Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Starship (SpaceX)
Starship is een tweetrappig al dan niet bemand zeer zwaar lanceersysteem in ontwikkeling van SpaceX. De boostertrap van Starship, die nodig is om de aarde te verlaten, heet Super Heavy. De naam Starship slaat op zowel tweede trap met een compartiment voor bemanning, vracht of satellieten als op de eerste-en-tweede trap als geheel.[1] Het project heeft, tot het eind 2018 zijn huidige naam kreeg, meerdere namen gehad zoals de Mars Colonial Transporter of MCT (voor september 2016), het Interplanetary Transport System of ITS (sept. 2016 - juni 2017) en Big Falcon Rocket (BFR) (juni 2017 - november 2018). Intern bij SpaceX werd de raket rond 2015-2016 (mogelijk al in 2010) enige tijd aangeduid met de onofficiële werknaam Big Fucking Rocket.[2]
Starship vormt een volledig herbruikbaar ruimtevaartuig dat is bedoeld om 100 tot 150 ton aan vracht of tot 100 mensen per vlucht in de ruimte te brengen. In expendable mode zou dat zelfs 250 ton kunnen zijn. Vluchten naar Mars (en terug) behoren tot de mogelijkheden. Door de mogelijkheid tot bijtanken in de ruimte kunnen die hoeveelheden ook op Mars of op de Maan landen.
Met een ontwerp voor een aangepast Starship won SpaceX de aanbesteding voor de bemande maanlander van NASA’s Artemisprogramma.[3]
Het eerste conceptontwerp werd op 27 september 2016 door SpaceX oprichter en ceo Elon Musk op het International Astronatical Congress gepresenteerd als Interplanetairy Transport System. [4][5][6]
Een jaar later werd een verkleind, makkelijker haalbaar ontwerp met een bredere inzetbaarheid gepresenteerd met de naam Big Falcon Rocket. In 2018 werden nog enkele aanpassingen aan het ontwerp gedaan waaronder een verlenging, een versimpeld landingsgestel met geïntegreerde stuurvleugels en de keuze om de raket van roestvaststaal in plaats van koolstofvezel te bouwen. Het project staat onder directe leiding van Musk zelf.[7] Met de ontwikkeling van de Starship is zo’n vijf miljard dollar gemoeid.
Het eerste prototype van het Starship werd op 28 september 2019 voltooid. Een maand daarvoor werd het voorbereidende Starhopperprogramma afgerond, waarbij men met een testraket korte vluchten maakte om met de voor Starship ontwikkelde Raptormotoren te leren vliegen en landen. Sinds begin 2020 worden in hoog tempo prototypes gebouwd en getest waarbij de brandstoftanks de eerste bottleneck waren en verschillende prototypes explodeerden. Op 27 april 2020 doorstond voor het eerst een brandstoftank (SN4) de cryogene druktest. Op 5 augustus 2020 vloog en landde een Starship (SN5)-tanksectie waarbij 150 meter hoogte werd gehaald met een hoofdmotor. Op 9 december 2020 vloog het eerste luchtwaardige full size Starship (SN8) met drie motoren en stuurflappen tot een hoogte 12,5 kilometer waarna een groot gedeelte van de manoeuvres voor de landing goed werden uitgevoerd, uitgezonderd de landing zelf. Een kleine twee maanden later lukte het ook Starship SN9 niet te landen. Starship SN10 landde wel maar explodeerde enkele minuten later door een methaanlek. SN11 explodeerde kort na het herstarten van de motoren waarvan er een niet naar behoren werkte.
Elon Musk wil Starship zo snel als mogelijk in bedrijf kunnen nemen. Er wordt gestreefd naar een eerste bemande vlucht langs de Maan in 2023. Hij wil in de toekomst met Starship, de Falcon 9, de Falcon Heavy en de (bemande en onbemande) Dragon 2 vervangen. Bemande maanlandingen en marslandingen, satellietlanceringen, bijtankvluchten en eventueel zelfs langeafstandsvluchten op aarde behoren tot de mogelijkheden.
Eigenschappen
Starship bestaat uit twee trappen, die beide gebruik maken van Raptor-motoren. Super Heavy en Starship zullen gezamenlijk met 4800 ton brandstof worden gevuld. 78 procent daarvan is vloeibare zuurstof en 22 procent is vloeibaar methaan.
Super Heavy
De eerste trap heet Super Heavy, is 70 meter lang en heeft een diameter van negen meter. De Super Heavy is gebouwd van roestvaststaal en wordt voortgestuwd door 31[8] raketmotoren van het type Raptor, hoewel Elon Musk in september aankondigde dat het er waarschijnlijk 28 zullen worden. SpaceX heeft zelf een roestvaststaallegering ontwikkeld die daarvoor wordt gebruikt. Volgens Elon Musk zal Super Heavy in veel opzichten op Starship lijken. De besturing terug de atmosfeer in gaat echter met grid-vinnen. In de plannen van 30 december 2020 landt de booster niet op poten, maar wordt deze met een grijparm bij de gridvinnen gevangen. Andere grote verschillen met het Starship zijn het gedeelte waarin de motoren zijn opgehangen, de lengte en de voorkant zonder neuskegel. De kracht van de Super Heavy is nodig om de orbitale snelheid van de aarde te halen. Super Heavy zal een stuwkracht-gewichtsverhouding van 1,5 hebben en daardoor een stuk sneller accelereren dan de meeste grote raketten.[9]
Starship
De tweede trap vormt één geheel met de neuskegel. Deze is 50 meter lang en heeft dezelfde diameter als Super Heavy en wordt eveneens gebouwd van roestvaststaal. De neuskegelsectie kan voor verschillende doeleinden worden ingericht. Zo komen er onder meer versies voor het afzetten van satellieten in de ruimte, versies voor bemanning en vrachtschepen, en tankschepen die bijtanken in de ruimte mogelijk maken. Dat bijtanken is nodig om bij reizen naar de maan of naar Mars de aardeontsnappings-boost uit te voeren. De buik van het Starship is van een keramisch hitteschild voorzien dat benodigd is voor landingen op aarde en op Mars. De hitteschildtegels worden mechanisch bevestigd. Aan de achterzijde zullen uitklapbare landingspoten komen in de stijl van het landingsgestel van de Falcon 9 (landingsgestel 2.0). In de achterwaartse rok zitten ook de Raptors verwerkt; dat zijn er minimaal drie die voor werking op zeeniveau zijn geoptimaliseerd en ook als landingsmotoren worden gebruikt. Deze kunnen worden aangevuld met nog eens drie Raptors die zijn geoptimaliseerd voor werking in het vacuüm van de ruimte. In de onderzijde tussen de motoren zitten ook een aantal vrachtcompartimenten waarin vracht dan wel kleinere satellieten kunnen worden geplaatst. Vier elektromechanisch gestuurde[10] stuurflappen, twee voor en twee achter, maken het mogelijk om dwars op de luchtstroom gekeerd door een atmosfeer af te dalen waardoor het grootst mogelijke remvermogen wordt bereikt. Vlak voor de landing keert het Starship dan zijn achterzijde naar de grond om verticaal te landen. De sequentie van de motoren tijdens de landing is nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Het lijkt erop dat SpaceX op twee motoren wil landen en de derde motor in een soort stand-by wil hebben staan om bij pech met een motor die in te kunnen schakelen. Landen op een motor is technisch ook mogelijk. Een Starship kan anders dan de Falcon-boosters na de afrem-manoeuvre ook in de lucht stilhangen boven de landingsplaats om naar de perfecte landingsplaats te manoeuvreren. Voor landingen op de maan waar geen atmosfeer is kan Starship volledig met zijn motoren afremmen. Om op te stijgen vanaf Mars of de Maan is wegens de kleinere zwaartekracht aldaar geen extra booster nodig.
Satellietvoertuig
Het voertuig dat satellieten kan afzetten heeft een neuskegel die open en dicht kan. Het rechte deel van het vrachtcompartiment kan satellieten van acht meter lang met een diameter van maximaal acht meter herbergen. Is de diameter kleiner dan kan de satelliet in het toelopende deel van het vrachtcompartiment (de neuskegel) doorlopen. Zo is bij een diameter van zeven meter de maximum lengte bijna elf meter. En bij een diameter van 3,2 meter kan de volledige lengte, van 17,24 meter van het vrachtcompartiment worden benut. SpaceX noemt in de handleiding de mogelijkheid om het ruim te verlengen tot 22 meter.
Lanceersystemen
Starship-Super Heavy wordt voornamelijk gelanceerd vanaf halfafzinkbare zee-platforms. Dit is nodig vanwege de geluidsdruk die een Super Heavy bij vol vermogen veroorzaakt. Ook zal SpaceX vanaf enkele plaatsten op land lanceren. Dit gebeurt voor testvluchten, maar de losse trappen zullen ook vanaf land naar de zee-platforms worden gelanceerd. Daarvoor is niet de volle stuwkracht nodig.
Geschiedenis tot en met 2016
Voorgeschiedenis
In 2003, een jaar na de oprichting van SpaceX, gaf Musk al aan te dromen van het bouwen van een "Saturnus 6".[11] Sinds 2007 heeft Musk kleine stukjes van zijn plannen voor Mars-kolonisatie vanaf de jaren 2020 gemaakt en meermaals bijgesteld. Een eerste vrachtmissie met de MCT zou in zijn planning in 2022 gelanceerd moeten worden. Er wordt dan een begin gemaakt met de bouw van een zelfvoorzienende stad op Mars voor tienduizenden inwoners.
In 2010 sprak Elon Musk eenmalig over een serie super-heavy-lift-raketten die "Falcon X", "Falcon X Heavy" en "Falcon XX" zouden heten. Deze waren goed bekeken uitvergrotingen van de Falcon 9 en Falcon Heavy en moesten zeer zware nog te ontwikkelen Merlin 2-raketmotoren gaan gebruiken. Musk toonde daarbij een artistieke impressie van dat plan.[12] Zowel de Merlin 2 als de Falcon X-serie kwamen niet verder dan de conceptuele fase. In de ontwikkeling van een zeer zware raketmotor werd RP1-kerosine als brandstof bij het Merlin 2-concept vervangen door methaan voor de Raptor-raketmotor waarvan de ontwikkeling in 2012 werd aangevangen. Het idee om op methaan over te stappen gebeurde nadat Elon Musk artikelen over tests met methaanmotoren in de Sovjet-Unie had gelezen.[13]
Ondertussen heeft SpaceX het bouwen lanceren en landen van raketten en ruimteschepen onder de knie gekregen met de Falcon 9, de Dragon en de Dragon 2. Veel van deze bekwaamheid en ontwikkelde technieken zijn nodig voor het veel grotere Starship.
Ontwikkeling
Er wordt sinds 2014 met meer prioriteit gewerkt aan een nieuwe, op methaan werkende raketmotor genaamd Raptor die een reusachtige draagraket met de toenmalige werknaam BFR moet gaan voortstuwen. Deze draagraket zou net als de Falcon 9 en Falcon Heavy (deels) herbruikbaar zijn en met een landingsgestel uitgerust worden. Dat betekent dus dat de Raptors voor een landing ook in staat zouden moeten zijn als retroraketten te fungeren voor een zachte landing. De BFR is nodig om de MCT uit de zwaartekracht van de aarde te krijgen. Maar de MCT, die het formaat zou hebben van zo'n honderd SUV's, kan door de kleinere zwaartekracht en dunnere Mars-atmosfeer zelfstandig terug naar de aarde vliegen.[14] De Raptor moest volgens Musk de effectiefste raketmotor ooit worden met de gunstigste stuwkracht per kilogram brandstof verhouding ooit. Het record voor de gunstigste stuwkracht per kilogram brandstof verhouding is overigens al in handen van SpaceX dat dit record vestigde en door upgrades meermaals verbeterde met de Merlin 1D-raketmotor. De keuze voor methaan als brandstof is gemaakt omdat methaan goedkoop is en "betrekkelijk gemakkelijk" uit de atmosfeer van Mars gewonnen kan worden. Een Mars-rakettrap zou dan kunnen landen en opnieuw volgetankt kunnen worden. Elon Musk heeft in 2015 aangegeven dat er een "vriendelijkere" naam voor de "BFR" bedacht zou worden.
Aanvankelijk werden componenten voor de Raptor getest op NASA’s Stennis Space Center in Mississippi. In januari 2016 kreeg SpaceX een subsidie van het Amerikaanse ministerie van defensie voor het ontwikkelen van een prototype upperstage-uitvoering van de Raptor. In juli 2016 werd de eerste complete Raptor naar de SpaceX' eigen McGregor Test Facility in Texas vervoerd om testen te ondergaan. Het gaat dan nog om een verkleinde maar volledig werkende uitvoering van de Raptor. De eerste test vond plaats in september 2016 en foto's van die test werden een dag voor de presentatie van het ITS-ontwerp door Musk op Twitter geplaatst. Daarbij meldde Musk de toen beoogde technische gegevens voor de Raptor. (Het formaat en bijbehorende kracht van het Raptor-ontwerp zijn sindsdien aangepast aan het vernieuwde ontwerp van Starship)
Lanceringen zullen waarschijnlijk plaatshebben vanaf SpaceX' eigen ruimtehaven, SpaceX South Texas Launch Site, die in het Texaanse Boca Chica enkele kilometers van de Mexicaanse grens aan de Golf van Mexico in aanbouw is.
In eerdere plannen bestond de draagraket uit een of drie core-boosters met een diameter van 10 meter. Iedere core-booster zou negen Raptors in een octaweb ophanging hebben zoals de Merlin 1D motoren bij de Falcon 9 en Falcon Heavy zijn geplaatst.
In 2015 werd gesproken over een enkele booster met een diameter van 12,5 tot 15 meter.
Op sociale media en dan vooral op Reddit werd rijkelijk gespeculeerd over hoe de MCT en BFR er uit zouden zien. Op 17 september 2016 meldde Musk op Twitter dat gebleken was dat de MCT in staat is veel verder dan Mars te kunnen komen en dat er dus een andere naam gekozen moest worden. Het publiek kwam massaal met suggesties.[15] Een dag later bevestigde Musk op Twitter de naam Interplanetary Transport System.[16]
Het in 2016 gepresenteerde ontwerp: ITS
Een significante stap in het ontwerp van de Starship was het ITS, een conceptontwerp dat Elon Musk op 27 september 2016 onder grote internationale mediabelangstelling op de International Astronautical Conference in Mexico presenteerde. Het bevatte al veel elementen die in het eindontwerp terugkomen maar was nog een stuk groter. Het ITS zou uit drie grote onderdelen bestaan: een booster-raket, een bemand ruimteschip en een ruimtetankschip.[17] Musk meldde dat het ontwerp gedurende de ontwikkeling er op details er wat anders uit zou komen te zien dan in de animatie, maar dat ze het ruimteschip wel zoveel als mogelijk erop wilden laten lijken. Verder zei hij de bouw van zijn gedroomde stad op Mars niet zelf te willen uitvoeren, maar de vlucht erheen faciliteren opdat anderen Mars gaan inrichten. Om gewicht te besparen zou het ITS grotendeels van composiet-materialen gebouwd worden.
De ITS booster
De booster zou een 77,5 meter lange herbruikbare raket-trap zijn die het ruimteschip tot aan de rand van de ruimte brengt. Deze zou een diameter van 12 meter hebben en worden voortgestuwd door 42 Raptors die voor gebruik in de atmosfeer zijn bedoeld en gezamenlijk een stuwkracht van 127 meganewton leveren. Ter vergelijking: dat is drie-en-een-half keer wat een Saturnus V-maanraket leverde. De Raptors zouden in 2 ringen en een middencluster worden geplaatst. De buitenste ring bevatte 21 Raptors, de binnenste ring bevatte er 14. Het middencluster bestond uit een middelste Raptor met daaromheen zes Raptors. Dit middencluster moest beweegbaar zijn om ermee te kunnen sturen. De motoren van ringen eromheen waren gefixeerd. Anders dan de Falcon 9-boosters, zou de ITS-booster drie landingspoten en drie gridfins hebben in plaats van vier. Bij het uitvallen van enkele motoren zou de raket door langer te branden toch zijn missie kunnen voltooien. Musk verwachtte de landingstechnieken nog zo te verfijnen dat de booster terug op het lanceerplatform zou kunnen landen.
