Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Pinguïns
| Pinguïns | |||
|---|---|---|---|
 Koningspinguïns (Aptenodytes patagonicus) | |||
| Taxonomische indeling | |||
| |||
| Familie | |||
| Spheniscidae Bonaparte, 1831 |
Pinguïns oftewel Spheniscidae zijn een orde van niet-vliegende zeevogels die alleen voorkomen op het zuidelijk halfrond. De pinguïns behoren tot de familie van de Spheniscidae, orde Sphenisciformes, klasse Aves (vogels). De pinguïns zijn makkelijk te onderscheiden van andere vogels en ze zijn volledig aangepast aan extreem koude gebieden en het leven in de zee. De naam "pinguïn", die waarschijnlijk komt van het Keltische pen gwyn (witte kop), werd oorspronkelijk gebruikt voor de reuzenalk, de inmiddels uitgestorven tegenhanger van de pinguïn op het noordelijk halfrond.
Verwantschap
Met het DNA-onderzoek van Hackett et al. (2008) is de positie van deze vogels binnen de Neoaves wat duidelijker geworden. Zij zijn waarschijnlijk verwant aan de zeeduikers en de albatrossen en stormvogels en onderdeel van een veel grotere groep die men wel de 'watervogels' noemt.
Voorkomen
Een veelvoorkomend misverstand is dat pinguïns alleen op Antarctica zouden voorkomen. Ze komen weliswaar niet voor op de Noordpool, maar wel in Zuid-Afrika, Zuid-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland. Op de Galapagoseilanden worden ze zelfs tot aan de evenaar aangetroffen. Waarschijnlijk zijn voorouders daar gekomen via de Humboldtstroom die koud water uit het Zuidpoolgebied aanvoert.
Voedsel
Pinguïns zijn carnivoor, ze vangen hun voedsel onder water. Ze eten hierbij vooral vis, kreeftachtigen en kleine inktvisjes. Wat de soorten onderling vangen is zeer divers. De grootste soort, de keizerspinguïn, eet ijsvissen, krill en inktvissen. De koningspinguïn eet soms inktvissen maar leeft voornamelijk van kleine lantaarnvissen. De drie kleinere soorten (adelie-, ezels- en stormbandpinguïn) leven hoofdzakelijk van krill.
Broeden en nestelen
De meeste pinguïnsoorten nestelen in gaten of holen om zich zo in enige mate tegen de zon te beschermen en verbeteren dit met takjes en ander restmateriaal (Spheniscus en Eudyptula) of bouwen een nest van stenen (Pygoscelis) die ze in hun omgeving vinden en ze leggen meestal 2 (maximaal 3) eieren. De beide ouders lossen elkaar af bij het broeden. Terwijl de ene het ei bebroedt, trekt de andere naar zee om zich te voeden. Zodra het jong is uitgekomen, lossen de ouders elkaar op dezelfde manier af om het jong te voeden.
Enkel de grootste soorten (uit het geslacht Aptenodytes) maakt geen nest maar broedt het enige ei uit op hun poten onder een beschermende huidplooi van de buik. Bij de keizerspinguïn broedt alleen het mannetje het ei uit, tijdens de ijzige zuidelijke winter (juli-augustus) bij temperaturen van -70 °C en kouder terwijl het vrouwtje naar zee teruggaat om te eten.
De waggelende loop van een pinguïn wordt veroorzaakt door het feit dat het dier eigenlijk op zijn hurken loopt. Het heupgewricht bevindt zich laag bij de grond en het kniegewricht een stuk hoger.
Natuurlijke vijanden
Op het land hebben pinguïns als belangrijkste vijand de ingevoerde landroofdieren zoals katten, honden en ratten. Vanuit de lucht zijn de voornaamste vijanden de reuzenstormvogel, jagers, ijshoenders en meeuwen. Deze vijanden uit de lucht vormen vooral een bedreiging voor de kuikens, de eieren, en gewonde pinguïns. In het water wordt de pinguïn vooral belaagd door zeeluipaarden, walvissen (voornamelijk orka's), pelsrobben en haaien. Om de jacht te bemoeilijken gaan de pinguïns vaak in grote aantallen te water. Ook de mens vormt een grote bedreiging door o.a. olievervuiling, overbevissing, jacht omwille van eieren en guano (vogelmest), invoer van andere dieren en zelfs toerisme. Naast de roofdieren en de mens kunnen ook parasieten als vijand van de pinguïn worden beschouwd. Ze voeden zich met het bloed van de pinguïn, vooral bij zieke of zwakke exemplaren kan dit gevaarlijk zijn.
De gemiddelde levensverwachting van een pinguïn schommelt rond de 20 jaar, hoewel ze in gevangenschap aanzienlijk ouder kunnen worden.
Taxonomie
De pinguïns worden net als andere dieren ingedeeld in verschillende groepen en subgroepen, zoals geslachten. Er zijn momenteel 18 soorten pinguïns bekend die worden onderverdeeld in zes geslachten.
Een aantal geslachten is relatief onbekend, sommige geslachten zijn wel wat bekender zoals Aptenodytes met daarin de koningspinguïn en de keizerspinguïn.
Soorten en geslachten
Hieronder een overzicht van alle geslachten en soorten pinguïns. De uitgestorven soorten zijn weggelaten.
- Familie: Spheniscidae
- Geslacht: Aptenodytes
- Geslacht: Pygoscelis
- Geslacht: Eudyptes
- Geslacht: Megadyptes
- Geslacht: Eudyptula
- Geslacht: Spheniscus
Referenties
Bronvermelding :
- Stonehouse, B (2002) Pinguïns. Nederland: Biblion.
- Peet, G (2003) De kleine Rotterdamse pinguïnencyclopedie. Rotterdam: HSI.
Vrije mediabestanden over Spheniscidae op Wikimedia Commons