Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Reederij Gebr. Goedkoop
Reederij Gebr. Goedkoop (vanaf 1922 N.V. Reederij v/h Gebr. Goedkoop) was een Nederlands scheepvaartbedrijf dat bekendheid genoot als sleepvaartconcern. De firma Goedkoop was een echt familiebedrijf met vaders, zonen, broers, zwagers en neven in allerlei functies tot aan 1952.
Voorgeschiedenis
In 1797 vestigde oprichter Jan Goedkoop zich als schipper in Amsterdam. In de Franse tijd deed hij goede zaken met onder meer transport tussen Amsterdam en Gent.[1] In 1807 registreerde hij de firmanaam Reederij Goedkoop.[2]
Vanaf 1814 voer hij een dienst op Texel en tussen Nieuwediep (Den Helder) en Pampus, eerst met het kaagschip De Twee Gebroeders en na 1819 met de nieuw gebouwde De Jonge Daniel.
Dienst op Den Helder
Zeeschepen hadden in deze tijd geen ongehinderde toegang tot de haven van Amsterdam. Vanwege de diepgang moest een deel van de lading op binnenvaarders worden overgeladen. Dat gebeurde in Den Helder of bij Pampus. Daaraan waren kosten verbonden en verlies van lading door beschadiging of diefstal kwam veel voor. In 1826 startte Goedkoop een lichterdienst van Amsterdam naar Nieuwediep over het twee jaar eerder geopende Noordhollandsch Kanaal. Daarvoor bracht hij drie nieuwe lichters in de vaart, die gesleept werden door paarden van de jaagdienst. In 1828 kreeg hij vergunning om deze dienst uit te voeren als beurtvaart, waaraan aanzienlijke voordelen waren verbonden.[3] In 1840 kwam de gehele jaagdienst in handen van Goedkoop, die hij handig wist te combineren met zijn eigen lichterdienst. In 1845 beklaagden andere schippers zich bij koning Willem I over de privileges die Goedkoop genoot.[3] De rederij was echter een betrouwbare dienstverlener gebleken op het Noordhollandsch kanaal, waardoor de Amsterdamse Kamer van Koophandel zich achter Goedkoop schaarde en het verzoek werd afgewezen.[3]
Gebr. Goedkoop
Op 1 februari 1842 droeg Goedkoop een groot deel van zijn zaken over op zijn zoons Daniel (1815) en Pieter (1823), die de firma voortzetten onder de naam Reederij Gebr. Goedkoop.[2] De lichterdienst op Den Helder, met enkele tientallen schepen in de vaart, bleef vooralsnog in handen van Goedkoop sr., maar moet later door de broers overgenomen zijn.
Stoomboten
Gebr. Goedkoop startte in 1851 met het opbouwen van een vloot stoomschepen. In 1858 beschikte men al over negen schepen met een laadvermogen van in totaal 3323 ton. Op het traject Amsterdam - Purmerend werd in 1859 een beurtvaartdienst opgezet met jaagschuiten, die vanaf 1866 door stoomboten werden vervangen. Pieter en Daniël werden opgevolgd door hun zoons Jan Goedkoop jr, Wouter, Pieter en Jan Pieter. In 1896 werd een dienst geopend tussen Amsterdam en IJmuiden. De dienst op Purmerend werd in 1897 verkocht aan de Noord-Hollandsche Tramweg Maatschappij. Na het overlijden van zijn broers en neef werd Jan Goedkoop jr. in 1901 enig firmant.[4] De dienst op IJmuiden werd, met schepen, aanlegplaatsen en kantoren, in 1920 verkocht aan Alkmaar Packet.
Sleepdienst
In 1862 werd in de haven van Amsterdam gestart met het onderhouden van een sleepdienst. Daartoe werd de radersleper Oosterdok in de vaart gebracht. Drie jaar later werden drie nieuwe schroefstoomslepers aangeschaft en de diensten uitgebreid. De sleepboten van Goedkoop speelden een rol bij de aanleg van het Noordzeekanaal en vanaf 1876 was een sleepdienst tot aan de sluizen van IJmuiden beschikbaar.
Met toenemend vervoer kon Goedkoop steeds meer en grotere sleepboten in de vaart brengen. De rederij had contracten met vele binnen- en buitenlandse reders voor het verslepen van schepen in en rond Amsterdam.[4] Daarnaast was de onderneming actief bij het bergingswerk en bij het met ijsbrekers toegankelijk houden van havens.[4]
N.V. Reederij v/h Gebr. Goedkoop
Begin 1922 werd de firma Gebr. Goedkoop ontbonden en omgezet in een naamloze vennootschap, N.V. Reederij v/h Gebr. Goedkoop, met een kapitaal van een miljoen gulden. Tot directeur werd benoemd de enige firmant van Gebr. Goedkoop, Jan Goedkoop jr., die in 1893 bij het bedrijf in dienst was getreden. Van 1945 tot 1947 was Jan Goedkoop Dzn. (1909) mededirecteur. Ook L.J.W.H. (Bart) Goedkoop (1909) werd opgenomen in de directie en ook hij bleef heel lang aan het bedrijf verbonden.
Zijn twee zonen Jan en Frits Goedkoop namen in 1978 afscheid van de rederij, Jan was in 1972 een der oprichters van het Mammoet Transport, Frits bleef directeur tot 1978. Met zijn vertrek verdween voor het eerst in 171 jaar de naam Goedkoop uit de directie.
Wijsmuller
In 1979 hebben de Gebroeders Wijsmuller (voorheen Bureau Wijsmuller) het sleepbotenbedrijf van de Goedkoopfamilie overgenomen.
In 1978 werd Ton Vroegop benoemd als directeur; hij was begonnen als tweede matroos en kwam in 1962 op kantoor in de administratie. Hij werd in de jaren tachtig vervangen door E. Tellingen, directeur van Gebroeders Wijsmuller te Baarn en later door T. Knegtel.
Op 13 mei 1982 gingen de vlaggen uit: de rederij bestond 175 jaar en in het Havengebouw in Amsterdam werd een grote receptie georganiseerd voor relaties en klanten, waarbij onder anderen een toespraak werd gehouden door burgemeester Wim Polak.
Wijsmuller heeft in Vigo Spanje in 1993 nog twee boten voor de haven en s.o.s.-dienst in IJmuiden laten bouwen; de welbekende naam Goedkoop prijkte op de verschansing van de Titan en Simson. In 1994 vond de verhuizing van het bedrijf plaats van de Westerdoksdijk in Amsterdam naar de Elbaweg in het westelijke Amsterdamse havengebied recht boven de Hemspoortunnel.
Op 1 juli 1999 is er definitief een einde gekomen aan het bedrijf van de Gebroeders Goedkoop in de haven van Amsterdam.
Bronnen, noten en/of referenties
|