Het bemande ITS ruimteschip
Ook het eigenlijke ITS-ruimteschip zou een diameter van 12 meter en drie landingspoten hebben. Het voertuig zou 49,5 meter lang zijn en uitgerust met negen Raptors die gezamenlijk een maximale stuwkracht van 31 meganewton in de ruimte moesten kunnen leveren. Drie Raptors waren voor zeeniveau bedoeld (om te landen) en zes daaromheen geplaatste Raptors zouden verlengde straalpijpen hebben voor effectiever gebruik in het vacuüm van de ruimte. Het voorste deel van het ruimteschip was bedoeld voor de passagiers het achterste deel zou grotendeels uit brandstoftanks bestaan. Tijdens de presentatie werd een foto van een prototype LOX-tank getoond met een aantal SpaceX medewerkers ervoor, waardoor het enorme formaat van het ruimteschip zichtbaar werd. Deze tank sneuvelde overigens begin 2017 tijdens een test waarbij de druk bewust werd opgevoerd tot de tank het zou begeven.[18] Aan boord zou ruimte zijn voor 100 ruimtekolonisten inclusief hun bagage. De voorkant bevatte een groot raam in een gemeenschapsruimte die een soort restaurant of kantine moest zijn. De Raptors moesten het ruimteschip vanaf de rand van de ruimte naar een parkeerbaan (om de aarde) brengen. Daar zou het worden bijgetankt om zijn weg naar Mars te vervolgen. Eén zijde van het ruimteschip werd voorzien van een hitteschild dat van achter iets langer is zodat het ook de Raptors zou beschermen tegen hitte die ontstaat tijdens het binnendringen van een atmosfeer. Op Mars had het ruimteschip rechtstandig kunnen landen. Nadat het dan zou worden bijgetankt met een installatie die methaan en zuurstof uit de Martiaanse atmosfeer kan winnen werd het ruimteschip geacht te kunnen terugvliegen. Dit type ruimteschip zou technisch gezien ook gebruikt worden voor bemande ruimtevaart naar manen van Jupiter of Saturnus.
Het ITS tankschip
Het tankschip zou op dezelfde booster als het ruimteschip worden gelanceerd en is qua vorm en voortstuwing identiek. In de ruimte aangekomen moest het brandstof in het bemande ruimteschip laden waarmee het bemande ruimteschip naar Mars zou vliegen om er te kunnen landen. Het tankschip zou terugkeren naar de aarde om daar rechtstandig te landen.
De ITS Raptors
De voor het ITS beoogde Raptor-raketmotor zou kleiner zijn dan eerder werd voorgesteld, ongeveer even groot als de Merlin 1-motoren van de Falcon-raketten, maar levert driemaal zoveel stuwkracht. De Raptor maakt gebruik van een zogenaamde "full-flow stage combustion-cycle". Als brandstof worden vloeibare methaan en vloeibare zuurstof gebruikt (methalox) die tot net boven de stollingstemperatuur zijn gekoeld. Door de brandstoffen zo extreem te koelen slinken ze en past er meer van in de tanks en door de leidingen. Deze techniek werd al eerder in de zuurstoftank van de Falcon 9-full thrust gebruikt.
De beoogde technische gegevens voor de vacuüm-Raptor zijn:
- een specifieke impuls van 382 seconden; 3.500 kilonewton aan stuwkracht bij 300 bar.
- een straalpijp met een diameter van ruim 4 meter.
- de druk in de verbrandingskamer is 3 maal die van een Merlin 1D.
- een expansieratio van 200
Voor de zeeniveau Raptor zijn de beoogde technische gegevens:
- een specifieke impuls van 334 seconden; 3.050 kilonewton aan stuwkracht bij 300 bar.
- de druk in de verbrandingskamer is 3 maal die van een Merlin 1D.
- een expansieratio van 40
Formaat van het ITS
Door het ruimteschip in de ruimte bij te tanken kan het formaat van de raket nog enigszins in de hand gehouden worden. Een totale lanceercombinatie is daardoor met een lengte van 122 meter, maar 12 meter hoger dan de Saturnus V. De combinatie is over bijna de gehele lengte 12 meter in diameter. Om dit in één keer te lanceren had de raket veel groter en duurder moeten zijn.
ITS Lanceringen
Volgens de plannen van 2016 zou in eerste instantie het ITS vanaf Lanceercomplex 39A van het Kennedy Space Center gelanceerd worden. Het is volgens Musk groot genoeg. LC-39A wordt momenteel voor de Falcon Heavy en Falcon 9 gebruikt. LC-39A was ook het lanceercomplex voor de meeste Maanvluchten van het Apolloprogramma en later een van de twee lanceerplaatsen van het spaceshuttleprogramma.
Herbruikbaarheid, kosten en doel
De grote onderdelen van het ITS kunnen allemaal landen en opnieuw gelanceerd worden en zijn bedoeld voor 12 tot 15 vluchten. Door herbruikbaarheid moeten de kosten per vlucht betaalbaar worden. Musk streeft naar een ticketprijs van 200.000 dollar. Een bedrag dat in zijn visie veel mensen kunnen betalen wanneer ze hun huis verkopen. Anders dan bij de plannen van Mars One is een vlucht terug ook mogelijk, met methaan en zuurstof gewonnen op Mars (zie ook boven). Maar hij verwacht dat het grootste deel van de mensen daar geen gebruik van maakt. In 46 tot 106 jaar tijd moet het aantal kolonisten op Mars een miljoen zijn. Dat is volgens Musk het minimumaantal mensen dat nodig is voor een zelfstandige zelfvoorzienende samenleving. Middels terravorming moet Mars dan een leefbare planeet worden en de mensheid multiplanetair.
Ontwerpgeschiedenis vanaf het in 2017 gepresenteerde ontwerp BFR
In het voorjaar van 2017 gaf Elon Musk al aan dat het ontwerp van het ITS verkleind zou worden en geschikt voor meer dan reizen naar planeten. Op 29 september 2017 presenteerde hij zijn vernieuwde ontwerp op de International Astronautical Conference in het Australische Adelaide. Hoewel het ontwerp daarna nog flink is aangepast kan dit als het eerste concept-ontwerp met de maatvoeringen van het uiteindelijke Starship worden gezien. Vanaf dit ontwerp werden de ontwerp-details stap voor stap aangepast in aanloop naar de bouw van de eerste prototypes.
De naam Interplanetairy Transport System leek weer losgelaten te zijn. Musk sprak weer van “de codenaam BFR”. Eerder had ook Gwynne Shotwell de term BFR gebruikt en uitgelegd dat de afkorting nu voor Big Falcon Rocket staat, waarmee de afkorting zijn profane betekenis verloor.
Er zijn een aantal redenen om de BFR kleiner te maken. In de rakettenfabriek in Hawthorne (Californië) passen geen raketten met een 12 meter diameter. De BFR zal een diameter van 9 meter hebben. Door de BFR multifunctioneel te maken kan SpaceX de ontwikkelingskosten terugverdienen. De BFR zal in staat zijn om tot ongeveer 150 ton aan vracht in een lage baan om de aarde te brengen en daarbij volledig herbruikbaar zijn. Musk wil op termijn de Falcon 9 en de Falcon Heavy vervangen door de BFR. De lanceerkosten per kilogram vracht zouden veel lager zijn dan die van welke raket tot nog toe gebouwd.
De BFR zal in staat zijn op de maan te landen en zonder daar bij te tanken weer op te stijgen en terug te keren naar de aarde. Op Mars is bijtanken met op Mars gegenereerde brandstof wel nodig voor de terugvlucht.
Andere belangrijke verschillen met het 2016 ontwerp:
- De booster zal nu 31 Raptor-motoren in plaats van 42 hebben. De Raptor zal ook kleiner en zo’n 40 procent minder krachtig zijn.
- Het ruimteschip zal vier vacuüm Raptors en twee zeeniveau Raptors hebben en is 48 meter lang. Ook zijn er twee kleine deltavleugels aan de onderkant aangebracht om tijdens terugkeer in de atmosfeer het schip te stabiliseren en te besturen. Aan boord is ruimte voor 42 mensen in plaats van 100.
- Alle motoren van het ruimteschip/tweede trap zijn kantelbaar.
- Het tankschip en het passagiersschip koppelen aan met hetzelfde systeem waarmee ze aan de booster zitten. Dus niet buik aan buik.
- De totale combinatie zal 106 meter lang zijn en een diameter van 9 meter hebben.
- Ook in deze verkleinde vorm gaat het nog steeds om de krachtigste raket ooit.
- De Raptor is kleiner en minder krachtig dan in 2016 voorgesteld.
Aangezien Musk de Falcon 9 en de Falcon Heavy wil vervangen door de BFR komt er dus ook een uitvoering van de tweede trap die satellieten kan afzetten.
Eerder maakte SpaceX al bekend dat de in aanbouw zijnde lanceerbasis bij Boca Chica in Texas voornamelijk voor de BFR zal worden ingericht. SpaceX is van plan een grote voorraad Falcon 9’s en Falcon Heavy’s te bouwen zodat ze daarna de ruimte hebben om hun personeel voor de ontwikkeling van de BFR in te zetten. SpaceX zou al in mei 2018 willen beginnen met de bouw van de eerste BFR en zou het systeem in 2022 werkend willen hebben. Aan het eind van zijn presentatie toonde Musk een animatie van een suborbitale passagiersvlucht van New York naar Shanghai waarbij lanceer-en-landingsplatform in zee worden gebruikt.
Raptor 2017
- Raptors voor zeeniveau zullen een straalpijp-diameter van 130 cm hebben en een stuwkracht van 1.700 kilonewton met een specifieke impuls van 330 s op zeeniveau die oploopt naar 356 s in het vacuüm van de ruimte.
- De diameter van straalpijp van de Raptor voor het vacuüm 240 cm met een stuwkracht van 1.900 kilonewton bij een specifieke impuls van 375 s.
- De eerste versies Raptors zijn ontworpen voor een kamerdruk van 250bar. In latere uitvoeringen wordt dit naar 300bar opgevoerd.
- De Raptors moeten net zo betrouwbaar worden als de motoren van passagiersvliegtuigen.
Latere toelichting en ontwerpaanpassing
Tijdens een Reddit AMA op 14 oktober 2017 schreef Elon Musk dat er sinds de presentatie een en ander in het ontwerp van de BFR ruimteschepen (ook wel BFS, Big Falcon Ship genoemd) is aangepast. Er zullen drie in plaats van twee Raptors voor zeeniveau komen. Ook gaf hij inzicht in de Raptor. Het is een motor waarvan de grootte en kracht makkelijk aan te passen is. De Raptors zullen kleiner en minder krachtig zijn omdat voor de landing van het kleinere raketontwerp minder kracht nodig is. Een kleinere motor is simpeler in staat tot ”deep throtteling” (gas terugnemen). De kleine stuwmotoren voor de besturing zullen ook op methalox werken en de verbrandingskamer lijkt veel op die van de Raptor, maar is drukgevoed. Dit is zo omdat deze snel moeten kunnen starten en een turbopomp te veel tijd nodig heeft om op gang te komen.
Voor vluchten naar Mars is het nodig om het BFR-ruimteschip in de ruimte bij te tanken. Dit vergt vier tankbeurten die kort achterelkaar moeten plaatsvinden. Vloeibare methaan en zuurstof warmen namelijk op en moeten dan afgeblazen worden om de brandstof koud te houden (immers; verdamping onttrekt warmte aan een vloeistof). Wanneer het ruimteschip zijn snelheid en koers heeft behaald worden de grote brandstoftanks geleegd. Voor de landing is dan in kleinere tanks brandstof opgeslagen. Het grootste deel van de vertraging voor de landing (op aarde of Mars) wordt door de atmosfeer gedaan.
Om de BFR te testen wil Musk beginnen met suborbitale vluchten van slechts enkele honderden kilometers. De snelheden van deze testvluchten liggen nog zo laag dat een hitteschild op dit testvoertuig nog niet nodig is.[19]
Het verkleinde prototype van de Raptor uit 2016 heeft inmiddels 1200 seconden gedraaid met een maximum duur van 100 seconden per keer. 100 seconden is de beperking van de brandstoftanks van de testopstelling.
In oktober 2017 maakte de USAF bekend het ontwikkelingscontract met SpaceX voor de Raptor uit 2016 uit te breiden. Er wordt nu een fullscale Raptor gebouwd die voor april 2018 gereed moet zijn, met deze uitbreiding is een subsidie van 40,6 miljoen dollar gemoeid.
In april 2018 raakte bekend dat het ontwerp van de BFR nog enkele meters verlengd is ten opzichte van het ontwerp van 2017. De reden daarvan en het exacte lengteverschil zijn vooralsnog niet bekendgemaakt. Het lijkt daardoor wel de langste raket van de wereld te worden (net iets langer dan de Saturnus V en het toekomstige SLS Block-II).
De BFR zou moeten kunnen lanceren bij de meeste weersomstandigheden. Wind op zeeniveau zou maximaal ongeveer 60 kilometer per uur mogen zijn en wind op hoogte maximaal 300 kilometer per uur.[20]
Ontwerp update september 2018
In september 2018 werd meer bekendgemaakt over het BFR-ruimteschip, en over een nieuw plan om daarmee de eerste ruimtetoeristen een reis om de maan te laten maken. De totale lengte van de BFR is 118 meter, de diameter bleef negen meter. Het ruimteschip zelf is 55 meter lang. Opvallende nieuwe details zijn een drietal staartvinnen in plaats van de eerdere kleine deltavleugels, twee kleine uitklapbare voorvleugels en zeven identieke hoofdmotoren. Met de zeven identieke motoren is het ruimteschip geschikt om tot 100 ton vracht in de ruimte te brengen. Voor zwaardere vrachtmissies kunnen een aantal motoren van voor vacuüm geoptimaliseerde straalpijpen worden voorzien. Rondom de ophanging van de motoren zijn kleinere vrachtruimen aangebracht. Deze vrachtruimen worden verwijderd als er ruimte voor vacuüm geoptimaliseerde motoren moet worden vrijgemaakt. Voor propulsieve landing zijn 3 motoren benodigd. De landingspoten zitten in de staartvinnen verwerkt. Het doel van de vinnen is de raket beter te stabiliseren tijdens de terugkeer in de atmosfeer. De onderste twee staartvinnen die aan scharnierpunten zijn bevestigd worden dan een aantal graden omhoog geklapt. De bovenste vin is een landingspoot in de vorm van een vin. Deze heeft geen aerodynamische functie maar zorgt wel voor esthetische symmetrie. Het drie-staartvinnen-landingsgestel-ontwerp was geïnspireerd door Hergé’s maanraket in de Kuifje-stripalbums Raket naar de maan en Mannen op de maan. Ook is “het grote raam van Nicola Tesla” uit het ITS ontwerp van 2016 weer teruggekeerd. Dit uit driehoekige ramen opgebouwde raamwerk lijkt op dat van een schets van een ruimteschip van Nicola Tesla. Ook wanneer er geen atmosfeer op een hemellichaam is zoals op de Maan, dan is er genoeg stuwkracht om af te remmen voor een propulsieve landing.
De booster-trap is uitgerust met 31 Raptors met daarbij de ruimte om die later met nog eens 11 motoren uit te breiden[21]. De gezamenlijke stuwkracht van de 31 motoren is gestegen van 52,7 meganewton naar 60,8 meganewton. Tijdens de presentatie gaf Musk aan dat deze derde ontwerp-revisie vooral het gevolg is van een verduidelijking van de vraag: welke taken moet de BFR kunnen uitvoeren. Het beantwoorden van die vraag was volgens hem ingewikkelder dan het ontwerpen van de BFR zelf.
Musk liet ook beelden zien van een Raptor die in McGregor werd getest met ultracryogene (tot vlak boven het stollingspunt gekoelde) brandstof. Iets wat nog niet eerder was gedaan. Op de vraag hoe het Starship zo snel (In 5 maanden) gebouwd kon worden antwoordde Musk met een van zijn credo’s, The best design is no design, of te wel: “het beste ontwerp is geen ontwerp”, wat inhoudt dat ieder detail wat er niet hoeft te zijn er ook niet mag zijn.
Eind 2018: nieuwe naam en aanpassing materialen en versimpeling
Op 20 november 2018 tweette Musk dat BFR hernoemd zal worden tot Super Heavy voor de booster[22] en Starship voor de tweede trap[23]. Een paar dagen daarvoor tweette Musk dat het BFR-ontwerp weer flink op de schop is gegaan en “heerlijk onlogisch” zou zijn[24]. De vormgeving blijft ongeveer gelijk. Het verschil zit hem in de materiaalkeuze voor het airframe, de tanks en het hitteschild[25]. Het zou nu van 300-serie roestvast staal in plaats van koolstofvezel worden gebouwd[26][27]. Ook is het Pica-X hitteschild komen te vervallen omdat de stalen romp door de cryogene brandstoffen wordt gekoeld[28]. Het roestvast staal zal aan de buitenzijde spiegelend worden afgewerkt om zoveel mogelijk hitte te reflecteren[29].
