Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Transcendentalisme
Transcendentalisme (ook wel Amerikaans transcendentalisme) was een invloedrijke filosofische en literaire beweging die een diepgaande impact had op de Amerikaanse cultuur, politiek en maatschappij in de 19e eeuw. Het legde de nadruk op individualisme, zelfreflectie en het belang van persoonlijke ervaring boven traditie en formele religie.
Ontstaan
Deze nieuw-idealistische stroming ontstond in het midden van de 19e eeuw in de Verenigde Staten, vooral vanuit het unitarisme. Deze stroming, gebaseerd op antitrinitarisme en christelijk rationalisme, zou het transcendentalisme op haar beurt sterk vormen. De ontwikkeling kwam op gang nadat het unitarisme een plaats verwierf in de Harvard-universiteit, met de verkiezing van Henry Ware tot hoogleraar theologie in 1805 en van John Thornton Kirkland tot universiteitspresident 1810. De beweging groeide uit de groep van intellectuelen rond Ralph Waldo Emerson, George Ripley, Amos Bronson Alcott, Theodore Parker, Henry David Thoreau, Elizabeth Palmer Peabody en Margaret Fuller.
Het transcendentalisme was op zich geen tegenreactie tegen het unitarisme maar ontwikkelde zich vanuit de unitarische klemtoon op het vrije geweten en de waarde van de verstandelijke rede.
Het werd een samenhangende beweging met de oprichting van een discussiegroep, die door buitenstaanders de ’Transcendental Club’ werd genoemd, op 12 september 1836, kwam aanvankelijk bijeen in Emersons huis in Concord, Massachusetts, en later in dat van Peabody in Boston.
Kernideeën
Transcendentalisten geloofden in de inherente goedheid van mensen en de natuur. Ze hadden vertrouwen in de intuïtie en het individuele geweten als tegenwicht tegen regels, instituten en de dogma’s van georganiseerde religie. Ze bepleitten zelfreflectie en persoonlijke openbaring als de ware bronnen van inzicht en geloofden dat de maatschappij en haar instituties, met name georganiseerde religie en politieke partijen, mensen corrupt maken.
Invloeden
De beweging was sterk beïnvloed door romantiek, specifiek de Europese romantiek, evenals bepaalde ideeën uit het oosten, zoals de Vedanta en andere Indiase filosofieën.
Belangrijke figuren
Ralph Waldo Emerson en Henry David Thoreau zijn wellicht de bekendste transcendentalisten. Emersons essay Self-Reliance en Thoreau’s Walden en Civil Disobedience zijn essentiële werken van deze beweging.
Maatschappelijke invloed
Transcendentalisten waren ook actief in sociale hervormingen, zoals de afschaffing van slavernij, vrouwenrechten en onderwijsvernieuwing. Ze bevorderden het idee van individueel protest tegen onrecht.
Utopische gemeenschappen
Sommige transcendentalisten probeerden utopische gemeenschappen op te richten waar ze hun idealen in de praktijk konden brengen. Brook Farm en Fruitlands zijn twee bekende, maar uiteindelijk mislukte, pogingen.
Kritiek
De beweging had ook haar critici. Sommigen zagen het transcendentalisme als te idealistisch, onpraktisch of zelfs egoïstisch. De satiricus en schrijver Nathaniel Hawthorne was een van de bekende figuren die kritisch stonden tegenover bepaalde aspecten van het transcendentalisme, zoals te zien is in zijn werk The Blithedale Romance, dat losjes is gebaseerd op zijn ervaringen in Brook Farm.
