Bout (verbinding)

Een bout zonder moer.

Een bout is een ronde metalen staaf waarop schroefdraad is aangebracht en voorzien is van een kop. In combinatie met een moer, is het een middel om twee of meer voorwerpen met elkaar te verbinden.

Spraakverwarring schroef en bout

In de volksmond is het verschil tussen een schroef en een bout het verschil tussen een verlopende schroefdraad en een gelijkblijvende schroefdraad-diameter over de lengte van de bout. De 'juiste' definitie is echter dat bij een bout de steel voorzien is van een kop die meestal zeskantig is en waarmee de bout aan de buitenkant aangedraaid kan worden (volgens NEN5501). Wordt de mogelijkheid tot aandraaien door een rechte sleuf, een kruissleuf, een binnenvierkant of -zeskant in de kop verkregen, dan spreekt men van een schroef. Bijvoorbeeld: een "moerbout" en een "houtschroef".

Kop van de bout

Een bout bestaat uit een cilindervormig deel waaromheen een schroefdraad is aangebracht. Aan één einde heeft een bout een verbreding, de zgn. kop. De kop van een bout kan er verschillend uitzien, en daarom verschillend gereedschap vereisen. Het meest voorkomend is echter:

• een zeshoekige kop voor gebruik met een sleutel, oftewel een zeskantbout

Doordat er echter vaak verwarring is tussen de verschillen van een schroef en een bout, is het vrij normaal dat de volgende middelen als bout worden genoemd in de volksmond, maar volgens de definitie onder een schroef vallen :

• een zeszijdig gat in de kop, een inbus of schroef met binnenzeskant
• een zespuntig stervormig gat in de kop, een torx
• een sleuf in de kop, voor gebruik met een schroevendraaier.

Schroefdraad

Er bestaan verschillende soorten schroefdraad :

• Metrisch: hierbij zijn de diameter en de spoed afgeleid van de millimeter en metrisch-fijn, waarbij de spoed kleiner is.
• Diameter en spoed afgeleid van de inch;
  • Whitworth
  • Unified Coarse (UNC), Unified Fine (UNF)

Ook de vorm van de schroefdraad is anders, 60° bij metrische draad, en 55° voor whitworth draad

Draairichting

De schroefdraad is meestal dusdanig dat om een bout ergens in te draaien er met de klok mee moet worden gedraaid met het stuk gereedschap dat geschikt is voor de boutkop. Er bestaan echter ook bouten (en moeren) met de schroefdraad in de 'verkeerde' richting, dit worden bouten met linkse schroefdraad genoemd. Deze bouten zijn gemerkt met een streep in de zijkant van de kop.

Staalkwaliteit

Op de boutkop is met een ISO code aangegeven wat de staalkwaliteit is, bijv. 8.8 of 12.9. Hierbij is het getal vóór de punt de 1% van de treksterkte in N/mm². Het getal achter de punt is het tienvoudige van de verhouding tussen treksterkte en vloeispanning.

Bijv. 12.9:

Berekening treksterkte (met getal vóór de punt):

<math>100 \cdot 12 = 1200 \frac{N}{mm^2}</math>

Berekening vloeispanning (met getal achter de punt):

<math>9 = \frac{vloeispanning}{treksterkte} \cdot 10</math>
<math>\frac{9}{10} \cdot (treksterkte) = vloeispanning = 1080 \frac{N}{mm^2}</math>

Vervaardiging

Bouten worden gemaakt van stalen staven. De staven worden op de gewenste dikte gemaakt door ze door een hardmetalen mal te persen. Vervolgens wordt er in enkele stappen een zeskantige kop op geperst, waarna de onderkant van de bout wordt afgeschuind en de schroefdraad erop wordt geperst. Bij dit proces worden de bouten tot nu toe niet verwarmd. Omdat de bouten nu nog bros zijn worden ze enkele uren verhit, waardoor ze hun sterkte krijgen. De snelheid van afkoelen heeft ook invloed op de sterkte, te snel afkoelen maakt het materiaal brozer. Vervolgens kunnen ze al of niet gegalvaniseerd worden om roestvorming tegen te gaan.
Voor minder zwaar belaste verbindingen (bijvoorbeeld in speelgoed) worden ook bouten uit kunststof vervaardigd.

Zie ook

• Bout, andere betekenissen van "bout" (doorverwijzing).

  Vrije mediabestanden over Screws op Wikimedia Commons