Begin 2019 gaf Musk ook aan dat de Super Heavy waarschijnlijk eenzelfde soort landingspoten (alias staartvinnen) krijgt als het Starship. Op de eerste (test)vluchten zal de Super Heavy waarschijnlijk met minder dan 31 motoren zijn uitgerust om de financiële schade bij een eventuele raketexplosie te beperken. Ook zei hij over de keuze in eerste instantie één type motoren voor zowel Starship als Super Heavy te gebruiken dat dit tijd bespaart en het nu vooral belangrijk is om zo snel mogelijk vluchten naar de Maan te bewerkstelligen. Ook werkt het reaction control system nu met stikstof-stuwers in plaats van de eerder geplande methalox verbrandingsstuwers. Door de toevoeging van de stuurvinnen zijn tijdens de landing geen krachtige stuwers meer nodig voor de besturing en in de ruimte zijn simpele stikstofstuwers krachtig genoeg. Het huidige Starship-ontwerp is ontworpen voor transport van maximaal 100 mensen.
In maart 2019 werden de mallen die voor de productie van een koolstofvezel Starship waren gemaakt gesloopt en het huurcontract voor het aanvankelijke productieterrein in de haven van Los Angeles beëindigd.[30]
Updates rond Starship MK1-presentatie van september 2019
Elon Musk kondigde voor de zomer van 2019 een nieuwe Starship-updatepresentatie aan voor lokale geïnteresseerden en journalisten in Boca Chica die kort na de laatste Starhoppervlucht zou worden gehouden. Hij stelde die presentatie echter uit tot 28 september, toen het exterieur van Starship MK1 zo goed als af zou zijn. Die dag was ook de elfde verjaardag van SpaceX' eerste succesvolle lancering. Daarom was ook de laatst overgebleven Falcon 1 booster naast Starship MK1 geplaatst. In aanloop daar naartoe werden al veel ontwerpaanpassingen duidelijk. Andere aanpassingen werden pas tijdens de presentatie bekend.
In mei 2019 maakte Musk via Twitter bekend dat het Starship zes hoofdmotoren in plaats van zeven zal hebben en dat drie daarvan voor vacuüm worden geoptimaliseerd. Ook is het ontwerp voor de staartvinnen aangepast. De twee voor- en twee achter-vinnen, of beter flappen, omdat ze dwars op de luchtstroom gebruikt worden, worden hydraulisch aangestuurd. De vier hydraulische systemen worden op hun beurt door vier elektromotoren aangestuurd die worden gevoed door vier Tesla accu’s van het zelfde type dat voor de Model 3 wordt gebruikt.[31] Dat het ontwerp van de staartvinnen is aangepast had geen grote gevolgen op de reeds aangevangen bouw van de eerste twee Starships. Dat het ontwerp van de staartvinnen is veranderd werd duidelijk zichtbaar toen de eerste vin op 21 september 2019 op Starship MK 1 werd geplaatst. Duidelijk was dat deze met de nieuwe vorm, die lijkt op het eerdere BFR-ontwerp uit 2017, niet langer als landingspoot kan worden gebruikt. De twee staartvinnen zijn nu echter aan de zijkanten van het vehikel geplaatst en niet aan de onderzijde. Ook is de derde vaste staartvin van het ontwerp uit 2018 komen te vervallen. Elon Musk gaf aan dat twee vinnen en zes losse landingspoten volgens de analyse van zijn team lichter zijn, maar dat hijzelf daar nog niet honderd procent van overtuigd was maar het voor de eerste twee schepen hoe dan ook zo uit ging voeren.
Voor eventuele aarde-naar-aarde-vluchten over een afstand van minder dan 10.000 kilometer hoeft de Super Heavy niet te worden gebruikt. Het Starship kan met de extra stuwkracht van 2 tot 4 extra Raptors de daarvoor benodigde snelheid halen. Het doorvoeren van deze aanpassingen is vrij simpel en heeft daardoor weinig impact op de schepen die reeds in aanbouw zijn. Starship MK1 heeft een eigen massa van 200 ton (getankt met Super Heavy en met maximale vracht 5.000 ton). Voor latere uitvoeringen (vanaf Starship MK-4 of MK-5) verwacht Musk de droge massa tot 120 ton te reduceren. En hij hoopt dat op termijn zelfs naar minder dan 110 ton te reduceren. Na meerdere studies en ontwerpen voor een hitteschild is gekozen voor een dun ceramisch hitteschild. Het hoeft niet dik te zijn omdat het staal behoorlijk heet mag worden voordat het zijn structurele stevigheid verliest. De tussentrap blijft aan het Starship zitten en beschermt de motoren zo tegen de hete plasmastromen tijdens de terugkeer in de atmosfeer. Het Starship is zonder Super Heavy 50 meter lang. De eerste Raptors (versie 1.0) zijn nog niet ontworpen om maximaal te presteren, maar om snel beschikbaar te zijn. In de loop der tijd verwacht Elon Musk de Raptor effectiever te maken waardoor de stuwkracht, de specifieke impuls en de thrust to weight-ratio toenemen. Een soortgelijk proces van optimalisatie heeft de Merlin 1D ook doorgemaakt.
De Super Heavy wordt uitgerust met zes staartvinnen die vaste landingspoten vormen. Voor het landen van een Super Heavy wordt dezelfde stuurtechniek met gridfins gebruikt als bij de Falcon-boosters. De Gridfins voor deze raket zullen anders dan bij falcon boosters van gelast staal zijn en niet van titanium. Het minimum aantal benodigde Raptors om met Super Heavy van de grond te komen is 24. Er komen echter meer Raptors op de raket omdat SpaceX rekening wil houden met het onverhoopt uitvallen van een of meer motoren. Er kunnen maximaal 37 Raptors onder worden gemonteerd. Meer motoren zorgt voor een effectievere acceleratie. De Super Heavy is 68 meter lang. De totale lengte van Starship-Super Heavy bleef 118 meter. De eerste Super Heavy wordt pas gebouwd als Starship MK-3 en MK4 af zijn. De belangrijkste horde die daarvoor genomen moet worden is dat er voldoende Raptors beschikbaar moeten zijn. Starship MK-1 en MK-2 zijn met drie Raptors uitgerust. MK-3 en MK-4 worden van zes Raptors voorzien. Musk gaf tijdens de presentatie aan te hopen binnen zes maanden een Starship met hulp van Super Heavy in een baan om de aarde te brengen. Hij noemde zijn keuze voor staal zijn beste ontwerpkeuze ooit. Het is lichter, sterker, bewerkbaarder en temperatuurbestendiger dan koolstofvezel en kost per ton twee procent van wat koolstofvezel per ton kost.[32] In reactie op een tweet van NASA’s directeur Jim Bridenstine die aangaf dat hij hetzelfde enthousiasme dat er is voor Starship ook verwacht voor de enkele jaren vertraagde, Commercial Crew-projecten[33] zei Elon Musk dat slechts vijf procent van zijn personeel aan Starship werkt en dat Falcon 9-Dragon 2 zijn hoogste prioriteit heeft.
In november 2019 gaf Musk aan dat een Starship-Super Heavy zo’n 900.000 dollar aan brandstof gebruikt. Hij denkt ook dat door de volledige herbruikbaarheid de operationele kosten van een lancering voor SpaceX zo’n twee miljoen dollar zullen zijn.[34]
Ook blijkt de Raptor in november 2019 doorontwikkeld. Er is een variant voor de Super Heavy ontwikkeld die 300 ton stuwkracht levert en is versimpeld in de zin dat gas terugnemen en het kantelen van de straalpijp bij deze variant niet mogelijk is. Deze versimpelingen maken het maximaliseren van de stuwkracht mogelijk.[35] Het middelste kluster motoren van de Super Heavy blijft wel uit zeven stuurbare Raptors met de mogelijkheid tot gas terugnemen bestaan omdat die voor de landing worden gebruikt.
Ontwerp-updates 2020
In maart 2020 gaf Musk aan binnen twee maanden voor een aantal onderdelen Starship van 301-staal op een andere staallegering 304L over te gaan.[36][37] Ondertussen ontwikkelt SpaceX ook zelf een legering die eind 2020 in gebruik zou moeten worden genomen. Ook werd de Super Heavy twee meter langer; 70 meter, waardoor de gehele raket 120 meter lang wordt. De totale massa van de raket zal bij het opstijgen ongeveer vijf miljoen kilogram zijn. Na de bouw van Starship SN3 bleek het ontwerp van de landingspoten te zijn aangepast. Deze waren omklapbaar vanuit het motorencompartiment in plaats van uitschuifbaar vanaf de zijkant waardoor er geen extra beschermende beplating omheen hoeft.[38] Elon Musk omschreef dit als landingsgestel 1.0. Hij kondigde aan dat er bij latere prototypes een zestig procent langere versie van dit landingsgestel zou worden gebruikt dan landingsgestel 1.1 heet. Uiteindelijk moeten deze worden vervangen door een uitwendig uitklapbaar landingsgestel (2.0) dat gebaseerd is op dat van de Falcon 9-boosters.
De vaste landingspoten en gridfins van Super Heavy waren in mei 2020 weer geschrapt en vervangen door flappen en landingspoten zoals die ook op het ontwerp van Starships tweede trap zitten. In augustus schreef Musk op Twitter dat Super Heavy toch vaste landingspoten zal krijgen die de raket twee meter boven de grond houden waardoor de totale raket 122 meter hoog wordt.[39] Deze poten zullen ook een stuk verder uitsteken dan op eerdere animaties was te zien zodat ze minder last hebben van de hete uitstoot van de motoren. Ook wordt overwogen om het aantal Raptors van Super Heavy terug te brengen naar 28. Eind augustus 2020 zei Musk dat het testproces meer tijd in beslag nam dan hij vooraf beoogde, maar dat de ontwikkeling van een gestroomlijnde productielijn goed op schema lag. Dat laatste is wat hem betreft belangrijker.[40] Een van de ingewikkeldste ontwerpopgaven is het hitteschild van de stuurflappen. De hitte moet buiten het scharniermechaniek gehouden worden. Hoe dat wordt opgelost kon Musk wegens International Traffic in Arms Regulations (ITAR) niet vertellen.
Op 30 december 2020 tweette Elon Musk dat SpaceX in nieuwe plannen de Super Heavy niet op poten of op het lanceerplatform zal laten landen, maar dat er een grijparm aan de lanceertoren komt die de booster moet vangen waarbij de grid-vinnen als grippunt fungeren.[41]
Prototypes
 Zie Ontwikkeling van SpaceX Starship en Super Heavy voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Een belangrijke stap richting de BFR was de ontwikkeling van de Falcon Heavy. Deze raket gebruikt namelijk ook een grote hoeveelheid (27) raketmotoren die in een goede sequentie moeten starten. Aan de vooravond van de eerste Falcon Heavy lancering meldde Musk dat de geplande bemande vlucht om de Maan met Falcon Heavy-Dragon 2-combinatie met aan boord twee ruimtetoeristen was uitgesteld en omgeboekt naar de BFR. De ontwikkeling van de BFR zou veel voorspoediger verlopen dan verwacht en er werd daarom geen energie meer gestoken in het geschikt maken van de Falcon Heavy voor bemande vluchten.
Op de post-launch-persconferentie na de Falcon Heavy-demonstratievlucht meldde Musk dat, als alles mee zou zitten, er al in 2019 korte “hoppervluchten” met het ruimteschip gemaakt zouden kunnen worden. Dit zou vanaf de nieuwe South Texas Launch Site in Boca Chica kunnen gebeuren of vanaf een schip. Een maand later meldde hij op SXSW dat de constructie van het eerste BFR-ruimteschip reeds was aangevangen. Tijdens Satellite show 2018 noemde Gwynne Shotwell het waarschijnlijk dat de BFR in 2020 orbitaal vliegt.[42]
Twee maal geannuleerde Starship-werf in LA
Op 15 maart 2018 kreeg SpaceX toestemming van de autoriteiten om een in onbruik geraakt terrein met daarop enkele industriële bouwwerken in de haven van Los Angeles te verbouwen tot BFR-fabriek. Het kavel zou in de toenmalige plannen overigens ook voor het onderhouden van Falcon 9-en-Falcon Heavy-boosters die vanaf Vandenberg AFB worden gelanceerd worden gebruikt en landingsschip Just Read the Instruction lag in het aangrenzende dok. De BFR zou daar worden gebouwd omdat deze te groot zou zijn om over de weg naar de lanceerbases te vervoeren. Dit moest dan ook per schip gaan gebeuren.[43] Op 9 april 2018 plaatste Musk een foto van een mal op Instagram die aanvankelijk gebruikt zou worden om de koolstofvezel romp van de BFR te bouwen.[44] Bij de presentatie van 17 september 2018 werd een foto van het eerste rompdeel getoond.
Ondertussen werd eind 2018 duidelijk dat er staal in plaats van koolstofvezel gebruikt gaat worden. De bouw van het eerste koolstofvezel Starship was december 2018 onderweg en de bouw van de eerste Super Heavy-booster had in het voorjaar van 2019 moeten beginnen[45]. De keuze voor staal in november 2018 veranderde die plannen. De eerder genoemde mal was inmiddels overbodig geworden en is uiteindelijk net als de reeds gebouwde koolstof delen gesloopt. De huur van het terrein werd per maart 2019 opgezegd.
Begin 2020 werd er toch weer onderhandeld met het stadsbestuur van San Pedro om op hetzelfde terrein toch een Starshipwerf te openen. Reden daarvoor is dat SpaceX veel extra capaciteit nodig heeft om zo snel mogelijk een vloot Starships te bouwen. Deze werf zou dus niet in de plaats van de andere werven komen.[46] Op 20 februari 2020 werd de nieuwe vergunning voor het gebruik van het terrein door het havenbestuur goedgekeurd. Op 26 februari vergaderde de gemeenteraad van San Pedro over het nieuwe huurcontract en gaf de definitieve goedkeuring. Een maand later, op 27 maart, stuurde SpaceX de betrokken partijen een brief waarin ze duidelijk maakten er toch vanaf te zien.[47]
Bouw van start
Op 16 januari 2019 gaf SpaceX aan de bouw van de prototypes bij de SpaceX South Texas Launch Site (waar ook de Starhopper al werd gebouwd) uit te voeren. De voorbereiding zoals de productie van de motoren en andere onderdelen gebeurt in Hawthorne.
Op 4 februari 2019 (UTC) werd een Raptor-motor met het voorlopige ontwerp dat aanvankelijk op Starship en Super Heavy zal worden gebruikt opgestart. De motor brandde enkele seconden. Ongeveer twee uur later werd dit herhaald. Drie dagen later werd bij een vervolgtest kamerdruk van 257 Bar en een stuwkracht van 172 metrische ton gehaald. Dat is iets meer dan de minimale druk die voor het lanceren van de BFR benodigd is. Een week later op 10 februari werd het 20 jaar oude kamerdrukrecord van de RD-180 gebroken en een kamerdruk van 268,9 Bar gehaald. Voor deze test werd nog geen supergekoelde methalox gebruikt.
In juni 2019 gaf Musk aan te verwachten eind 2019 iedere twaalf uur een Raptor af te bouwen. Ook meldde Jonathan Hofeller (vice president of commercial sales van SpaceX) dat ze in onderhandeling zijn over een eerste commerciële lancering met Starship die in 2021 zou moeten plaatsvinden. Tevens noemde hij de nieuwe mogelijkheid die Starship met zich meebrengt om satellieten terug naar aarde te brengen voor bijvoorbeeld reparaties of upgrades[48]
Starships werden in 2019 op twee locaties gebouwd. In Cocoa in Florida en in Boca Chica in Texas. SpaceX is eind 2019 begonnen een werf aan Roberts Road op Merritt Island (Kennedy Space Center) klaar te maken. De werf in Cocoa zou aanvankelijk worden ontmanteld. Het is vanaf Roberts Road veel gemakkelijker om het Starship naar lanceerplaats LC-39A te vervoeren. Vanuit Cocoa waren zowel landvoertuigen als een schip nodig geweest waarbij belangrijke verkeersaders en een spoorlijn hadden moeten worden afgesloten. Ondertussen werd in december 2019 ook veel van de apparatuur van Cocoa naar Boca Chica verhuisd waar de productiecapaciteit wordt opgevoerd.[49] Aan Roberts Road gebeurde in 2020 vrijwel niets van betekenis. In augustus 2020 werd de tanksectie van het onvoltooide Starship MK2 op de Cidco Road werf in Cocoa gesloopt. Tegen de eerder gewekte verwachtingen in namen activiteiten daar daarna weer toe. Er werd op die locatie een installatie voor het winnen van methaan en zuurstof uit water en koolstofdioxide geïnstalleerd waarmee SpaceX met de Sabatierreactie lijkt te experimenteren.
