Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Refeeding-syndroom
De term refeeding-syndroom of hervoedingssyndroom omvat een groep van potentieel levensbedreigende symptomen die kunnen worden veroorzaakt door snelle inname van normale hoeveelheden voedsel na een lange periode van ondervoeding.
Geschiedenis
De Romeins-Joodse geschiedschrijver Flavius Josephus berichtte in de eerste eeuw n.Chr. de hongerdood van Joodse gevangenen in Romeinse gevangenschap. Sommige gevangenen wisten te ontsnappen aan de Romeinse bezettingstroepen. Eenmaal weer vrij, overaten ze zich en stierven kort daarna. De historicus beschreef dat vooral degenen die hun magen vulden, stierven. Zij echter, die hun eetlust bedwongen, ontsnapten aan de dood.
Dit verschijnsel werd voor het eerst in meer gedetailleerde medische termen beschreven tijdens de bevrijding uit Japanse gevangenschap en de bevrijding van nazi-concentratiekampen in de Tweede Wereldoorlog. Maar het speelt ook vandaag een belangrijke rol, bijvoorbeeld bij de behandeling van anorexia nervosa of bij het vastenbreken na een strenge vasten of hongerstaking.
Symptomen
In de regel treden de klinische symptomen van het refeeding-syndroom binnen de eerste vier dagen na hervatting van de voeding op. Klassieke verschijnselen zijn waterretentie in de weefsels (oedeem), een acuut tekort aan vitamine B1 en acuut hartfalen. Doordat de verschillende elektrolytenconcentraties intracellulair en extracellulair met name nodig zijn om het rustpotentiaal van de zenuwcellen in stand te houden, treden er vaak neurologische stoornissen op. Andere symptomen kunnen aritmie door hypomagnesiëmie, ataxie, convulsies en tremoren zijn. Hypokaliëmie kan arteriële hypotensie, hartstilstand, constipatie en ademhalingsstilstand veroorzaken. Afbraak van rode bloedcellen (hemolyse), disfunctie van bloedplaatjes en leukocyten kunnen als verdere symptomen optreden.
Wanneer het refeeding-syndroom niet tijdig wordt herkend, kan dit tot de dood leiden.
Risicofactoren
Het refeeding-syndroom komt vooral voor bij patiënten met anorexia nervosa, alcoholisme of bij druggebruikers, die vaak ondervoed zijn en wiens lichaam geen significante vetreserve heeft om een lange periode zonder voeding te doorstaan. In zo een periode kan hun lichaam beginnen proteïnen af te breken om aan de nodige energie te komen.[1] Langdurig gebruik van plaspillen of maagzuurremmers kan het risico verhogen. Wanneer de waarden van kalium, fosfor en/of magnesium in het bloed laag zijn bij de start van het hervoeden, is dit een risicofactor.[2] Het komt zelden voor bij gezonde personen en personen met enige vetreserve, die een periode vasten, dat is, zich vrijwillig en gecontroleerd een tijd van voeding onthouden. Ook dan kan het risico toenemen naarmate de periode langer duurt of de vastenkuur ’strikter’ was.
Fysiologie
Wanneer het lichaam geen nieuwe glucose uit voeding inneemt, de belangrijkste energiebron van het organisme, begint het lichaam zijn energiebehoeften grotendeels te dekken door vet te verbranden (lipolyse). Dit gaat gepaard met een toename van vrije vetzuren in het bloed, maar ook met een daling van de glucose- en insulineconcentraties.
Als het organisme na deze omschakeling plotseling weer voldoende glucose heeft, reageert het door de lipolyse te stoppen en de insulinesecretie te verhogen om de glucose in het bloed naar de cellen te transporteren. Dit gaat ook gepaard met een stijging van de kalium-, magnesium- en fosfaatconcentraties intracellulair met een overeenkomstige daling van de concentraties buiten de cellen (en in het bloed). Wanneer deze overgang te snel gaat resulteert dit in een onbalans van intracellulaire en extracellulaire elektrolytenconcentraties die de hierboven beschreven symptomen kunnen oproepen.
Voorkomen en behandeling
- Langdurig watervasten dient men niet op eigen houtje te ondernemen, maar na medisch overleg en onder medisch toezicht.
- Wanneer men medicijnen gebruikt en wil vasten, dient men zich tot een arts of bevoegd dienstverlener te wenden, want de medicijnen kunnen in dit geval onverwachte werkingen hebben op de bloedwaarden.
- De voedselinname dient geleidelijk aan te beginnen en niet plotseling sterk te vermeerderen. Een aanvankelijk dieet van ongeveer 15 kcal per kg lichaamsgewicht per dag wordt aanbevolen, met slechts een langzame verhoging van de voedselenergie-inname gedurende de eerste tien dagen tot de stofwisseling van de patiënt zich stabiliseert. Ook moeten de elektrolyten in het bloed nauwlettend in het oog worden gehouden en ontbrekende elektrolyten moeten worden aangevuld.
Verwijzingen
