Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Plaggenhut
Een plaggenhut of spitkeet is een eenvoudige met heideplaggen bedekte hut. Ze waren te vinden in de armste gebieden van Nederland, vooral in Drenthe, Friesland en Overijssel en werden bewoond door de allerarmste arbeiders, vaak met grote gezinnen. Een plaggenhut was een eenvoudig bouwwerk, meestal gedeeltelijk uitgegraven en zonder zijmuren zodat het dak op grondhoogte begon. Het dak was bekleed met plaggen die uit het omliggende land werden gehaald.
Plaggenhutten stonden vaak in veenontginningsgebieden. Ze waren in de 17de en 18de eeuw vooral in gebruik als tijdelijke onderkomens voor de veenarbeiders. Ook de onderliggende veenlaag moest worden verwijderd en bouw van stenen huizen vond alleen plaats als men het veen had afgegraven tot op de onderliggende zandgrond. Veeneigenaren en compagnieën groeven de veengebieden tot op de zandgrond af en ook het veen onder een hut werd, als men er aan toe was, te gelde gemaakt! Eind 19de eeuw, begin 20ste eeuw kwam de plaggenhut op grote schaal in gebruik als woning voor de armen. De hutten waren te vinden op de onverdeelde heidegebieden die buiten de esdorpen lagen. Vaak in de buurt van grote veengebieden waar eind 19de eeuw een overschot aan arbeiders ontstond. De leefomstandigheden waren erbarmelijk. Door de bouwwijze was het vertrek slecht te verwarmen, was het er vochtig en krioelde het van ongedierte. Bewoners van plaggenhutten werden niet oud. De woningwet in 1901 verbood het wonen in plaggenhutten. Vervangende woningen werden slechts beperkt aangeboden. In een dorp als Jubbega-Hoornsterzwaag duurde het tot ver in de jaren zestig voordat de laatste plaggenhutten gesloopt werden.
Het wordt vaak gezegd dat een nieuwe plaggenhut mocht blijven staan als het tussen zonsondergang en zonsopgang was gebouwd en de schoorsteen 's ochtends rookte. Dit is echter onjuist.
Op enkele plaatsen in Nederland kunnen toeristen tegenwoordig overnachten in plaggenhutten.
Openluchtmusea met plaggenhutten
- Ellert en Brammert, Schoonoord
- Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem
- Openluchtmuseum Themapark De Spitkeet, Harkema
- Veenpark nabij Barger-Compascuum