Testschip “Starhopper”
Eind december 2018 verschenen foto’s van een roestvaststalen testobject dat nabij Boca Chica geassembleerd wordt op sociale media. Deze testraket werd in de (sociale) media al gauw onofficieel “Starhopper” genoemd, een naam die al gauw ook door Elon Musk werd geadopteerd. Andere aanvankelijk gebruikte namen waren “Hoppership” en “Big Falcon Hopper”. In eerste instantie werd vermoed dat het om de bouw van een watertoren voor de lanceerinstallatie ging omdat de constructie werd gebouwd door een bedrijf dat in de bouw van watertorens is gespecialiseerd. Elon Musk gaf op Twitter enige nadere uitleg. Het test-schip voor hoppervluchten heeft dezelfde diameter als het uiteindelijke Starship maar is wel minder lang. Het wordt met drie Raptors uitgevoerd. Op 9 januari werd het bovenste grote deel van de “Starhopper” op de onderkant geplaatst en werden de contouren zichtbaar. In eerste instantie zaten er Raptors op die uit test-onderdelen waren opgebouwd. Voor de daadwerkelijke hoppervluchten zouden deze worden vervangen door vluchtwaardige Raptors. Op 5 januari 2019 gaf Musk aan te werken op een schema met de eerste test over vier weken, “wat waarschijnlijk acht weken betekent door onvoorziene technische problemen”.[50] Die technische problemen kwamen al gauw. De neuskegel, die voor de verdere afbouw van de Starhopper weer was gedemonteerd en naast het onderste deel was geplaatst, woei om in een storm en raakte zwaar beschadigd. SpaceX besloot de neuskegel niet te herbouwen. De neuskegel had slechts een esthetische functie.[51] De Starhopper werd op 8 maart naar de lanceerplaats vervoerd.
Aangelijnde vluchten
De eerste vluchten van de Starhopper waren zeer korte “aangelijnde” sprongetjes van enkele meters. De starhopper was toen nog met ankers en staalkabels aan de grond vastgezet zodat deze zichzelf niet per ongeluk omver kon werpen. Hiervoor was maar één Raptor benodigd die rond 15 maart 2019 in de Starhopper werd gemonteerd.[52] Uit toegewezen vergunningaanvragen was op te maken dat de eerste hoppervluchten al op 20 maart 2019 hadden kunnen beginnen. Vanaf die dag probeerde SpaceX bijna dagelijks de Raptor te starten maar liep tegen problemen door ijsvorming in de brandstofleidingen. Op 4 april om 00:56 UTC lukte het dan toch de Raptor te starten.[53] Twee dagen later werd dit herhaald waarbij de maximale kracht voor een aangelijnde vlucht werd gehaald.[54] SpaceX was van plan de hoppertests in juni 2019 te hervatten maar moest dat uitstellen omdat een van de Raptors tijdens de tests in de testopstelling in McGregor mechanische schade had opgelopen als gevolg van een sterke akoestische resonantie van 600 hertz. SpaceX besloot daarop het ontwerp van de Raptor eerst aan te passen. Op 7 juli 2019 meldde Musk dat het probleem was verholpen.[55]
30 meter vrije vlucht
Vanaf 13 juli 2019 hervatte SpaceX de tests met een nieuwe Raptor-motor (serie nr. 06) waarbij het de bedoeling was op 17 juli de eerste vrije hoppervlucht uit te voeren. In tussentijd waren ook 12 stuurmotoren, stikstofstuwers van het type dat ook op de Falcon 9 zitten, op de Starhopper aangebracht. Kort na de statische starttest op 16 juli ontstond een grote steekvlam[56] waarna SpaceX het testen voorlopig opschortte.[57] De steekvlam wijst op het lekken van methaan. Volgens Elon Musk was er nauwelijks schade. Een poging de Starhopper op te laten stijgen werd op 24 juli kort na het starten van de motor afgebroken. Doordat de temperatuur van de brandstof lager was dan verwacht werd de kamerdruk in de Raptor te hoog en trad een abort sequentie in werking. De volgende dag lukte het wel de hopper zijn eerste vrije vlucht te laten maken en 20 meter omhoog en tientallen meters zijwaarts te vliegen.
Laatste, 150 meter hoge vrije vlucht
De volgende test die voor eind augustus stond gepland had een 200 meter hoge vlucht zullen zijn. Musk gaf aan dat dat de laatste vlucht van de Starhopper zal zijn. De vlucht liet wat langer op zich wachten omdat de FAA nog nader antwoord op vragen nodig had voor ze toestemming voor de vlucht verleenden. De maximum hoogte van de vlucht werd door de FAA verlaagd naar 150 meter om de reikwijdte van de drukgolf van een eventuele explosie in de lucht te beperken. Ook moest SpaceX van de FAA 100 miljoen dollar in plaats van 3 miljoen voor eventuele schade reserveren. De sheriff verzocht enkele dagen tevoren de bewoners van Boca Chica Village tijdens de test niet thuis, of ten minste buitenshuis te zijn. Bij een explosie zouden ramen kunnen sneuvelen. Omdat het exacte moment van de test vooraf niet bekend was zou tien minuten voor de test een politieauto in het gehucht zijn sirene aanzetten om de bewoners en verzamelde journalisten (waaronder een aantal professionele Youtubers) erop te attenderen dat het tijd was naar buiten te gaan.
Op 26 augustus werd de eerste poging tot lancering afgebroken toen de ontsteking van de motor niet werkte. De ontsteking moest volgens Musk worden nagekeken. Op 27 augustus even na 17:00 uur (lokale tijd) lukte het dan wel de Starhopper te laten opstijgen en op 150 meter hoogte zijwaarts te laten vliegen en te landen. Bij de landing raakte een van de COPV-drukvaten los en slingerde deze zichzelf weg. Een onbevestigde maar algemeen gedeelde theorie over dit voorval is dat dit kwam doordat de Starhopper hard landde omdat iets in de Raptor op het eind van de vlucht beschadigde en de motor minder stuwkracht had. Op beelden van de vlucht is te zien dat op het moment van het veronderstelde defect de uitstoot van de Raptor geel in plaats van transparant werd, wat erop wijst er ook iets anders dan methaan verbrandde.
Na afloop van het Starhopperprogramma gaf Elon Musk aan de Starhopper tot een statische testopstelling voor Raptors te verbouwen. Hoewel er regelmatig modificaties aan de Starhopper zijn uitgevoerd is anno mei 2020 niet duidelijk of dit nog altijd het plan is. Wel werden begin mei 2020 een aantal camera’s, lampen en luidsprekers op de Starhopper gemonteerd die op de testinstallatie voor Starship prototypes zijn gericht, evenals een windmeter.
Hitteschildtest
Voor Dragon-missie CRS-18 werden 4 voor Starship ontworpen hitteschildtegels op de Dragon aangebracht om deze tijdens een daadwerkelijke terugkeer in de atmosfeer te testen. De Dragon keerde op 27 augustus 2019 terug in de atmosfeer.
Starship MK 1
In maart 2019 werd ook begonnen met de bouw van het eerste Starship. Deze werd op dezelfde locatie vlak bij de nederzetting Boca Chica waar de Starhopper werd gebouwd geconstrueerd en heeft voorlopig de naam Starship MK 1. Musk verwachtte midden september 2019 drie motoren en de stuurvinnen op de raket te plaatsen.[58] Daags na de laatste Starhoppervlucht meldde Musk dat ze op koers liggen voor een 20 km hoge vlucht in oktober. Kort daarna wordt gepoogd dit prototype naar een hoogte zo’n 200 km te lanceren. In retrospect zou dit Starship nog lang niet vluchtwaardig blijken te zijn. Op 27 september 2019 werden de bovenste en onderste helft van het schip op elkaar gemonteerd en een dag later het afsluitende topje van de neuskegel. In de dagen daarvoor waren de stuurflappen bevestigd. Overigens werd het Starship een paar dagen na de presentatie van 28 september 2019 weer uit elkaar gehaald om er aan verder te werken. Op 30 oktober werd de onderzijde (brandstoftanks) van Starship MK1 van het fabricageterrein naar het lanceerterrein gebracht voor tests.
Explosie
Op 20 november werd op het lanceerplatform in Boca Chica een test uitgevoerd waarbij de zuurstof- en methaantanks van Starship MK 1 met cryogeen (onbrandbaar) stikstof werden gevuld en de druk bewust tot het maximum werd opgevoerd. De bovenste helft van het Starship was daarbij nog niet op de onderste helft geplaatst. Tijdens de test werd door de combinatie van druk en kou de bovenkant van de methaantank uit het Starship geblazen.[59] SpaceX heeft overigens een reputatie op het gebied van destructief testen om zo snel mogelijk de zwakke plek in een ontwerp te vinden en te verbeteren. Het falen van een prototype kan dus als een succesvolle test worden uitgelegd. SpaceX gaf aan dat het geen vertraging van belang verwacht als gevolg van de explosie. Op Twitter gaf Elon Musk aan snel tot het bouwen van een Starship naar MK 3/MK 4 specificaties over te gaan en noemde de bouw van Starship MK 1 een goede leerweg op weg naar betere uitvoeringen. SpaceX had, zo werd achteraf gemeld, in de weken daarvoor al besloten de geplande vluchten van Starship MK 1 te schrappen en alleen grondtests met dit schip uit te voeren. Begin december werd begonnen met de sloop van Starship MK 1. Op 14 december werd MK 1’s laatste staalplaatring van het platform verwijderd. Mogelijk zal het staal van de gesloopte raket worden hergebruikt voor een aantal Tesla Cybertrucks. De achterflappen van Starship MK 1 werden in juli 2020 gebruikt als onderdeel van een terras overkapping bij een gebouw op de Starshipwerf. De neuskegelsectie stond een jaar later nog altijd bij de ingang van het productieterrein. In december 2020 werd ook deze gesloopt.
Vervolgtest: Starbopper
In januari 2020 werd in Boca Chica een ingekorte versie van een brandstoftank geconstrueerd om deze bij wijze van test onder druk te zetten tot deze het zou begeven. De tank kreeg in de media de bijnaam Starbopper of kortweg Bopper. De lasnaden van de Bopper hielden tot 7,1 bar. In de praktijk zullen Starshiptanks aan 6 bar worden blootgesteld. Musk verwachtte met verder verbeterde lastechniek 8,5 bar te kunnen halen. Dat is 1,4 maal de nominale druk en een veiligheidsvereiste voor bemande vluchten.[60] Een testartikel voor een soortgelijke vervolgtest, Bopper 2.0 werd kort daarop geconstrueerd.[61] Tijdens de eerste test op 27 januari 2020 hield deze het tot 7,5 bar bij kamertemperatuur voordat er een klein reparabel lek ontstond. Bij de volgende test op 28 januari werden cryogene temperaturen gebruikt[62] Bopper 2.0 explodeerde bij een druk van 8,5 bar.[63] Ook andere tanks zoals de stikstoftanks van de stuurraketten werden in januari 2020 tot brekens toe getest.
Starship MK 2
Op 14 mei 2019 werd via het internetforum van NasaSpaceFlight (NSF) bekend dat er aan Cidco road in Cocoa, Florida met de bouw van een tweede Starship was begonnen.[64] Dit werd op Twitter bevestigd door Elon Musk.[65] De bouw van dit tweede Starship vond plaats op een terrein van het bedrijf Coastal Steel. Coastal Steel bleek een dekmantel van SpaceX te zijn waarmee de opstart van de werf onder de radar kon gebeuren. Musk gaf aan de bouw op twee locaties als een competitie tussen twee teams te zien. Beide teams zijn verplicht informatie met elkaar te delen maar de teams zijn niet verplicht elkaars aanbevelingen op te volgen. Zo hoopt Musk erachter te komen wat de beste bouwlocatie en de beste bouwmethode is. Een duidelijk verschil met Starship MK 1 is dat MK 2 wordt opgebouwd uit stalen ringen die uit langere stukken plaatstaal bestaan terwijl MK 1 uit kortere staalplaten werd opgebouwd. Dit scheelt een aantal lasnaden. In verband met de mogelijke komst van orkaan Dorian werd een van de reeds gebouwde rompdelen van het Starship in een net gereedgekomen hangar geplaatst om zo een deceptie als die met de neuskegel van de Starhopper te voorkomen.[66] Hoewel de bouw in eerste instantie net zo snel als die van MK 1 leek te gaan ging het vanaf september 2019 een stuk langzamer. Eind november 2019 was Starship MK2 grotendeels voltooid maar waren er nog geen montagepunten voor de stuurflappen aangebracht.
Het was na de explosie van Starship MK1 ook niet duidelijk of dit Starship MK2 nog zou vliegen of überhaupt helemaal zou worden voltooid, aangezien SpaceX had aangegeven de prioriteit naar het bouwen van Starship MK3 en MK4 te verschuiven.
Op 2 december 2019, na het uitlekken van de sluiting van de Starship-werf in Cocoa, meldde SpaceX dat de Starship-activiteiten in Florida gepauzeerd zijn.[67] Het meeste personeel is naar Boca Chica overgeplaatst. Ook werkt een deel op SpaceX lanceerbases aan de Space Coast. Een aantal tijdelijke werkers heeft ontslag genomen.[68] In juli 2020 werd duidelijk dat de sloop van Starship MK 2 dat verder geen functie meer had was begonnen.
Starship MK 4 (geannuleerd)
Rond 20 oktober 2019 leek op het productieterrein in Cocoa te zijn begonnen met het stapelen van de stalen ringen voor Starship MK 4 wat betekende dat de constructie van dit Starship was begonnen. Die ringen waren in augustus 2019 al gemaakt. In november werden de stalen ringen echter gesloopt. Dit gebeurde omdat SpaceX de reeds geproduceerde ringen allemaal kleine afwijking in formaat hadden en dus niet goed op elkaar pasten.[69]
Ondertussen werden door fotografen eind november 2019 Starship-onderdelen op SpaceX nieuwe “Roberts Road-werf” op Merrit Island waargenomen. Starship MK4 zou in de toenmalige plannen daar worden geconstrueerd, en de werf in Cocoa zou op termijn worden gesloten. Op 1 december 2019 was 80 procent van het personeel van de Cocoa-werf reeds overgeplaatst of ontslagen. Anno februari 2020 was er nauwelijks iets gebeurd op de Roberts Road-werf en lag het focus van SpaceX voorlopig op het werk dat in Boca Chica werd verzet en is Starship MK4 geannuleerd.
Starship SN1
Op 24 november 2019 werden de eerste onderdelen voor de Starboppers en wat toen Starship MK 3 werd genoemd in Boca Chica waargenomen.[70] Dat een verfijnd ontwerp en bouwproces wordt gebruikt blijkt al uit het feit dat diverse onderdelen prefab in Boca Chica worden aangeleverd en niet zoals bij Starship MK 1 ter plaatse worden gemaakt. Ook wordt voor de bouw een staalwals gebruikt waarmee stalen ringen uit een stuk staal kunnen worden gefabriceerd, waardoor het aantal lasnaden wordt ingeperkt. Gelijktijdig wordt de Boca Chica-werf flink uitgebreid. Eind december 2019 hanteerde Elon Musk de naam SN1. SN staat bij SpaceX meestal voor Serial Number. Daarmee lijkt dit Starship minder als prototype te worden benaderd. Op 1 februari 2020 begon men met het stapelen van ringen.[71] Eerdere waarnemingen van het stapelen van ringen bleken achteraf voor testartikelen waaronder de Starboppers te zijn. Opvallend is dat het stapelen van de ringen niet meer per stuk wordt gedaan, maar dat er in een tent meerdere ringen worden gestapeld tot een segment dat vervolgens buiten met andere segmenten wordt samengevoegd. Op 22 februari was de brandstoftank reeds voltooid. Op 25 februari werd deze op het lanceerplatform geplaatst om in de dagen daarna aan een druktest en een statische starttest te worden onderworpen waarvoor er een Raptor onder moet worden gemonteerd.
Explosie
Tijdens de bouw meldde Musk dat de lasinstallatie op de verkeerde instellingen had gestaan waardoor de lasnaden niet zo glad en sterk waren als de bedoeling was.[72] Op 28 februari werd de eerste druktest uitgevoerd. Ook de tank van Starship SN1 begaf het. De bodem werd eruit geblazen waardoor de rest zichzelf (onbedoeld) lanceerde, implodeerde en op de grond viel. In de dagen voor de test werd al duidelijk dat SN1 waarschijnlijk niet sterk genoeg was. Ook was er plaats voor maar een Raptor wat erop duidde dat SN1 niet zou gaan vliegen.
