Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Bedwants
| Bedwants | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bedwantsen (Cimex lectularius). | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||
| Cimex lectularius Linnaeus, 1758 |
De bedwants oftewel wandluis oftewel weegluis oftewel Cimex lectularius [1] is een parasitair insect dat behoort tot de onderorde wantsen (Heteroptera).
Beschrijving
De bedwants is een klein insect en wordt 5 tot 6 millimeter lang. De kleur is roodbruin tot bruin; net vervelde exemplaren zijn lichter, maar kleuren bij. Het lichaam is breed en sterk afgeplat. Net als vlooien, waar bedwantsen overigens niet mee verwant zijn, hadden bedwantsen ooit vleugels, maar hebben deze in de loop der tijd weer grotendeels verloren. De restanten zijn zichtbaar als twee kleine 'flapjes' achter het halsschild. Op het achterlijf zijn verticale rijen haren aanwezig, waardoor de wants gestreept lijkt.
Levenswijze
De bedwants leeft van bloed van onder andere de mens, en dankt de naam aan de plek in huis waar zich doorgaans de meeste bedwantsen bevinden, namelijk in en rond het bed. De bedwants prikt met zijn steeksnuit door de huid; deze bestaat uit een buisje dat bloed zuigt en een tweede dat verdovende en antistollende stoffen injecteert. Hierdoor voelt men de beet niet en stolt het bloed minder snel, wat de stroom op gang houdt tot de wants genoeg heeft.
De wants is, zodra hij volwassen is, een goede overlever die maanden zonder voedsel kan. Door het afgeplatte lichaam kunnen de smalste spleten worden betreden, zoals de vele plooien in het beddengoed. Uitgeademde CO2 en lichaamswarmte trekken deze dieren aan. De bedwants kan in principe overal prikken, maar de benen lijken favoriet. De steekwondjes hebben veel weg van muggenbulten - kleine, rode bultjes. Soms zijn rijen bultjes aanwezig; deze zijn veroorzaakt door een bedwants die gestoord werd tijdens het voeden en meerdere malen kort na elkaar geprikt heeft. De wondjes genezen over het algemeen snel; soms komen huidinfecties voor of worden de bultjes opengekrabd waardoor littekens ontstaan. De rode vlekjes zijn pas na enkele weken volledig verdwenen. In tegenstelling tot andere bloedzuigende insecten als sommige muggen en vlooien, kan de bedwants geen ziektes overbrengen.
Bij de bevruchting van de bedwants vindt een traumatische inseminatie plaats; het mannetje maakt geen gebruik van een vrouwelijk geslachtsorgaan, maar maakt een gat in het vrouwtje om de geslachtscellen af te geven. De wijfjes leggen enkele tot ongeveer 10 eitjes per dag en in totaal ongeveer 200 gedurende hun leven. Uit een ei komt na ongeveer 2 weken de nimf tevoorschijn, die uiterlijk al op de ouders lijkt. De nimf (onderaan afgebeeld) ondergaat een aantal vervellingen en is na zes weken volwassen.
Verspreiding
Aangenomen werd dat bedwantsen in de westerse wereld, onder andere als gevolg van het gebruik van DDT, uitgeroeid waren. De laatste jaren lijkt het insect echter bezig aan een comeback. Vooral inwoners van New York hebben te kampen met het insect dat in hun bedden woont en zich voedt met hun bloed[2]. In Europa was de soort zeldzaam, maar de aantallen stijgen. In 2007 werd duidelijk dat ook in hotels in Amsterdam en Brussel de bedwants weer met enige regelmaat voorkomt.[3] Vanwege dat de wandluis ook wel in de wanden en achter het behang zaten, in de buurt van het bed, werd deze ook wel wandgedierte genoemd.
Andere soorten
De hier besproken soort Cimex lectularius is niet de enige bedwants, maar in gematigde streken wel de bekendste soort. In meer tropische streken komt Cimex hemipterus voor, die ook zuigt aan vleermuizen en vogels, en Leptocimex boueti in westelijk Afrika en Zuid-Amerika leeft van mensen- en vleermuizenbloed. Er zijn nog meer soorten, die voornamelijk van vleermuizen- en vogelbloed leven. Niet-verwante wantsen die van menselijk bloed leven, zoals de soort Triatoma infestans (onderaan afgebeeld), worden soms ook bedwants genoemd. Deze laatste soort behoort tot de roofwantsen en kan in tegenstelling tot de bedwants wel ziektes overbrengen, zoals de ziekte van Chagas, veroorzaakt door Trypanosoma cruzi.
Vrije mediabestanden over Cimex lectularius op Wikimedia Commons
- º http://www.zungo.nl/plaagdieren_index/kruipende_insecten/bedwants_wandluis.html
- º Telegraaf, 25 november 2006, New York kampt met bedwantsenplaag
- º Bedwants is terug in Europa - Algemeen Dagblad, 12 juli 2007