Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Schroef (verbinding)
Een schroef (Belgisch-Nederlands: vijs) is een middel om voorwerpen met elkaar te verbinden. Een schroef bestaat uit een cilindervormig of conisch deel (de spil) waaromheen een schroefdraad is aangebracht, met aan één uiteinde een verbreding, de kop, waarin op het uiteinde een sleuf of een anders gevormde verdieping is aangebracht. Hierin past een schroevendraaier.
Een schroef wordt met een schroevendraaier of een schroefboormachine aan de bovenzijde van de kop aangedraaid. Als de aandraaikracht op de buitenzijde van de kop wordt uitgeoefend, spreken we van een bout.
Schroeven met een draadeinde dat langs de gehele lengte gelijk van diameter is, worden in moeren of tapgaten gedraaid; schroeven met een puntig uiteinde worden rechtstreeks in het te bevestigen materiaal gedraaid.
* 1. Kruiskopschroef met ronde kop, * 2. Kruiskopschroef met platte kop, * 3. Kruiskopschroef met ronde kop / verzinkring, * 4. Kruiskopschroef met afgeplatte ronde kop / verzinkring, * 5. Kruiskop(spaanplaat)schroef met ronde kop, * 6. Kruiskop(spaanplaat)schroef met platte (verzink-)kop (messing), * 7. Kruiskopschroef met boutkop (steek(of ring)sleutel), * 8. Schroef met boutkop (met ring), * 9. Schroef met rechte (gewone) sleuf en boutkop, * 10. Schroef met gewone (rechte) schroefkop (bol), * a. Boorkop, * b. Extra boorvleugel (plaatmateriaal).
De kop
De vorm van de kop kan zijn :
- een zeskant: de onderzijde komt vlak tegen het te bevestigen materiaal; op de bovenzijde past een sleutel waarmee de schroef kan worden vast- of losgedraaid.
- bol: de onderzijde komt vlak tegen het te bevestigen materiaal; de bovenzijde steekt als een bobbeltje boven het materiaal uit;
- verzonken: de onderzijde van de kop is kegelvormig en valt in een vooraf gemaakte uitsparing in het materiaal; de bovenzijde is vlak en ligt gelijk met of iets onder het materiaaloppervlak.
- cilindrisch: de onderzijde komt vlak tegen het te bevestigen materiaal; de bovenzijde steekt als een cilindertje boven het materiaal uit;
- lenskop: onderkant conisch, bovenkant halfbol
- kartelschroeven hebben een kop met een ruwe rand die voldoende houvast biedt om met de vingers te worden gedraaid.
- sleuf met rechte en scheve kanten: deze schroeven worden toegepast bij inbraakbeveiliging en kunnen alleen ingedraaid worden. Bij het proberen om de schroef los te draaien schampt de schroevendraaier over de kop. Dit zijn zogenaamde eentoerige schroeven.
De gleuf
Los van de vorm van de kop op zijdelingse doorsnede kunnen schroeven voor verschillende soorten schroevendraaiers zijn gefabriceerd: gewone gleufschroef (a) voor platte schroevendraaier, kruiskop: zoals phillips (b) en pozidriv (c), torx (d), inbus (e), SD Square drive (d) en eentoerig (zie afbeelding).
Kruiskoppen komen het meest voor. Gleufschroeven zijn een beetje ouderwets geworden. Inbus is ook vrij algemeen - hierbij moet beslist een precies passende schroevendraaier (of inbussleutel) worden gebruikt. SD wordt meestal gebruikt voor metaalschroeven. De eentoerige schroef wordt gebruikt voor beveiliging.
De schroefdraad
De spoed van de schroefdraad is het aantal omwentelingen per lengte-eenheid van de schroefdraad.
De schroefdraad kan ook (over de gehele lengte of alleen aan de punt) taps toelopen, al naargelang de verschillende toepassingen, b.v. houtschroeven, spaanplaatschroeven, gipsplaatschroeven, zelftappende schroeven. Om een schroef in een stenen muur te gebruiken is een plug nodig.
Materiaal
Schroeven kunnen uit veel soorten materiaal zijn gemaakt, gewoon staal, verzinkt staal, roestvast staal, messing, etc.
De schroef in uitdrukkingen
Iemand die een "vijs kwijt is", betekent (vooral in Vlaanderen): iemand is niet goed snik. In Nederland zegt men dat bij zo iemand "een schroefje los" zit. Zie verder ook bij Lijst van uitdrukkingen en gezegden.
Zie ook
- Schroef, andere betekenissen van "schroef" (doorverwijzing).
Literatuur
- Witold Rybczynski, One Good Turn: A Natural History of the Screwdriver and the Screw. Toronto: Harper Flamingo Canada, 2000, ISBN 0002000318.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Screw op Wikimedia Commons.