Doel en eigenschappen SN1
Starship SN 1 werd gebouwd om testvluchten tot een hoogte van 20 km uit te voeren. Deze vluchten zijn nodig om het atmosferische deel van de vlucht inclusief de landingsmanoeuvre, waarbij het schip kort voor de landing vanuit zijn horizontale positie naar de verticale landingspositie moet bewegen, onder controle te krijgen. Omdat de snelheden bij deze vluchten veel lager zijn dan bij een terugkeer uit de ruimte wordt dit Starship niet met een hitteschild uitgevoerd. Een belangrijk verschil met het ontwerp van Starship MK1 was dat de tank met zuurstof voor de landing in de neuskegel zou zitten. Daardoor wordt de massa beter verdeeld en ligt het zwaartepunt centraler tijdens de afdaling door de atmosfeer. Ook ziet het exterieur er veel netter uit; bestaand uit glad staal met strakke lasnaden en zonder deuken of vervormingen. De doelen van SN1 zijn na de explosie doorgeschoven naar volgende Starships waarbij een pragmatischer ontwikkelingsplan ontstond. Het zou nog tot Starship SN8 duren voor een hoge hoppervlucht kan worden ondernomen. Het exploderen van tanks was iets wat tijdens de ontwikkeling van de Falcon 1 ook veel gebeurde. Dit hangt samen met de manier van werken van SpaceX waarbij ontworpen onderdelen zo snel mogelijk worden gebouwd en getest om te kijken of het ontwerp klopt en waar de zwakke plekken zitten.
Starship SN2
Terwijl de bouw van Starship SN1 bezig was, werd op dezelfde werf ook begonnen met de bouw van onderdelen van Starship SN2. Volgens Elon Musk zou dit ruimteschip er nog veel netter uitzien dan SN1. Op 25 februari 2020 meldde Elon Musk dat de bouw van de tank nog die week zou beginnen.[73] De bouw van SN2 begon op 1 maart en vond plaats in de highbay die in februari 2020 op de Boca Chica-werf werd gebouwd. Op 2 maart tweette Elon Musk dat SN2 niet volledig zou worden afgebouwd. Alleen de zuurstoftank werd gebouwd in een verkorte uitvoering om vervolgens op 7 en 8 maart met succes aan twee druk-tests te worden onderworpen. Dat gebeurt voornamelijk te zien of de bodem (het zwakke punt van SN1) het hield. SN2 werd na de test naar de rand van het Starshipproductieterrein gebracht en stond daar in mei 2020 nog altijd.
Starship SN3
Vrijwel direct na de succesvolle druktest van SN2 werd in Boca Chica overgegaan tot de bouw van SN3. Deze zou geschikt moeten zijn om een of meer middelhoge hoppervluchten te kunnen maken met 20 kilometer als plafond. Op 17 maart 2020 werd begonnen met het stapelen van de delen van de neuskegel en een dag later werden de delen van de tanksectie (uitgezonderd het onderste deel) op elkaar geplaatst. Het onderste deel volgde op 26 maart. Op 29 maart werd de tanksectie naar het lanceerterrein gebracht voor de druktest. In de lanceerinstallatie zijn (tijdelijk) drie hydraulische cilinders aangebracht die tijdens de druktest de kracht van de drie Raptors simuleren door opwaartse druk op de bevestigingspunten uit te oefenen. Op 2 april werd een eerste druktest met stikstof op omgevingstemperatuur uitgevoerd. Later die dag werd ook begonnen met een druktest met vloeibaar stikstof op cryogene temperatuur. Deze test werd echter snel afgebroken omdat er problemen met de ventielen van de zuurstoftank waren. De daarop volgende nacht werd de methaantank die boven de zuurstoftank zit getest met cryogene stikstof. Ook SN3 begaf het en stortte in.[74] Elon Musk gaf al snel aan dat er mogelijk dit maal een fout in het testprotocol was gemaakt.[75] Door onvoldoende druk in de zuurstoftank en het gewicht van de vloeibare stikstof in de daarboven zittende methaantank verkreukelde de zuurstoftank waardoor deze scheurde en knakte. Elon Musk gaf aan onderdelen van de onderzijde (de thrust section) die nog intact was te willen hergebruiken. Het is niet duidelijk of dat daadwerkelijk is gebeurd.
Starship SN4: eerste goedgekeurde brandstoftanks en statische starts
Kort na de mislukte test van SN3 werd begonnen met de assemblage van Starship SN4 waarvoor de meeste onderdelen al voorbereid waren. De werf in Boca Chica was halverwege april 2020 dusdanig uitgebreid dat er gelijktijdig aan onderdelen voor meerdere prototypes in verschillende bouwstadia werd gewerkt. Musk gaf aan dat dit prototype niet met flappen wordt uitgerust en dus alleen voor hoppervluchten waarbij de motoren continu werken geschikt is. Op SN4 zijn ook op enkele plaatsen groepjes van zeven zeskantige hitteschildtegels aangebracht. Dit is gedaan om verschillende bevestigingsmethoden te testen. De bouw ging sneller dan de bouw van eerdere tanksecties, maar de reparaties van test- en lanceerplaats namen iets meer tijd in beslag waardoor de test enkele dagen langer op zich liet wachten.
Druktests ronde 1
Op 23 april werd SN4 overgebracht naar het testterrein. In de nacht van 25 op 26 april werd de druktest bij omgevingstemperatuur succesvol uitgevoerd.[76] Een cryogene druktest werd de nacht daarop met succes doorstaan.[77] Hierdoor is de weg open om er motoren onder te monteren en hem klaar te maken voor een statische start. De druktests werden overigens tot 4,9 bar uitgevoerd, en nog niet tot 8,4 bar.
Raptor-installatie, statische start
Op 27 april 2020 werd een Raptor (serie nr. 18) van het constructieterrein naar het lanceerterrein gebracht. SN4 moet korte vluchten vergelijkbaar met die van de Starhopper maken. In de daaropvolgende dagen werd de Raptor onder SN4 geplaatst. De motor zit niet in het midden maar op de plaats waar deze ook in een cluster van drie zou zitten. Hierdoor is het massamiddelpunt verlegd en zal de raket licht gekanteld moeten worden tijdens de aangekondigde eenmotorige hoppervlucht. Ook zullen de tanks niet vol zijn voor zo’n vlucht omdat een Raptor niet voldoende kracht kan leveren om het gewicht van volledig gevulde tanks op te tillen. Vanaf 2 mei werd in de nachtelijke uren (tussen 20:00 en 6:00 lokale tijd) stapsgewijs naar een statische starttest toegewerkt. Op 5 mei om 20:57 lokale tijd werd de Raptor met succes enkele seconden gestart. De volgende nacht werd dit om 2:38 herhaald.
Druktests ronde 2
Na de twee statische starts werd de Raptor verwijderd en de hydraulische druksimulators teruggeplaatst waarna nieuwe cryogene druktests konden worden uitgevoerd die tot veel hogere druk moeten gaan dan bij de voorgaande druktests. SN4 overleefde deze test die in de nacht van 9 op 10 mei tot 7,5 bar ging. Dat is genoeg om voor een onbemande vlucht te worden goedgekeurd.
Statische starts Raptor SN20 en explosie
Op 10 mei werd weer een Raptor (serie nr. 20) naar SN4 gebracht voor installatie. Op 17 mei werden de voorverbranders van de Raptor getest evenals de stuwers van het positioneringssysteem. Deze tests vonden bij daglicht plaats. Een statische start werd op 19 mei uitgevoerd waarna een methaanlek en brand aan de onderzijde van de raket ontstond. De brand kon snel worden geblust en gedurende het leegpompen van de raket werd voortdurend water op de raket gespoten. Een paar dagen later werd begonnen met reparaties. Verdere tests waaronder de eerste vlucht van SN4 werden uitgesteld tot na de lancering van SpaceX eerste bemande ruimtevlucht SpX-DM2, zodat het personeel zich daar volledig op kon richten.
Op 27 mei werd een zwaar gewicht als massasimulator op SN4 geplaatst. De volgende dag werd een statische start uitgevoerd. Een uur na de test gaf de FAA SpaceX licentie om met Starships korte testvluchten te maken. De licentie geldt tot 27 mei 2022 en vergt een verzekering/financiële reservering van 198 miljoen dollar om eventuele schade te dekken[78] Op 29 mei werd nogmaals een statische start uitgevoerd, maar de voedingslijnen van de testinstallatie begonnen kort daarop tijdens het legen van de tanks te lekken waarop de raket volledig explodeerde. Die explosie was zo krachtig dat een brokstuk van de raket 2,5 kilometer verderop op het dak van een nog bewoond huis in Boca Chica village terecht kwam. Ook was er enige schade op de "tankfarm" (het terrein waar de voorraadtanks met brandstoffen en bluswater staan). Een brokstuk sloeg een gat in een bluswater-tank.
Starships SN5 en SN6: 150 meter hoppervluchten
Bouw
Op 23 april 2020, dezelfde dag dat SN4 de highbay verliet werden de eerste segmenten van SN5 er al gestapeld.
Op 12 mei, terwijl het SN4-testprogramma volop bezig was, was SN5 bijna voltooid. De verwachting was aanvankelijk dat dit prototype met drie Raptors en een neuskegel zou worden uitgerust om de 20 km hoge hoppervlucht uit te voeren. Maar de explosie van SN4 veranderde de doelen van dit prototype. Het werd niet met stuurflappen uitgerust. Terwijl SN4 werd getest en SN5 zo goed als af was, werden halverwege mei 2020 vrijwel alle segmenten van Starship SN6 al geproduceerd. Aangenomen wordt dat SN6 vrijwel identiek is aan SN5
Test SN5
Op 24 juni 2020, de dag nadat testtank SN7 tot destructie werd getest, werd SN5 naar het testterrein verplaatst. In de nacht van 30 juni naar 1 juli doorstond SN5 de cryogene druktest. Daarna nam SpaceX een aantal weken de tijd om de statische start-test voor te bereiden om zo een herhaling van de SN-4-explosie te voorkomen. Raptor SN-27 werd onder de raket gemonteerd. Op 30 juli 2020 maakte SN5 een statische start waarna Musk tweette dat een 150 meter hoge vlucht op korte termijn te verwachten is.[79]
Eerste vlucht SN5
Op 3 augustus werd de eerste poging tot de hoppervlucht afgebroken omdat een klep in de Raptor niet goed opende. De volgende ochtend werd een nieuwe poging ondernomen en wederom afgebroken. Later, op de avond van 4 augustus (lokale tijd) steeg Starship SN5 op naar een hoogte van ongeveer 150 meter, klapte zijn landingsgestel 1.0-poten uit en landde 50 meter verderop. Het gevaarte hing tijdens de vlucht enigszins uit het lood om te compenseren voor het feit dat de enige Raptor net buiten het midden zit gemonteerd. Normaliter zullen daar drie motoren zitten. Tijdens de vlucht braken enkele hitteschildtegels van het kleine testhitteschild af. Andere tegels barstten maar bleven zitten.
Na deze eerste succesvolle hop tweette Elon Musk dat er nog een aantal korte hoppervluchten worden ondernomen om het proces nog beter onder de knie te krijgen voordat ze tot hoge vluchten overgaan. Een dag na de eerste vlucht stond de raket nog op dezelfde plaats omdat de tanks nog niet leeg waren. Dat moest gebeuren door de inhoud er langzaam, gasvormig uit te laten aangezien er geen tankaansluiting op de landingsplaats was waarmee het vloeibaar kon worden weggepompt.
Na de vlucht gaf Elon Musk ook aan dat SN5 reparaties aan onder meer het landingsgestel nodig heeft en SN6 waarschijnlijk eerst zou worden klaargemaakt voor een vlucht. Ook lichte hij een tipje van de sluier op voor de doelen van het vervolg van het testproces.
- "We moeten vluchten simpel en gemakkelijk maken — vele (vluchten) per dag"[80]
SN5 werd echter voorlopig niet nogmaals gebruikt en staat vier maanden later werkeloos op het productieterrein.
Eerste SN6-campagne
Op 11 augustus 2020 werd SN5 terug naar de Highbay op het productieterrein gebracht en nam de plaats van SN6 daar in. Diezelfde dag werd SN6 naar het testterrein gebracht. Op 16 augustus werd de cryogene druktest met succes uitgevoerd. Twee dagen later werd Raptor SN29 naar het Starship gebracht voor installatie. Op 23 augustus werd drie keer een poging tot een statische start ondernomen waarvan de laatste succesvol was. Op 3 september werd een 150 meter hoppervlucht met succes uitgevoerd die volgens Musk beter verliep dan de eerste hop van SN5. Op 7 september werd SN6 terug naar het productieterrein vervoerd, waarna SN7.1, een testtank, naar het testterrein werd gebracht.
Sloop
Op 7 januari 2021 werd begonnen met de sloop van SN6. Op 4 februari onderging SN5 hetzelfde lot.
Testtanks SN7.0 en SN7.1: testobjecten voor 304L staal
Terwijl SN6 in aanbouw was werd rond 10 juni 2020 een nieuwe testtank geconstrueerd. Het testobject is gemaakt uit het nieuwe 304L-staal. Op 12 juni 2020 werd de testtank naar het testterrein gebracht. Eerder dus dan SN5 en SN6. Op 15 juni werd deze aan een cryogene druktest onderworpen waarbij de druk werd opgevoerd tot deze het zou begeven. Elon Musk tweette tijdens de test dat de tank een aantal bekende zwakke punten had. Hij kondigde ook alvast een volgende, verbeterde testtank aan. Bij 7,6 bar begon de tank te lekken, wat volgens Musk een goed resultaat was. Het feit dat de tank niet openbarstte of explodeerde bewees volgens hem dat 304L-staal geschikter is voor Starship dan het eerder gebruikte 301-staal.[81] Op 23 juni werd de inmiddels gerepareerde testtank opnieuw getest, wat deze keer in volledige destructie resulteerde.
Testtank SN7.1 werd vanaf begin augustus in de dagen na de eerste vlucht van SN5 geconstrueerd. Op 7 september werd deze overgebracht naar het testterrein alwaar in de weken daarvoor een nieuwe testinstallatie voor druktests is gebouwd. De eerste druktest werd in de nacht van 14 op 15 september uitgevoerd. Een uitslag daarvan is niet bekend. Journalisten die de test op enkele kilometers afstand aanschouwden hebben geen lekkages waargenomen. Na een aantal mislukte pogingen werd SN7.1 in de nacht van 22 op 23 tot destructie getest. Daarbij werd onderin de tank negen bar gehaald en bovenin acht bar. Musk verwacht nog verbeteringen door te voeren.[82] Het restant van SN7.1 werd op 4 oktober 2020 gesloopt.
Starship SN8
Op 8 augustus 2020 was de constructie van Starship SN8 begonnen. Dit is het eerste prototype waarin grote delen van 304L-staal zijn vervaardigd. Dit Starship zal als eerste met een neuskegel en stuurflappen worden uitgerust en moet na een serie lage hoppervluchten van SN5 en SN6 hogere vluchten gaan maken. Ook zijn de copv’s, de tanks met stikstof en helium, ten behoeve van de aerodynamica niet meer aan de buitenzijde gemonteerd. Halverwege september 2020 was de tanksectie van SN8 voltooid. SN8 is uitgevoerd met landingsgestel 1.1 dat iets langere poten heeft dan dat van eerdere Starships maar volgens hetzelfde principe werkt. Elon Musk gaf aan dat het schip in de derde week van september zou moeten worden voltooid (dat werd niet gehaald). Op 22 september werden de flappen aan de tanksectie bevestigd. Dat was op de dag af een jaar nadat de flappen op Starship MK1 werden bevestigd. De eerste vlucht naar 15 kilometer moet worden voorafgegaan door twee statische start-testen met tussentijdse controles.[83] Op 26 september werd SN8, nog zonder neuskegel, naar het testterrein overgebracht. De montage van neuskegel staat voor de week daarop gepland. In de nacht van 6 op 7 oktober doorstond SN8 de cryogene druktest. Daarbij ontstond wel een klein lekje bij een van de de montagepunten voor de motoren. Dat werd gerepareerd waarna men met succes de test de volgende nacht nogmaals uitvoerde.[84] Op 11 en 12 oktober werden de Raptors (serienummers SN30, SN32 en SN39) onder Starship SN8 gemonteerd. Na in de voorafgaande week meerdere voorverbrandertests te hebben gedaan voerde SpaceX in de nacht van 19 op 20 oktober 2020 de eerste statische starttest van SN8 uit. Later die dag meldde Musk dat het resultaat van die test goed was. Daarom werd overgegaan tot de plaatsing van de neuskegel op SN8. De neuskegel werd op 21 oktober overgebracht naar het testterein. Ook werd die dag Raptor SN39 om onduidelijke redenen vervangen door Raptor SN36. Een dag later werd de neuskegel op de tanksectie geplaatst.[85] Wanneer de montage van neuskegel is afgerond wordt nogmaals een statische start uitgevoerd alvorens men overgaat tot testvluchten.[86] Die extra statische start is bedoeld om de systemen van de headertanks waarin de brandstof voor de landing zit te testen. Nadat er eerst druktesten waren uitgevoerd met de headertanks werden testdata bekendgemaakt voor de statische start en de 15 km vlucht. De testvensters zijn op 9, 10 en 11 november 2020 dagelijks tussen 9:00 en 21:00 uur locale tijd (CST)[87] Op 10 november werd een motor gestart. Daarbij schoot een flink aantal "vonken" omhoog. Dat bleken losgekomen stukken beton van de vloer onder het lanceerplatform te zijn.
