Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Theodotion
Theodotion (Θεοδοτιών), overleden ca. 200 n.Chr., was een joods-hellenistische geleerde en Bijbelvertaler.
Biografie
Theodotion was een vertaler en herziener van een oude Griekse vertaling van de Hebreeuwse Bijbel. Volgens Irenaeus woonde hij in Efeze. Mogelijk maakte hij daar zijn Griekse versie rond het jaar 150. Hoewel men lang veronderstelde dat hij een nieuwe vertaling had gemaakt, bleek dat sommige van de formuleringen die hij gebruikte al opduiken in manuscripten die dateren van honderd jaar voor hij leefde. Daarom stelde men de theorie op van de „Proto-Theodotion”-versie, de vertaling die door Theodotion gebruikt werd. De ontdekking van de Griekse boekrol van de Kleine Profeten bevestigde dat sommige formuleringen, die lang aan hem werden toegeschreven, al een tweetal eeuwen voor hem in omloop waren. Er wordt ook gesteld dat hij mogelijk werkte op basis van een nog niet herontdekte Hebreeuwse tekstversie. Een kenmerk van zijn vertaling was, dat hij bepaalde Hebreeuwse woorden transcribeerde in de plaats van ze te vertalen, bijvoorbeeld: θεραφὶν, afgodenbeelden, of zoals de namen van sommige planten en dieren.
Theodotions versie was volgens vele onderzoekers terug te vinden in de zesde kolom van Hexapla, een werk met verschillende Bijbelvertalingen, samengesteld door Origenes van Alexandrië. Volgens sommige andere onderzoekers bevatte deze zesde kolom niet de vertaling van Theodotion maar de verder onbekende Quinta.
Waardering
De Bijbelvertaling van Theodotion was binnen het vroege christendom wijd verspreid. Aangezien enkele delen in de Septuaginta/OG-versie van de bijbelboeken Jeremia en Job ontbreken, werden deze aangevuld door Theodotions vertaling.
Zijn vertaling was vooral van belang voor het boek Daniël. Deze verdrong de oudere Septuagintavertaling van Daniël zo volledig, dat er slechts twee manuscripten met de oude Septuagintatekst bewaard bleven (Papyrus 967 en Codex Chisianus, uit de derde en uit de elfde eeuw). De voorkeur voor Theodotions tekst is reeds oud: Hiëronymus van Stridon (ca. 347 – Bethlehem, 30 september 420) verwierp het gebruik van de Septuaginta-versie van het Boek van Daniël door christenen, omdat deze aanwijsbaar sterk afweek van de Hebreeuwse tekst. In de Septuagintaversie die in 1587 door paus Sixtus V werd goedgekeurd, was Theodotions vertaling van het boek Daniël mee opgenomen.
Theodotion’s vertaling werd in de tweede eeuw geciteerd in De Herder, een werk door Hermas, een ’Apostolische Vader’[1]. Ook Justinus de Martelaar (ca. 110-ca. 165) citeerde de vertaling van Theodotion in zijn Dialoog met Trypho (Dialogus cum Tryphone).
Efeze of Pontus
Volgens het verslag van Epifanius van Salamis was hij afkomstig uit Pontus en werd een volgeling van Marcion van Sinope, maar Epifanius’ beschrijving lijkt zo sterk op zijn beschrijving van Aquila, dat dit twijfelachtig wordt.
Volgens Irenaeus was Theodotion een joods proseliet uit Efeze. Hiëronymus noemt hem een ebioniet.
Zie ook
Weblinks
- Theodotions Griekse versie met Engelse vertaling
- Dictionary of Christian Biography and Literature to the End of the Sixth Century: Theodotion, otherwise Theodotus (Wikiquote)
(en) Theodotion, in: Encyclopædia Britannica, 2024. (vertaal via: 
)
(en) Theodotion, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )