |
| Wereld | 14800 | 27% | 53% | 13% | 7% |
Van 's werelds hernieuwbare energievoorziening wordt 68% opgewekt met biobrandstof en afval, voornamelijk in ontwikkelingslanden, 18% wordt opgewekt met waterkracht en 14% met andere hernieuwbare energiebronnen.[15]
Energieconversie en handel
.png)
Primaire energie wordt op vele manieren omgezet in energiedragers, ook wel secundaire energie genoemd.[16]
- Kolen gaan voornamelijk naar elektriciteitscentrales. Cokes wordt verkregen door destructieve destillatie van bitumineuze steenkool.
- Ruwe olie gaat voornamelijk naar olieraffinaderijen
- Aardgas gaat naar aardgasverwerking installaties om verontreinigingen zoals water, kooldioxide en waterstofsulfide te verwijderen en de stookwaarde aan te passen. Het wordt gebruikt als stookgas, ook in thermische centrales.
- Kernreactiewarmte wordt gebruikt in thermische centrales.
- Biomassa wordt direct gebruikt of omgezet in biobrandstof.
| Export minus Import in 2021[17] | |
|---|---|
| Rusland | 682 |
| Saoedi-Arabië | 388 |
| Australië | 296 |
| Canada | 245 |
| Indonesië | 226 |
| Noorwegen | 185 |
| Italië | -114 |
| Turkije | -118 |
| Duitsland | -187 |
| Zuid-Korea | -239 |
| India | -323 |
| Japan | -357 |
| China | -803 |
Elektriciteit wordt opgewekt met
- stoom- of gasturbines in een thermische centrale,
- of waterturbines in een waterkracht centrale,
- of windturbines, meestal in een windpark.
De uitvinding van de zonnecel in 1954 startte de opwekking van elektriciteit door zonnepanelen, aangesloten op een DC/AC omvormer. Rond 2000 maakte massaproductie van panelen dit economisch.
Veel primaire en geconverteerde energie wordt tussen landen verhandeld. In de tabel staan landen met een groot verschil in export en import in 2021, uitgedrukt in Mtoe. Een negatieve waarde geeft aan dat er veel energie-import nodig is voor de economie.[17] De Russische gasexport is in 2022 sterk verminderd,[18] aangezien pijpleidingen naar Azië plus LNG-exportcapaciteit veel minder is dan het gas dat niet langer naar Europa wordt gestuurd.[19]
Groot transport gaat door tankerschip, tankwagen, LNG-tanker, spoorgoederenvervoer, pijpleiding en door elektriiteitsnetten.
Totale energie voorziening (TES)
| TES | PE | |
|---|---|---|
| China | 3650 | 2950 |
| Indië | 927 | 615 |
| Rusland | 811 | 1516 |
| Japan | 400 | 52 |
| Z-Korea | 298 | 151 |
| Canada | 289 | 536 |
| Duitsland | 286 | 102 |
| Saoedi-Arabië | 219 | 610 |
Totale energie voorziening (Total Energy Supply TES) geeft de som van productie en import, onder aftrek van export en opslagveranderingen.[20] Voor de hele wereld is TES bijna gelijk aan primaire energie PE omdat import en export elkaar opheffen, maar voor landen verschillen TES en PE in kwantiteit en ook in kwaliteit als het secundaire energie betreft, bijvoorbeeld import van een olieraffinaderijproduct. TES is alle energie die nodig is om energie te leveren aan eindgebruikers.
| Jaar | TES |
|---|---|
| 1990 | 8700 |
| 2000 | 9900 |
| 2010 | 12600 |
| 2019 | 14400 |
| 2020 | 13800 |
| 2021 | 14500 |
De tabellen geven een overzicht van TES en PE voor sommige landen waar deze veel verschillen, in 2021, en de geschiedenis van TES. De meeste groei van TES sinds 1990 vond plaats in Azië. De bedragen zijn afgerond en weergegeven in Mtoe. Enerdata noemt TES Total energy consumption.[21]
25% van de wereldwijde primaire productie wordt gebruikt voor conversie en transport, en 6% voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. 69% blijft voor eindgebruikers. Het grootste deel van de energie die verloren gaat door conversie, vindt plaats in thermische elektriciteitscentrales en het eigen gebruik van de energie-industrie.
Eindgebruik
Het bestaat uit brandstof (78%) en elektriciteit (22%). De tabellen bevatten hoeveelheden, uitgedrukt in miljoen ton olie equivalent per jaar (1 Mtoe = 11,63 TWh), hoeveel daarvan duurzaam is, en het gebruik per persoon per jaar. De data zijn van 2018.[2][22]
Brandstof:
- fossiel: aardgas, brandstof geproduceerd uit aardolie (LPG, benzine, kerosine, diesel, stookolie), uit kolen (antraciet, cokes).
- duurzaam: biobrandstof en brandstof geproduceerd uit afval.
- voor warmtedistributie.
De hoeveelheden zijn gebaseerd op netto calorische waarde.