Problematische statische start
Twee dagen later werd nogmaals een statische start uitgevoerd. Waarbij wederom betonbrokken loskwamen. Daarna lekte er iets brandends uit de raket en werd de raket niet leeggepompt. Drie kwartier later tweette Elon Musk:
- De pneumatische druk is uitgevallen. Reden onbekend op het moment. De druk in de headertank voor vloeibare zuurstof loopt op. Hopelijk veroorzaakt dit een breuk in de trigger-klep om de druk te verlagen, anders zal die de kurk eraf knallen.[88]
Over de oorzaak van de brandende "druppels" tweette hij:
- Misschien een gesmolten voorverbrander-motor of een spruitstuk voor hete gassen. Wat het verlies van pneumatische druk ook veroorzaakte, we moeten het probleem eruit ontwerpen.[89]
Ongeveer anderhalf uur na de test barstte de triggerklep (overdrukbeveiliging) van de headertank, die in de punt van neuskegel zit, open en bleef het Starship verdere schade bespaard.[90] Twee dagen later werd Raptor SN32 van het Starship verwijderd en Raptor SN42 werd daarop geïnstalleerd.
De oorzaak werd gevonden in een betonbrok die door de kracht van de raketmotoren omhoog tegen de Raptor was geslingerd en bedrading had vernield waardoor de motor niet op volledig gecontroleerde wijze tot stilstand kon komen (waardoor meer hitte of druk dan de motor aankon ontstond). SpaceX besloot daarop om stalen buizen om de bekabeling van de Raptor te plaatsen en een watergekoelde stalen plaat onder de lanceerplatforms aan te brengen.
12,5 kilometer vlucht
Op 24 november 2020 werd voor de vierde maal een statische start uitgevoerd, ditmaal met brandstof uit de headertanks. Daarbij werden de drie motoren gefaseerd (net niet gelijktijdig) gestart. Daarop kondigde Elon Musk aan dat ze een week later (vanaf 30 november) een eerste poging tot een 15 kilometer hoge vlucht met een driemotorige lancering, een gecontroleerde afdaling, de bellyflop-manoeuvre en landing hopen te doen.[91] Hij acht de kans op volledig succes een op drie. Toch werd op 29 november nog een vijfde statische start (doel onbekend) voor de volgende dag aangekondigd. Die ging uiteindelijk niet door. Wel werd op 3 december nog een repetitie gehouden waarbij alle brandstoftanks volledig werden gevuld. Voor de vlucht wordt een gebied ontruimd dat zich kilometers uitstrekt tot vlak bij South Padre Island, voorbij de Mexicaanse (zee) grens, het Starship-productieterrein en enkele kilometer uit de kust van Boca Chica. Ook de Laguna Madre ten westen van Brazos Island is tot aan de kust van het vaste land gesloten.
Op 2 december 2020 werd een notam afgegeven die wees op plannen voor een lancering op 4, 5 of 6 december. Later kwamen er meer notams bij en werden die eerste notams weer ingetrokken. Ondertussen werd duidelijk dat de vlucht een maximale hoogte van 12,5 kilometer zal hebben in plaats van de eerder genoemde 15 kilometer. Op 7 december werd nog een generale repetitie gehouden waarbij ook de flappen werden getest. Alles duidde er die dag op dat SpaceX de volgende dag het Starship wilde lanceren en SpaceX kondigde later die dag de eerste poging tot lancering aan. Op 8 december bleek dat NASA tijdens de vlucht zal assisteren met een van hun WB57 onderzoeksvliegtuigen.
Eerste lanceerpoging, 8 december
Nadat de ochtend en de eerste helft van de middag voor testen en voorbereiden waren gebruikt werd begonnen met het vullen van SN8’s tanks. Toen de motoren moesten worden gestart startten wel de voorverbranders maar kwam het niet tot het punt van ontsteking waarop de vlucht voor die dag werd afgeblazen.[92]
Lancering
Op 9 december 2020 werd een tweede poging tot lancering ondernomen. De eerste countdown werd op twee minuten en zes seconden gestopt; waarschijnlijk wegens een vliegtuigje dat de veiligheidszone binnen vloog. SpaceX besloot al gauw dezelfde dag nog een poging te wagen.
Om 16:45 lokale tijd (CST) steeg SN8 op. De motoren werkten niet op vol vermogen om hoge snelheden te voorkomen. Halverwege de vlucht omhoog schakelde om diezelfde reden een Raptor intentioneel uit en daarna nog een. Op de weg naar beneden ging de besturing nagenoeg perfect. Voor de landing startten twee van de drie Raptors. Het Starship schakelde volgens Musk perfect over op de header-tanks. Er was echter te weinig druk in een van die tanks waardoor de motoren niet de juiste methaan/zuurstof-mix kregen en hun volle stuwkracht (remkracht in dit geval) niet bereikten. Er waren groene vlammen te zien die wijzen op het verbranden van metaal (koper) in de motoren. De verkeerde stuwstofmix is daarvoor een logische verklaring. Een van de Raptors viel tijdens de landingsmanoevre uit waardoor SN8 een te hoge daalsnelheid had, een harde landing maakte en explodeerde. De plaats van impact was wel op de beoogde landingsplaats. De explosie veroorzaakte wat schade aan een tent vlak bij het Super Heavy lanceerplatform dat daar vlakbij in aanbouw was. De totale vlucht duurde 6:42 minuten. Daarin zat ook een periode van vrijwel stil hangen op het hoogste punt om naar het juiste punt voor het inzetten van de "vrije val" te zweven. Al met al noemde Musk de test een succes.[93][94] Een uur na de crash brak er korte tijd brand uit nabij de eerder genoemde tent. Een deel van het wrak van SN8 bleef tot 4 januari 2021 op de landingsplaats liggen.
Starship SN9 t/m SN14
Net als SN8 worden ook Starships SN9, t/m SN14 gebouwd voor de hoge atmosferische vluchten. Deze prototypes bevatten steeds kleine verbeteringen ten opzichte van hun voorgangers.
De assemblage van de tanksecties vindt net als bij de eerdere Starships plaats in de medium formaat highbay (mid-bay) hierin passen gelijktijdig twee tanksecties. De neuskegels worden in de productietenten gemaakt en vervolgens in de kleine highbay van flappen en vier romp-ringen voorzien. Deze laagste van de drie highbays staat ook bekend als de wind break omdat deze constructie tijdens de bouw van Starship MK1 als windbreker voor de tanksectie fungeerde. Uiteindelijk worden de tanksectie en de neuskegelsectie in de grote highbay op elkaar gemonteerd. In de grote highbay passen gelijktijdig drie rakettrappen waaronder ook Super Heavy.
Op 15 augustus 2020 werden de eerste secties voor Starship SN9 waargenomen.[95] Dit prototype zal als eerste volledig uit 304L-staal worden vervaardigd. Op 11 september waren reeds onderdelen voor minstens twee andere Starships waargenomen. Elon Musk gaf aan SN9 en SN10 te bouwen om na een eventuele mislukte testvlucht van SN8 snel een volgend prototype beschikbaar te hebben. SN9 moet een maand na SN8 gereed zijn voor zijn testcampagne. Daarnaast zijn deze prototypes belangrijk voor het stroomlijnen van het productieproces. Op 14 oktober 2020 was de tanksectie van SN9 voltooid en werd begonnen met het stapelen van de tanksectie van SN10. Daarna werd er een trussstructuur op de buitenzijde van SN9 aangebracht. Deze is bedoeld als een mal voor het perfect uitgelijnd plaatsen van de achterflappen. SN9 werd daarop van de mid-bay naar de high-bay verplaatst waarna de aeroflaps erop werden gemonteerd. Op 25 november werd de neuskegel op SN9 geplaatst. Dat gebeurde dus nog voor de testcampagne. Op 11 december 2020 viel SN9 om in de highbay nadat een van de poten van z’n sokkel het begaf. Het Starship bleef tegen de zijwand van de highbay leunen.[96] Twee dagen later werd SN9 met een hijskraan rechtgetrokken. De totale schade viel mee; de stuurboord flappen hadden aanzienlijke schade opgelopen en werden vervangen. Met een ruime week vertraging werd SN9 op 22 december naar het nieuwe lanceerplatform B het testterrein verplaatst. Tijdens de verplaatsing bleek dat er al twee Raptors onder de raket waren gemonteerd. Een derde Raptor werd de volgende dag geplaatst. Volgens Elon Musk was het probleem met de druk in de methaan-headertank van SN8 met een kleine aanpassing opgelost.
SN9 testcampagne en -vlucht
Op 28 december 2020 werd SN9 aan een druktest onderworpen. De volgende dag volgde een cryogene druktest waarbij ook de stikstofstuwers werden getest. Aangezien er al Raptors waren geïnstalleerd werd er anders dan bij eerdere prototypes geen stuwkracht simulator meer gebruikt bij deze druktests. De (eerste) statische start was op 6 januari 2021 en de testvlucht was op dat moment voor drie dagen later gepland maar zou nog opschuiven. Volgens ruimtevaartjournalisten duurde de statische start korter dan gebruikelijk, wat zou wijzen op een probleem. In de daaropvolgende week probeerde SpaceX nog een aantal keer tot een statische start te komen. Uiteindelijk lukte dat pas op 13 januari. Een half uur later kondigde Elon Musk nog meer statische starts aan voor die middag. Doel was te leren hoe ze de raket op een zo soepel mogelijke wijze kunnen starten. Binnen enkele uren werden die dag drie statische starts uitgevoerd. Na inspecties bleek dat twee van de drie Raptors nadien kleine reparaties nodig hadden. Daarom werden ze vervangen. Met die nieuwe motoren moest nog een statische start worden uitgevoerd voor een vlucht mogelijk is. Dat gebeurde op 21 januari 2021. Die test duurde korter dan de gebruikelijk twee seconden wat wijst op een "abort". De volgende ochtend werd nogmaals een statische start uitgevoerd die wel normaal verliep. Opvallend is dat SpaceX inmiddels zo geroutineerd is geraakt met het tankproces van Starship, dat een statische start binnen een uur kan worden bewerkstelligd.
Na deze laatste statische start was het wachten op goedkeuring van SN9 en het vluchtplan door de FAA. In de avond van 27 januari 2021 kregen de inwoners van Boca Chica een evacuatiebevel voor de volgende ochtend wat op lanceerplannen duidt. De volgende dag werd alles in gereedheid gebracht voor een lancering, maar de FAA kreeg die dag de toestemming niet rond. SpaceX voerde dan maar een tanktest uit. En hief daarna de beperkingen van die dag op. Een gefrustreerde Elon Musk maakte in een tweet duidelijk dat hij van mening was dat de bureaucratie ruimtevaartafdeling van de FAA niet was toegerust op lanceringen vanaf commerciële ruimtehavens. Ook de volgende dag, 29 januari, gaf de FAA geen toestemming en werd de lancering twee uur na de evacuatie afgeblazen. Wel gaf de FAA aan Starship SN9 pas te zullen goedkeuren als ze volledig tevreden zijn over de gemaakte modificaties (t.o.v. SN8). SpaceX besloot daarop om die dag Starship SN10 dan maar naar het testterrein te brengen. Op 2 februari kwam de toestemming van de FAA rond. Een aantal uur daarvoor toen al duidelijk was dat die toestemming een kwestie van uren was werd opnieuw de evacuatie van Boca Chica gelast zodat de vlucht snel kon plaatsvinden. De extra strenge controle van de FAA was het gevolg van een overtreding van de door de FAA vergunde veiligheidsbegrenzingen tijdens de vlucht van SN8. De vlucht ging goed tot het moment van herstarten voor de landing. Het leek erop dat een van de twee landingsmotoren niet goed startte; er kwam iets uit de bewuste motor.[97] Door gebrek aan stuwkracht schoot de terugkantel-manoeuvre door en kwam het voertuig op zijn rug terecht, resulterend in een explosie.[98] De impact was veel harder dan bij SN8 waardoor er dit maal weinig meer dan kleine stukken, verspreid even een groter gebied, van het starship overbleef.[99]
Een paar dagen na de testvlucht gaf Elon Musk aan dat ze voortaan voor de landing alle drie Raptors zullen herstarten en er dan een uit zullen zetten. Mocht de herstart van een van die drie motoren falen dan wordt die uitgezet en op de resterende twee motoren geland. Starten ze alle drie correct dan wordt de motor met het zwakste hefboomeffect ten opzichte van het zwaartepunt van de raket uitgeschakeld (Dat is de motor die richting de rugzijde zit). Musk noemde het dom dat ze dat niet eerder hadden besloten. De wijziging in het proces wordt al bij SN10 in de software geïmplementeerd.[100]
Voortgang bouw SN10, SN11
Bij SN10 is er een extra ringsegment bovenaan de tanksectie aangebracht. De neuskegel wordt dan een ringsegment korter. Hierdoor bevat SN10 een handmatige gemaakte lasnaad minder en een betrouwbaardere machinaal gemaakte lasnaad meer. Op 23 december 2020 verliet de tanksectie SN10 de eerste highbay en nam deze de plek in de hoogste highbay in waar de vorige dag SN9 nog had gestaan. Direct naast SN10 was een dag eerder begonnen met de de assemblage van Super Heavy BN1. De tanksectie van SN11 was op dat moment bijna af. Op 2 januari 2021 werd de neuskegel op SN10 geplaatst. Op 29 januari verliet SN10 de highbay om op lanceerplatform A te worden geplaatst. Daarmee stonden er voor het eerst gelijktijdig twee Starships op het testterrein. Pas na de druktests worden de Raptors geplaatst. De tanksectie van SN11 werd op 5 februari 2021 van de midbay naar de highbay verplaatst. Twee dagen later werd de neuskegel erop geplaatst.[101]
Testcampagne SN10
Op 1 februari werd de eerste druktest met SN10 gehouden. In de daarop volgende week werden de Raptors geplaatst. De Raptors stonden op 2 februari al op het testterrein klaar voor montage, maar werden wegens de vlucht van SN9 weer teruggebracht. Op 8 februari was de "cryotest". Musk gaf ondertussen aan dat hij de kans op een succesvolle landing van SN10 ongeveer 60 procent achtte.[102] Op 19 februari werd het FAA-onderzoek naar de anomalie van SN9 afgerond. Twee dagen later keurde de FAA SN10 goed, waarmee een obstakel voor een lancering wegviel. Als de statische start in de daaropvolgende dagen naar SpaceX’ wens verloopt zou SN10 binnen een week na die goedkeuring al kunnen vliegen.[103] Op 23 februari werd een (eerste) statischestarttest van SN10 uitgevoerd. Een van de motoren werd niet vertrouwd en vervangen.[104] Op 25 februari werd nog een statische start uitgevoerd met de inmiddels vervangen motor.
Vlucht SN10
Op 28 februari waren de springladingen van het vluchtbeeindigingssyteem op SN10 aangebracht; een indicatie dat de vlucht aanstaande is. Op 3 maart werd een eerste poging tot lanceren ondernomen. Door een vast zittende klep in de grondsystemen lukte het aan het begin van de middag (lokale tijd) niet de tanks van de raket te vullen.[105] Het defect werd binnen een uur verholpen en het tankproces kon worden herstart. Tijdens het starten van de motoren werd de lanceerpoging met nog 0,1 seconde te gaan door de computer afgebroken. De stuwkracht van de motoren was hoger dan de begrenzing in de computer toestond geworden. Die begrenzing was "nogal conservatief" afgesteld en werd daarom enigszins omhoog bijgesteld waarna nog een lanceerpoging werd ondernomen.[106] Deze verliep tot vlak voor de landing perfect; de raket landde weliswaar verticaal, maar, slechts drie van de zes landingspoten waren volledig uitgeklapt en de landing was iets harder dan gepland. Hierdoor zakte het Starship door die poten. Het Starship stond daarna licht uit het lood op zijn achterzijde en er was nog kort een brandje aan de onderzijde wat op een methaan-lek wijst. Nadat dit met de blusinstallatie geblust leek te zijn, explodeerde het Starship enkele minuten later. Het falen van de landingspoten was niet geheel onverwachts. SpaceX was al langer op zoek naar een beter ontwerp voor een landingsgestel. Achteraf bleek dat de stuwkracht van het Starship tijdens de landing aan de lage kant was als gevolg van helium dat in een van de motoren terecht kwam.[107][108]
SN11 testcampagne en -vlucht
Op 8 maart verruilde Starship SN11 de highbay voor lanceerplatform-B op het testterein. Op 10 en 11 maart werden de druktests uitgevoerd.
