Weerballon

Een weerballon oftewel proefballon is een ballon die wordt gebruikt voor meteorologisch onderzoek. Zo'n ballon is uitgerust met instrumenten die hoog in de lucht belangrijke factoren zoals temperatuur, atmosferische druk en luchtvochtigheid kunnen meten.

Materialen en apparatuur

De ballon zelf wordt gebruikt om de apparatuur voor een meting de lucht in te krijgen. De ballon is vaak gemaakt van een zeer flexibel latex materiaal.

Het instrument dat de metingen verzorgt en met radiosignalen doorstuurt naar een weerstation op de grond hangt aan een lijn onder de ballon. Dit instrument is vaak een kleine radiosonde. De lengte van de lijn tussen ballon en de radiosonde is bij sonderingen door Nederlandse weerstations ca. 20 meter. Een dergelijk grote afstand tussen ballon en sonde is nodig opdat de ballon de metingen van de sonde zo weinig mogelijk zal beïnvloeden. De meeste radiosondes meten standaardparameters zoals temperatuur, luchtvochtigheid en luchtdruk, maar er bestaan ook speciale modellen die bijvoorbeeld de ozonconcentratie meten.

In Noord-Amerika worden weerballonnen vaak gevuld met waterstofgas vanwege de lage kosten, maar soms wordt helium gebruikt. Een weerballon is niet bemand en daardoor is de brandbaarheid van waterstof geen groot probleem. Hoe snel de ballon stijgt kan worden bepaald met de hoeveelheid gas in de ballon. Weerballonnen mogen hoogtes bereiken van 40 kilometer of meer. Voor metingen op grotere hoogtes worden vaak onderzoeksraketten of satellieten gebruikt.

Hoe hoger de ballon komt, hoe meer hij uitzet. Dit komt door de steeds ijler wordende atmosfeer. Een ballon die op de grond een diameter van circa 4 meter heeft, heeft op 10 kilometer hoogte een diameter van 20 meter. De ballons zijn hier echter op berekend en kunnen zelfs een doorsnede van meer dan 40 meter bereiken voordat het materiaal scheurt. Na het klappen van de ballon komen de resten van de ballon met de radiosonde naar beneden aan een kleine parachute, die de valsnelheid enigszins beperkt.

Belangrijke leveranciers van weerballonnen zijn Totex en Cosmopren uit Japan en Kaysam (nu Kaymont), en Scientific Sales, Inc. uit de VS.

Trivia

Weerballonnen worden soms aangezien voor een unidentified flying object. Volgens een van de officiële lezingen was een weerballon van het Project Mogul verantwoordelijk voor het Roswellincident.
De uitdrukking "proefballonnetje" (een ballonnetje oplaten) duidt ook op het doen van een poging om de stemming, richting of zienswijze van een persoon of van een vergadering te leren kennen.