In de eerste tabel staat het eindgebruik van landen/regio's die het meest (85%) gebruiken, en het eindgebruik per persoon. In ontwikkelingslanden is het gebruik per persoon laag en het brandstofgebruik relatief duurzaam. Canada, Venezuela en Brazilië wekken elektriciteit grotendeels duurzaam op met waterkracht.
| Brandstof Mtoe |
waarvan hernieuwbaar |
Elektriciteit Mtoe |
waarvan hernieuwbaar |
Gebruik pp toe | |
|---|---|---|---|---|---|
| China | 1436 | 6% | 555 | 30% | 1.4 |
| Verenigde Staten | 1106 | 8% | 339 | 19% | 4.4 |
| Europa | 982 | 11% | 309 | 39% | 2.5 |
| Afrika | 531 | 58% | 57 | 23% | 0.5 |
| India | 487 | 32% | 104 | 25% | 0.4 |
| Rusland | 369 | 1% | 65 | 26% | 3.0 |
| Japan | 201 | 3% | 81 | 19% | 2.2 |
| Brazilië | 166 | 38% | 45 | 78% | 1.0 |
| Indonesië | 126 | 21% | 22 | 14% | 0.6 |
| Canada | 139 | 8% | 45 | 83% | 5.0 |
| Iran | 147 | 0% | 22 | 6% | 2.1 |
| Mexico | 95 | 7% | 25 | 18% | 1.0 |
| Z-Korea | 85 | 5% | 46 | 5% | 2.6 |
| Australië | 60 | 7% | 18 | 21% | 3.2 |
| Argentinië | 42 | 7% | 11 | 27% | 1.2 |
| Venezuela | 20 | 3% | 6 | 88% | 0.9 |
| Wereld | 7050 | 14% | 1970 | 30% | 1.2 |
Het hernieuwbare aandeel van TFC in de wereld was 18% in 2018: 7% traditionele biomassa, 3,6% waterkracht en 7,4% andere hernieuwbare energiebronnen.[23]
De volgende tabel toont de landen in Europa die het grootste deel (85%) gebruiken.
| Land | Brandstof Mtoe |
waarvan hernieuwbaar |
Elektriciteit Mtoe |
waarvan hernieuwbaar |
|---|---|---|---|---|
| Duitsland | 156 | 10% | 45 | 46% |
| Frankrijk | 100 | 12% | 38 | 21% |
| Verenigd Koninkrijk | 95 | 5% | 26 | 40% |
| Italië | 87 | 9% | 25 | 39% |
| Spamje | 60 | 10% | 21 | 43% |
| Polen | 58 | 12% | 12 | 16% |
| Oekraine | 38 | 5% | 10 | 12% |
| Nederland | 36 | 4% | 9 | 16% |
| België | 26 | 8% | 7 | 23% |
| Zweden | 20 | 35% | 11 | 72% |
| Oostenrijk | 20 | 19% | 5 | 86% |
| Romenië | 19 | 20% | 4 | 57% |
| Finland | 18 | 34% | 7 | 39% |
| Portugal | 11 | 20% | 4 | 67% |
| Denemarken | 11 | 15% | 3 | 71% |
| Noorwegen | 8 | 16% | 10 | 100% |
Trend
Wereldwijd eindverbruik van brandstof en elektriciteit in de periode 2010-2017:
- steenkool daalde met 3%,
- olie en gas steeg met 11%,
- elektriciteit steeg met 19%.
Energie voor energie
Brandstof en elektriciteit wordt deels gebruikt voor constructie, onderhoud en sloop/hergebruik van installaties die brandstof en elektriciteit produceren, zoals olieboortorens, uranium isotoopscheiding en windturbines. Voor het nuttig effect van deze producenten moet de verhouding van de energieopbrengst tot de energiekosten groot genoeg zijn (Engels: EROEI energy returned on energy invested of EROI energy return on investment). Er is weinig overeenstemming in de technische literatuur over methoden en resultaten van berekening van deze verhoudingen.
Paul Brockway et al. vinden dat dergelijke verhoudingen worden gemeten voor primaire energie bij de bron (bv. ruwe olie) en in plaats daarvan moeten worden geschat voor het eindgebruik (bv. benzine). Zij berekenen reeksen EROI waarden in de jaren 1995-2011 voor fossiele brandstoffen in de wereld, zowel bij de bron als bij eindgebruik. Voor primaire EROI vinden ze ongeveer 30 maar voor eindgebruik vinden ze zeer lage EROI, elk jaar minder en gemiddeld 6. Ze concluderen dat lage en dalende EROI-waarden kunnen leiden tot beperkingen van de beschikbare energie voor de samenleving. En dat EROI op basis van hernieuwbare energie mogelijk hoger is dan EROI van fossiele brandstoffen wanneer ze worden gemeten voor eindgebruik.[24]
Als voor eindgebruik de energie E is en de EROI waarde R, dan is de netto energie beschikbaar voor de samenleving E-E/R. Het beschikbare percentage is 100-100/R. Voor R>10 is meer dan 90% beschikbaar maar voor R=2 maar 50% en voor R=1 niets. Deze steile daling staat bekend als de netto energie klif.
Marco Raugei et al. vinden EROI 9-10 voor PV systems in Zwitserland als de verhouding van de elektrische opbrengst tot de ‘equivalente elektrische’ investering. Zij bekritiseren het inbrengen van energieopslag bij de berekening van EROI voor PV-panelen of windmolens, omdat dit het resultaat onvergelijkbaar zou maken met de conventionele EROI berekening van andere elektriciteit opwekkende installaties. Het meten van de prestaties van energietechnologieën zou moeten gebeuren in een uitgebreide analyse van het energiesysteem van een land.[25]
Zie ook
- Energiebalans (economie)
- Milieu-effect: Opwarming van de Aarde, Fossiele brandstof
- Energietransitie
- Energiebeleid: Energiesubsidie
- Mark Jacobson
- Wereldenergievoorziening met wind, water en zon
- Energie-unie
- Geschiedenis: Fire and civilization (Goudsblom 1995); Energy in World History (Yergin, 2011)