Op 30 maart om 8:00 uur AST volgde de testvlucht. Tot het moment voor de landing ging de lancering in de dichte mist vlekkeloos. De motoren herstartten zich voor de landing niet goed, met als gevolg een grote explosie. Het voertuig is in stukken uit elkaar gevallen door de grote druk die er ontstaan is. Visuele waarneming was er niet door de dichte mist die op grond niveau was. Eerdere lanceringen waren gemoeid met de vertraagde officier van de FAA, waardoor deze niet mogelijk waren.
Testtank SN7.2
Rond 12 januari 2021 werd een nieuwe testtank geconstrueerd. Doel van deze testtank is erachter te komen hoe sterk 3 millimeter staal is. Eerdere Starships werden uit staal met een dikte van vier millimeter geconstrueerd. De testtank werd op 20 januari 2021 overgebracht naar het testterrein. Op 26 januari doorstond deze een eerste druktest. Op vier februari werd de tank tot brekend toe getest, waarbij een klein gaatje ontstond. Het is niet bekend bij welke druk.
Starship SN15
Op 26 november 2020 werden de eerste onderdelen voor Starship SN-15 in Boca Chica waargenomen.[109] Elon Musk gaf aan dat dit Starship grote upgrades zal bevatten ten opzichte van SN8 t/m SN14. De verwachting is dat deze van een volledig hitteschild zal worden voorzien en bedoeld is om in de ruimte of zelfs in een baan om de aarde te vliegen. Mogelijk zullen er ook R-vacs (Raptors aangepast voor effectiever gebruik in het vacuüm van de ruimte) op zitten. Op 5 mei 2021 lokale tijd werd een testvlucht met SN15 uitgevoerd waarbij een hoogte van 10 km werd bereikt en het vaartuig daarna weer verticaal landde. [110]
Assemblage SN15 van start
Op 31 december 2020 stonden ook de eerste delen voor een volgend prototype in de mid-bay. Aanvankelijk namen ruimtevaartmedia aan dat het om SN12 ging, maar op 8 januari 2021 werd duidelijk dat het SN15 betrof. De bouw van prototypes SN12 tot en met SN14 werd geannuleerd. Reeds gebouwde onderdelen voor deze Starships werden gesloopt. Door het succes en de vergaarde benodigde data van SN8 tot en met SN11 waren deze prototypes niet meer nodig.
Tienkilometervlucht
Op 5 mei 2021 werd de raket na enkele malen uitstel en wat problemen gelanceerd. Na de lancering en belly flop is dit het eerste Starship dat landde en daarna hersteld kon worden. Na de landing was er een klein brandje, maar dit kon snel gedoofd worden door middel van waterkanonnen op het landingsplatform.
Super Heavy BN1
De bouw van de eerste Super Heavy (Booster Number 1 oftewel: BN1) was voor zover op 29 augustus 2020 bekend nog niet begonnen. Elon Musk noemde een dag eerder een hoppervlucht in oktober 2020 mogelijk haalbaar.[111] Op de "Humans to Mars" (online) conferentie 2020 op 31 augustus gaf hij aan nog die week met de bouw aan te vangen.[112] Het eerste Super Heavy-prototype zou met slechts twee Raptors en bijna lege tanks in staat moeten zijn een hoppervlucht te maken.[113] Op 22 september 2020 werd het eerste onderdeel van deze booster door een fotojournalist van NASA Spaceflight waargenomen.[114] En op 8 november werd het eerste deel in de Highbay geplaatst.[115] Daar bleef het tot 22 december onaangeroerd staan. Ondertussen werd een flink aantal ringsegmenten voor de Super Heavy klaargezet bij de Highbay. Op 17 december werd de basis van de voorsectie van de booster gebouwd. Het hele najaar van 2020 werd al aan een lanceeplatform op het testterrein gebouwd. Op onmiddellijk nadat Starship SN9 op 22 december 2020 de Highbay had verlaten werd begonnen met de assemblage van BN1, maar dat werd al gauw weer gepauzeerd tot ze eind januari weer verder gingen. BN1 werd volledig geassembleerd op 15 maart 2021. De BN1 zal worden gebruikt als 'manufacturing pathfinder' en zal daarom niet worden gebruikt om er een testvlucht mee te maken.
Aanpassing Lanceercomplex 39A
SpaceX heeft in augustus 2019 een bouwvergunning en omgevingsvergunning aangevraagd om op Lanceercomplex 39A van het Kennedy Space Center een tweede lanceerplatform en een landingsplatform te mogen aanleggen voor Starship. Door dit enkele tientallen meters naast het huidige platform te bouwen kan SpaceX de Falcon 9 en Falcon Heavy lanceringen blijven uitvoeren zonder telkens het platform te moeten ombouwen voor Starship.[116]
Om Starships van de fabriek in Cocoa naar het KSC te vervoeren was het de bedoeling dat de rakettrappen over de weg naar de weg naar de Indian River gebracht waar ze op een ponton worden geladen en via het Canaveral Barge Channel, de Banana River en het Saturn Barge Channel naar het KSC varen om bij de aanlegplaats van het Turning Basin aan land te worden gebracht.[117] Daarvoor waren enkele hoogspanningslijnen aangepast. De werf in Cocoa bouwt echter geen Starships meer.
Eind 2019 was aangevangen met de bouw van de lanceerinstallatie. In maart 2020 werden de werkzaamheden stilgelegd wegens de Covid-19-lock down. Daarna werd de bouw vooralsnog niet hervat.
Aanpassingen testterrein McGregor
De Tripod op het testterrein in McGregor wordt eind verbouwd om als verticale testinstallatie voor Raptors te worden gebruikt. Op het terrein was al enkele jaren een horizontale testinstallatie voor Raptors.[118] De Tripod was in 1997 gebouwd door Beal Aerospace dat er eind jaren 90 raketmotoren testte. Van 2008 tot 2015 was deze in gebruik voor de eerste trappen van Falcon 9 versies 1.0 en 1.1. De Falcon 9 Full Thrust was te krachtig voor die installatie waardoor deze een paar jaar buiten gebruik was. Naast de Tripod werd er nog een nieuwe testinstallatie met dezelfde functie geconstrueerd. Daardoor kan het tempo van het testen van Raptors flink worden opgeschroefd. Dat is nodig want Super Heavy gebruikt veel motoren die allemaal getest en goedgekeurd moeten zijn voor ze onder de raket mogen worden gemonteerd. Begin 2021 werd duidelijk dat SpaceX er een vierde testinstallatie bouwde.
Ontwerp Starship HLS, de Artemis-maanlander
Op 30 april 2020 bleek dat SpaceX een conceptontwerp voor aangepaste uitvoering van Starship bij NASA te hebben ingediend die als bemande maanlander voor het Artemisprogramma zou moeten functioneren. Een jaar later won SpaceX de aanbesteding.[119]
| Zie Artemisprogramma voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Dit ontwerp werd die dag samen met twee concurrerende ontwerpen geselecteerd voor verdere uitwerking. De Starship-maanlander is bedoeld om tussen het maanoppervlak en een baan om de maan of een baan om de aarde te pendelen. Daarom bevat het geen onderdelen die specifiek voor een landing op Aarde of Mars nodig zijn zoals een hitteschild en stuurflappen. De neuskegel bevat op de top een koppelpoort met daaroverheen een klep die aan de bovenzijde van een Crew Dragon doet denken. Hiermee kan worden gekoppeld aan een Orion-capsule, of aan de Lunar Gateway. De koppelpoort geeft toegang tot het bemanningscompartiment dat in de neuskegel zit verwerkt. Onder het bemanningscompartiment zit een vrachtcompartiment waarin een groot luik zit. Bovenin het ruim zit een uitschuifbare hijskraan waarmee de vracht en bemanning vanaf een hoogte van 26 meter op de grond kunnen komen. Rondom het ruim is de buitenzijde bekleed met zonnecellen. Aan de zijkanten, ter hoogte van het vrachtcompartiment, zitten clusters van raketmotoren die op Superdraco’s lijken (het is niet bevestigd of het daadwerkelijk Superdraco’s zijn) die de laatste fase van de landing doen. Hierdoor wordt he regoliet (maanzand) niet onder de lander vandaan geblazen. De lander kan terugkeren naar een baan om de aarde en in de ruimte worden bijgetankt en zodoende langdurig worden hergebruikt. Een opvallend detail is dat de Starship-maanlander grotendeels wit is.
SpaceX wil in 2022 een testlanding op de maan uitvoeren en ruim voor de eerste bemande maanlanding al ruime ervaring met Starship hebben opgedaan.[120]
Toenmalig NASA-directeur Jim Bridenstine noemde het ontwerp in 2020 zeer ambitieus, maar zei dat als dit ontwerp slaagt het de kosten van ruimtevaart naar de maan verlaagt terwijl het de mogelijkheden vergroot. Hij voegde er ook aan toe veel vertrouwen in het kunnen van SpaceX te hebben.
De moeilijkheidsgraad van dit ontwerp zit hem volgens NASA in het feit dat het een flink aantal complexe rendez-vous vergt en dat de draagraket (super heavy) nog niet beschikbaar is. Aan de voorselectie was een toekenning van 135 miljoen dollar ontwikkelingssubsidie gekoppeld. Na tien maanden beoordeelde NASA de voortgang van de drie ingediende ontwerpen beoordelen en bepalen welke ontwerpen voor definitieve selectie in aanmerking komen. Dat kon aanvankelijk een ontwerp zijn, maar ook alle drie ontwerpen. Door gebrek aan financiële middelen werd alleen Starship HLS, het meest capabele en gelijkertijd goedkoopste ontwerp gekozen. SpaceX had als enige deelnemer zijn vraagprijs voor de ontwikkeling, die al de laagste was, naar beneden bijgesteld toen duidelijk werd dat NASA van het congres onvoldoende financiële middelen toegewezen zou krijgen. SpaceX betaald daardoor een deel van de kosten zelf, maar kan het Starship HLS daardoor ook aan andere partijen ter beschikking stellen. NASA betaald SpaceX gespreid 2,89 miljard dollar voor de ontwikkeling waaronder een eerste onbemande en een eerste bemande maanlanding vallen.
Prototype
Op 20 oktober werd een eerder gebouwde Starship-neuskegel zonder aeroflaps wit geschilderd en van het NASA-wormlogo voorzien. Naar alle waarschijnlijkheid wordt dit een eerste prototype (mock-upversie) van de Lunar Lander. Concurrenten Dynetics en National Team (samenwerking van Blue Origin, Lockheed Martin, Northrop Grumman en Maxar) die ook in de race zijn voor een Artemis HLS-contract hebben ook een mock-up van hun ontwerp gebouwd. Ook construeerde SpaceX een prototype van de vrachtlift van het Starship-HLS.
Zee platforms Deimos en Phobos
Op 18 januari 2021 ontdekte NASASpaceflight-journalisten Jack Beyer en Michael Baylor met hulp van andere journalisten dat een booreiland, dat al sinds 2016 in de haven van Brownsville ligt eigendom is geworden van een semi-geheime dochteronderneming van SpaceX genaamd Lone Star Mineral Development LLC. Dit booreiland dat eerder ENSCO 8500 heette de naam Deimos heeft gekregen.[121] Het platform wordt sinds oktober 2020 opgeknapt en verbouwd
Ook booreiland ENSCO 8501 bleek te zijn aangekocht en hernoemd tot Phobos. De ligplaats van dat booreiland was Galveston. ENSCO 8502 een uit dezelfde serie die daar op dat moment ook lag werd niet aangekocht. Op 17 januari 2021 verliet Phobos de haven van Galveston. Op 22 januari kwam het platform aan in de haven van Pascagoula, Mississippi.
De verwachting is dat Phobos en Deimos (vernoemd naar de manen van Mars) lanceer- en landingsplatforms voor Starship-Super Heavy worden. Door van zee te lanceren kan genoeg afstand van bebouwing worden genomen om geen huizen te beschadigen met het geluid van 28 Raptors.
Brandstofwinning
Lone Star Mineral Development LLC blijkt overigens ook voor andere activiteiten te worden gebruikt. Met het dochterbedrijf wil Musk ook naar aardgas, dat voor het overgrote deel methaan is boren bij Boca Chica. Voorheen was er al een gasput op het schiereiland en Musk wil die wederom in gebruik nemen om ter plekke brandstof voor Starship te winnen zolang er nog niet voldoende methaan kan worden geproduceerd met Sabatierreactoren.
Missies
Dear Moon: eerste passagiersvlucht
| Zie Dear Moon voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De eerste bemande vlucht met de BFR (afgezien van een of meer testvluchten om de Aarde) zal een vlucht om de Maan zijn (vrije-terugkeertraject). Op 17 september 2018 maakte SpaceX bekend wie de eerste betalende klant voor de BFR zal zijn. De Japanner Yusaku Maezawa (toenmalig CEO van ZOZO) is met SpaceX overeengekomen om op deze vlucht (tegen betaling van een niet nader bekendgemaakt bedrag) mee te gaan en zes tot acht nog door hem te selecteren topartiesten mee te nemen. De vlucht moet de artiesten inspireren in het kader van een kunstproject genaamd #dearMoon.[122] Verder gaan er een of meer personeelsleden van SpaceX mee, als piloot/astronaut.[123] De vlucht is gepland voor 2023, maar Musk wijst erop dat het ook later kan worden. In 2017 had Maezawa een reis om de maan met de Falcon Heavy en Dragon 2-capsule voor twee personen geboekt die eind 2018 zou moeten plaatsvinden. Deze missie werd geüpgrade naar deze BFR-vlucht zodat SpaceX de Falcon Heavy en Crew Dragon niet hoefde aan te passen voor deep space en vol op de ontwikkeling van de BFR kan inzetten.
Vóór deze eerste bemande vlucht om de maan zal SpaceX eerst een aantal testvluchten uitvoeren: onbemande vluchten om de maan, en bemande om de aarde. De vluchten om de Maan zullen 4 tot 5 dagen duren.
NASA Tipping Point-missie: Propellant Transfer Demonstration
SpaceX is een van de bedrijven die in 2020 een Tipping Point-contract kreeg toegewezen voor technologiedemonstraties. SpaceX moet met Starship laten zien dat ze 10.000 kilogram cryogene brandstof in de ruimte kunnen overpompen naar een ander Starship. Daarvoor ontvangt SpaceX een subsidie van 53 miljoen dollar.[124]
LUVOIR
NASA onderzocht in 2018 de mogelijkheid om de enorme ruimtetelescoop LUVOIR (Large UV/Optical/IR Surveyor) in de jaren 2030 met de BFR te lanceren.[125] Het vrachtruim van de BFR zou echter te klein zijn, zo concludeerde NASA en ze gaan daarom voorlopig uit van een lancering op een SLS Block II[126].
Maanlandingen
Gwynne Shotwell gaf in oktober 2019 aan voor 2022 een onbemand Starship op de maan te willen laten landen om daar materiaal voor een bemande maanmissie die kort daarop moet plaatsvinden te brengen. Daarmee lijkt SpaceX een hoger ontwikkelingstempo na te jagen dan NASA dat onder het Artemisprogramma vanaf 2024 bemande maanlanders naar de maan wil sturen. Overigens gaf Shotwell als slag om de arm aan dat 2022 geen zeker doel is.[127]
CLPS
Op 19 november 2019 werd Starship door NASA geselecteerd als een van de maanlanders voor het Commercial Lunar Payload Services-programma. SpaceX zal een vrachtlander-uitvoering van Starship gebruiken om een maanbasis te bevoorraden. Selectie betekent dat SpaceX in ieder geval een testlanding op de Maan zal trachten te volbrengen en daarvoor ontwikkelingssubsidie ontvangt.
Flexibele missies
In januari 2021 gaf Gwynne Shotwell aan dat SpaceX een aantal lanceercontracten heeft waarbij het SpaceX vrij staat om te kiezen tussen een Falcon-raket of Starship. SpaceX levert de lanceercapaciteit en niet de specifieke raket.[128]
Geannuleerde voorbereidingsplannen
Red Dragon
Nog voor de BFR klaar is had SpaceX al onbemande ruimteschepen van het type Dragon 2 naar Mars willen sturen. SpaceX zou voor deze Red Dragon-missies de Falcon Heavy als draagraket gebruiken. De missies moesten vanaf 2020 beginnen om hun technieken te testen en meer over het landen op Mars te leren. Eerdere plannen voor een Red Dragon-missie in 2018 bleken al niet haalbaar en werden uitgesteld tot de volgende lanceermogelijkheid. In de loop van 2017 werd duidelijk dat het landingsgestel van de Dragon 2 dat door het hitteschild naar buiten moest komen niet aan de veiligheidseisen voldeed. Hierop werd besloten dit ontwerp los te laten en tot zeelandingen over te gaan. Bijgevolg betekende dit dat de Red Dragon niet kon doorgaan aangezien er op Mars geen vloeibaar water is. Musk kwam in tussentijd ook tot de conclusie dat een propulsieve landing op Mars met motoren aan de zijkant van het schip niet de beste manier is. Inmiddels is de verkleinde BFR in ontwikkeling en zet Musk daar vol op in.
Falcon 9 als techniek-demonstrator
In een Q&A na de presentatie in 2016 gaf Musk aan in 2017 een nieuwe (definitieve) versie van de Falcon 9 (block 5 uitvoering) te willen introduceren. Velen gingen er toen van uit dat deze de nieuwe krachtiger Raptors zou gebruiken en de basis van de technologie van het ITS zal bewijzen. Dit bleek echter niet het geval, de Falcon 9 block 5 gebruikt net als zijn voorgangers Merlin 1D-motoren maar is aangepast voor veelvuldig en snel hergebruik.
In november 2018 Tweette Elon Musk over het plan om een Falcon 9 tweede trap aan te passen als een mini BFR-schip met een hitteschild en stuurvinnen om zodoende technieken voor de terugkeer in de atmosfeer te testen. Deze tweede trap zou in juni 2019 gereed zijn. Met de overstap naar een roestvaststalen ontwerp met geforceerde koeling is dit plan van de baan.
Reacties
De reacties op de ITS-ontwerppresentatie (2016) waren zowel kritisch, lovend als vol ongeloof. Vooral het formaat werd als onhaalbaar geacht.
Na de BFR presentatie van 2017 was de scepsis een stuk minder. Niet alleen het kleinere formaat, maar ook het feit dat SpaceX sinds 2016 in een zeer hoog tempo was gaan lanceren en sindsdien geen mislukte lancering of landing meer had gehad speelde mee in het gewonnen vertrouwen. Het verdienmodel: betaalbare ruimtevaart door volledige en veelvuldige herbruikbaarheid werd geloofwaardig geacht. De media berichtten vooral over “het revolutionaire idee” dat Musk de BFR ook als lijndienst op aarde wil inzetten en de concurrentie met luchtvaartmaatschappijen wil aangaan. Of dat plan ook haalbaar is en op welke termijn werd overigens wel betwijfeld.
Eerder was er veel scepsis. Zo dachten veel critici dat SpaceX niet in staat is zo'n groot project op tijd te kunnen realiseren. "De voor 2013 beloofde Falcon Heavy vloog in 2016 immers ook nog niet" en veel Falcon 9 vluchten liepen grote vertraging op. Elon Musk bracht daar tegenin dat de Falcon Heavy in eerste instantie een concept was en verbetering van de Falcon 9 meer prioriteit kreeg. De Falcon Heavy kreeg pas een tijdschema toen er klanten voor waren. BFR/Starship heeft echter wel vanaf het begin een strak ontwikkelingsschema. Op sociale media is de term “Elon time” ontstaan. Dit houdt in dat Elon Musk de vroegst mogelijke datum voor voltooiing van een project noemt om enthousiasme te genereren, maar dat het in werkelijkheid veel langer gaat duren omdat er allerlei ontwerpproblemen en tegenslagen tussenkomen.
Ook is er de mening (of hoop) dat de BFR/Starship een betaalbaar alternatief voor NASA's Space Launch System en Orion-capsule zou zijn, aangezien de ontwikkeling daarvan enorm vertraagd is en "over budget" is geraakt. Zeker met het BFR/Starship concepten van 2017 en later komen de mogelijkheden van Starship en de zwaarste uitvoering van het SLS overeen. Aangezien de Starship herbruikbaar is in tegenstelling tot het SLS zou dit enorm op de lanceerkosten besparen.
Na het bouwen van het eerste prototype van Starship was er weinig scepsis meer over. Wel moest na het enthousiasme over de bouw van Starship MK1 in 2019 de verwachtingen over een snelle lancering al gauw weer worden bijgesteld aangezien Starship MK1 niet lanceerwaardig bleek en duidelijk werd dat er nog flink wat moest worden herontworpen en getest voor het echt zover is. De korte termijn planning van Elon Musk (eerste vlucht nog in 2019) werd dan ook met een korreltje zout genomen. Gezien de snelheid waarmee SpaceX in 2020 prototypes bouwde en testte is er wel consensus dat de ontwikkeling van de raket met de trial and error-methode relatief snel gaat.
Trivia
- Nog voor de eerste vlucht van Starship gaf Elon Musk op Twitter aan dat een volgende generatie Starship waarschijnlijk een diameter van 18 meter zal hebben.[129]
- Op YouTube zijn verschillende kanalen actief die de tests live streamen en de bouw van de prototypes documenteren.
- De fotografen, YouTubers en journalisten die de ontwikkelingen rond Starship vanuit Boca Chica de wereld in brengen hebben zich de geuzennaam Texas tank watchers aangemeten.
- Rond de testcampagne van prototype SN9 ontstond op sociale media de hashtag en meme #wenhop. Dit sloeg op de onzekerheid van de planning en de vraag die op Twitter werd gesteld "When Hop?" Vertaald: "Wanneer een hoppervlucht?"
Externe links
Starship presentaties
- (en) Making humans a multiplanetary species, Elon Musks presentatie van het ITS ontwerp, 28 september 2016.
- (en) Making life multiplanetary - Elon Musks BFR ontwerpupdate - 29 september 2017, Adelaide, Australië, IAC 2017
- (en) First private passenger on Lunar BFR mission - Elon Musks BFR presentatie ontwerpupdate en plannen voor project dearMoon de eerste BFR-ruimtetoeristenvlucht - 17 september 2018, SpaceX hoofdkwartier, Hawthorne, Californië.
- (en) Starship update Elon Musk’s Starship presentatie van 28 september 2019 in Boca Chica, Texas
Zie ook
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 7 februari 2019
- º (en) Elon Musk renames his BFR spacecraft Starship. bbc.com (20 november 2018) Geraadpleegd op 2 mei 2021
- º NASA laat SpaceX lander bouwen voor eerste maanmissie sinds jaren zeventig. nu.nl (2021-04-17) Geraadpleegd op 2021-04-17
- º (en) How Elon Musk Plans on Reinventing the World (and Mars). gq.com (12 december 2015) Geraadpleegd op 2 mei 2021
- º (en) SpaceX’s Elon Musk wants to go into space by 2021 and start Mars missions by 2025. geekwire.com (28 januari 2016) Geraadpleegd op 2 mei 2021
- º (en) Elon Musk Announces His Plan to Colonize Mars and Save Humanity. wired.com (27 september 2016) Geraadpleegd op 2 mei 2021
- º (en) r/spacex - Small Sat 2016: Keynote Gwynne Shotwell, SpaceX. reddit Geraadpleegd op 2018-06-29
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 3 mei 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 30 januari 2021
- º (en) Tweet van Elon Musk, 26 september 2020
- º (en) REWIND | A 2003 interview with Elon "The Six Million Dollar Man" Musk - SpaceNews.com. SpaceNews.com (2016-08-29) Geraadpleegd op 2018-06-29
- º (en) SpaceX – Launch Vehicle Concepts & Designs – Spaceflight101. spaceflight101.com Geraadpleegd op 2018-06-29
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 31 januari 2021
- º (en) Chris Heath. Elon Musk Is Ready to Conquer Mars. GQ (2015-12-12) Geraadpleegd op 2018-06-29
- º Elon Musk on Twitter. Twitter Geraadpleegd op 2018-06-29
- º Elon Musk on Twitter. Twitter Geraadpleegd op 2018-06-29
- º SpaceX, Making Humans a Multiplanetary Species
- º (en) r/spacex - Remains of the ITS composite tank in Anacortes, WA. reddit Geraadpleegd op 2018-06-29
- º (en) Reddit AMA Elon Musk 14 oktober 2017, Reddit r/Space
- º (en) Tweet van Elon Musk, 7 juli 2018
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 19 september 2019
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 20 november 2018
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 20 november 2018
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 17 november 2018
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 25 november 2018
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 8 december 2018
- º Tweet van Elon Musk, Twitter, 22 december 2018
- º (en) Tweet van Elon Musk, 25 december 2018
- º (en) Tweet van Elon Musk, 24 december 2018
- º (en) Eric Ralph SpaceX goes all-in on steel Starship, scraps expensive carbon fiber BFR tooling SPACEX'S PORT OF LA-BASED BFR DEVELOPMENT TEN, TeslaRati, 20 maart 2019
- º (en) A conversation with Elon Musk about Starship, YouTube-kanaal Everyday Astronaut, opgenomen op 28 september 2019, gepubliceerd op 1 oktober 2019
- º (en) Elon Musk says SpaceX's Mars rocket will be cheaper than he once thought. Here's why CNN, 29 september 2019
- º (en) Tweet van Jim Bridenstine, Twitter, 27 september 2019
- º (en) Debra Werner, Elon Musk discusses Starship at Air Force Space Pitch Day, SpaceNews, 5 november 2019
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 8 november 2019
- º (en) Mike Wall, [1], Space.com, 12 maart 2020
- º (en) , Tweet van Elon Musk, Twitter, 14 maart 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 30 maart 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 7 augustus 2020
- º (en) Jeff FoustMusk emphasizes progress in Starship production over testing, SpaceNews, 1 september 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 30 december 2020
- º Caleb Henry on Twitter. Twitter Geraadpleegd op 2018-06-29
- º (en) SpaceX's first BFR manufacturing facility approved by the Port of LA. www.teslarati.com Geraadpleegd op 2018-06-29
- º (en) Elon Musk shows off a new tooling for the BFR spaceship. Ars Technica Geraadpleegd op 2018-06-29
- º (en) Tweet van Elon Musk,Twitter, 9 december 2018
- º (en) Donna Littlejohn, Another shot at bringing a SpaceX rocket plant to San Pedro is in the works, Daily Breeze, 29 januari 2020
- º (en) Samantha Masaguna, SpaceX scraps its plan to build Mars spaceship at Port of L.A. — again, L.A. Times, 8 juni 2020
- º (en) Caleb Henry, SpaceX targets 2021 commercial Starship launch, SpaceNews, 28 juni 2019
- º (en) SpaceX Go Discovery from the sky, YouTube-kanaal LabPadre, 8 december 2019
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 5 januari 2019
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 17 maart 2019
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 17 maart 2019
- º Live gezien via webcam South Padre Island die op testdagen richting Boca Chica werd gericht
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 6 april 2019
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 7 juli 2019
- º SpaceX Starhopper engine test and unexpected fireball, YouTube-kanaal Everyday Astronaut, 17 juli 2019
- º (en) Tweet van Lab Padre, Twitter, 17 juli 2019
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 20 augustus 2019
- º (en) Tweet van Chris Bergin met beelden van de explosie, Twitter, 20 november 2019
- º (en) , Tweet van Elon Musk, Twitter, 10 januari 2020
- º SpaceX Boca Chica - Starship bulkhead/dome test tank 2 mated, YouTube-kanaal NSF, 25 januari 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 27 januari 2020]
- º (en) Tweet van Elon Musk, 29 januari 2020
- º (en) NSF thread, geraadpleegd op 15 mei 2019
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 15 mei 2019
- º (en) Tweet van Marcus’ House, Twitter, 30 augustus 2019
- º (en) Tweet van Michael Sheetz, Twitter, 2 december 2019
- º (en) Tweet van Michael Sheetz, Twitter, 2 december 2019
- º (en) Cocoa Shipyard closed, SpaceX Starship updates - NASA goed private, YouTubekanaal What about it, 1 December 2019
- º (en) Tweet van Chris Bergin, Twitter, 24 november 2019
- º (en) SpaceX Boca Chica - Starship SN1 Ring Stacking - Huge Windbreak Construcktion, YouTube-kanaal van NSF, 2 februari 2020
- º Bron: een inmiddels verwijderde Tweet van Elon Musk van 26 februari 2020 waarvan de screenshots nog wel in besloten groepen op sociale media zijn terug te vinden, (en) bericht in Facebookgroep SpaceX (onofficieel)
- º (en) , Tweet van Elon Musk, Twitter, 25 februari 2020
- º (en) SpaceX close up Starship SN3’s fatality at Boca Chica time lapse, YouTubekanaal LabPadre, 3 april 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, 3 april 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, 26 april 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, 27 april 2020
- º (en)
, De vergunning op de website van de FAA, geraadpleegd op 28 mei 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 30 juli 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 8 augustus 2020
- º (en) , Tweet van Elon Musk, Twitter, 15 juni 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 26 september 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 12 september 2020
- º (en) Tweet van Chris Bergin, Twitter, 7 oktober 2020
- º (en) A Starship is born: Starship SN8 nosecone installation, YouTubekanaal NSF, replay van live verslag neuskegelinstallatie, 22 oktober 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 20 oktober 2020
- º (en) Tweet van Marcus House, Twitter, 5 november 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 12 november 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 12 november 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 12 november 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, 23 november 2020
- º video van eerste lanceerpoging, YouTubekanaal SpaceX, 8 december 2020
- º Starship SN8, High Altitude Flight Test (replay van de livestream), YouTubekanaal SpaceX, 9 december 2020
- º (en) 1: Tweet van Elon Musk, 2: Tweet van Elon Musk, Twitter, 9 december 2020
- º (en) , SpaceX Boca Chica - introducing Starship SN9 while SN8 is being flipped, YouTubekanaal NSF, 15 augustus 2020
- º (en) Beelden van de val van SN9, YouTubekanaal LabPadre, 11 december 2020
- º (en) Tweet van Scott Manley, Twitter, 2 februari 2021
- º (en) Starship SN9 high-altitude flight test, YouTubekanaal SpaceX, 2 februari 2021
- º (en) Starship SN9 Flight & RUD aftermath flyover, Luchtbeelden enkele na neerstorten SN9 gemaakt. YouTubekanaal RGV Aerial Photography, 3 februari 2021
- º (en) tweets van Elon Musk: 1, 2, 3, 4, Twitter, 4 februari 2021
- º (en) Tweet van Boca Chica Mary, 7 februari 2021
- º (en) Tweet van Elon Musk, 13 februari 2021
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 21 februari 2021
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 24 februari 2021
- º (en) Tweet van Michael Sheetz, Twitter, 3 maart 2021
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 3 maart 2021
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 5 maart 2021
- º (en) Tweet van Elon Musk, 9 maart 2021
- º (en) SpaceX Boca Chica - 'Major Upgrades' Starship SN15 common dome flipped, NSF op YouTube, 27 november 2020
- º (nl) Live feed of Starship SN15 flight test. Twitter (5 mei 2021) Geraadpleegd op 2021-05-06
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 28 augustus 2020
- º (en) Tweet van Chris Bergin, Twitter, 31 augustus 2020
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 28 augustus 2020
- º (en) Tweet van Chris Bergin, Twitter, 22 september 2020
- º (en) Tweet van Boca Chica Mary, Twitter, 8 november 2020
- º (en) tweet van Emre Kelly, Twitter, 5 augustus 2019
- º (en) Mike DeForest en Emilee Speck, How SpaceX plans to move Starship from Cocoa site to Kennedy Space Center, Click Orlando, 20 augustus
- º (en) Ian AtkinsonSpaceX renovating former Falcon 9 test stand at McGregor, NSF, 14 oktober 2019
- º NASA laat SpaceX lander bouwen voor eerste maanmissie sinds jaren zeventig. Nu.nl (17 april 2021) Geraadpleegd op 2 mei 2021
- º (en) Tweet van Michael Sheetz, 1 mei 2020
- º (en) Twitterdraadje van Michael Baylor, Twitter, 18/19 januari 2021
- º https://dearmoon.earth
- º https://www.space.com/41856-how-spacex-bfr-moon-passenger-flight-works.html
- º (en) 2020 NASA Tipping Point Selections, NASA 14 oktober 2020
- º (en) Eric RalphNASA funds study on SpaceX BFR as option for massive space telescope launch Teslarati 9 juli 2018
- º (en) Tweet van Jeff Foust, Twitter, 17 september 2018
- º (en) Michael SheetzSpaceX wants to land Starship on the moon within three years, president says, with people soon after, CNBC, 27 oktober 2019
- º (en) Eric Berger, Gwynne Shotwell talks about selling flight-proven rockets, Starship, ARS Technica, 4 januari 2021
- º (en) Tweet van Elon Musk, Twitter, 29 augustus 2019
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.png){kind=link}
-2018_version.png){kind=link}
