Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Privacy
Privacy ('privaatsfeer') is een afweerrecht dat de persoonlijke levenssfeer beschermt. Het recht op privacy wordt ook wel omschreven als het recht om met rust te worden gelaten (The right to be left alone volgens de definitie van Warren & Brandeis, die de eerste juridisch getinte definitie van privacy gaven). Privacy is een ruim begrip: het gaat onder meer om de bescherming van persoonsgegevens, de bescherming van het eigen lichaam en van de eigen woning, de bescherming van familie- en gezinsleven, en het recht vertrouwelijk te communiceren via, brief, telefoon, e-mail en dergelijke. Privacy betekent dat men dingen kan doen zonder dat de buitenwereld daar inbreuk op maakt of zelfs weet van heeft. Een van de definities van totalitarisme is dat de scheiding tussen de privé-sfeer en het publieke leven vervaagt.
Privacy heeft met verschillende disciplines te maken, zoals ethiek, informatiekunde en rechtsgeleerdheid.
Ethiek
Privacy is onderdeel van veel ethische kwesties. Er bestaat vaak een spanningsveld tussen privacy en bepaalde andere belangen, zoals strafvordering en bestrijding van ongewenst gedrag. Zo hebben bepaalde wetten die werden ingevoerd in het kader van de oorlog tegen het terrorisme (zoals de Amerikaanse Patriot Act) voor beroering gezorgd omdat het de privacy van burgers zou aantasten. Aan de andere kant claimen voorstanders dat het verlies van deze privacy vele andere grote voordelen, zoals een betere bestrijding van terrorisme, zouden opleveren. Een andere kwestie betreft personalisatie van computersystemen. Wederom is de vraag of de opslag van gegevens (verlies van privacy) opweegt tegen de voordelen van beter op de gebruiker afgestemde computerfunctionaliteit.
Ethiek bindt formeel niet, wetgeving wel. Rechtsnormen zijn echter mede gebaseerd op ethische overwegingen van de wetgever. Ethiek kan verder gaan dan wetgeving: niet alles wat onfatsoenlijk, dus onethisch is, is onrechtmatig.
Zie ook: Biometrie, dataretentie
Wetgeving
Het recht op privacy wordt in verschillende internationale verdragen gegarandeerd. In artikel 17 van het VN verdrag voor Burgerlijke en Politieke rechten uit 1966 staat:
- Niemand mag worden onderworpen aan willekeurige of onwettige inmenging in zijn privéleven, zijn gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling, noch aan onwettige aantasting van zijn eer en goede naam.
- Een ieder heeft recht op bescherming door de wet tegen zodanige inmenging of aantasting.
Ook artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens garandeert deze rechten. Burgers in Europese landen kunnen zich bij de rechter op dit verdrag beroepen. De manier waarop verschilt wel per land. In Nederland heeft dit verdrag, zoals alle internationale verdragen voorrang op nationale wetgeving. In Duitsland heeft het EVRM geen voorrang, maar eenzelfde positie als andere wetten. Daar staat tegenover dat voor Nederland het EVRM belangrijker is omdat wetten niet aan de Grondwet mogen worden getoetst, terwijl dat in Duitsland wel het geval is, en daar zelfs een apart gerecht voor is.
Nederland
In Nederland is het recht op privacy vastgelegd in de artikelen 10 tot en met 13 van de Nederlandse Grondwet. Een belangrijk onderdeel van privacy, de verwerking van persoonsgegevens, wordt sinds 1 september 2001 voor een groot deel nader geregeld in de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Voordien werd dit in de Wet persoonsregistraties (Wpr) geregeld. Naast de Wbp regelen onder meer de Wet Politieregisters en de Wet gemeentelijke basisadministratie de bescherming van persoonsgegevens.
De organisatie die zich met de privacy van de Nederlandse burger bezig houden zijn het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP). Verder zijn volgende private organisaties nog actief: Bits of Freedom (privacy op het internet), Privacy Invasion en Buro Jansen & Janssen.
België
In België is het recht op privacy vastgelegd in artikel 22 van de Belgische Grondwet. De materie wordt verder geregeld door de wet van 8 december 1992 voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens, het Koninklijk besluit van 13 februari 2001 ter uitvoering van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levensfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens en het Koninklijk besluit van 17 december 2003 tot vaststelling van de nadere regels met betrekking tot de samenstelling en de werking van bepaalde sectorale comités opgericht binnen de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.
Verantwoordelijk voor de controle is een onafhankelijk overheidsorgaan, Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer (CBPL) genoemd.
Europese Unie
Binnen de overige landen van de Europese Unie zijn onderstaande openbare instellingen per lidstaat verantwoordelijk m.b.t. de privacy:
- Bulgarije : Commission for Personal Data Protection
- Cyprus : Office of the Commissioner for Personal Data Protection
- Denemarken : Datatilsynet
- Duitsland : Der Bundesbeauftragte für den Datenschutz
- Estland : Estonian Data Protection Inspectorate
- Finland : Tietosuojavaltuutetun toimisto
- Frankrijk : Commission Nationale de l'Informatique et des Libertés
- Griekenland : Personal Data Protection Authority
- Hongarije : Parliamentary Commissioner for Data Protection and Freedom of Information Hungary
- Ierland : Data Protection Commissioner
- Italië : Garante per la protezione dei dati personali
- Letland : Datu valsts inspekcija
- Litouwen : Valstybinė duomenų apsaugos inspekcija
- Luxemburg : Commission nationale pour la protection des données
- Malta : Office of the Commissioner for Data Protection
- Oostenrijk : Datenschutzkommission
- Polen : Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych
- Portugal : Commissão Nacional de Protecção de Dados
- Roemenië : National Authority for the Supervision of Personal Data Processing
- Slovenië : Urad varuha clovekovih pravic
- Slowakije : Úrad na ochranu osobných údajov
- Spanje : Agencia de Protección de Datos
- Tsjechië : Úřad pro ochranu osobních údajů
- Verenigd Koninkrijk : Data Protection Register
- Zweden : Datainspektionen
Privacy versus Security
De toenemende hoeveelheid wetten en regels als gevolg van (onder meer) terrorismebestrijding (Security) leidt tot een toenemend aantal maatregelen dat strijdig lijkt met het privacybeginsel. Om te voorkomen dat inbreuk op privacy kan plaatsvinden, tracht de overheid om deze maatregelen te omgeven met waarborgen tegen het ongecontroleerde toepassing. Uitgaande van de veronderstelling dat terrorisme inbreuk tegen de persoonlijke levenssfeer kan inhouden, verhogen de security maatregelen het privacybeginsel. Het steeds verder verzamelen van gegevens leidt echter tot een profiel voor iedere burger. Op basis van dit profiel kunnen beslissingen worden genomen. De overheid en haar diensten kunnen fouten maken of informatie niet goed beveiligen. Hierdoor neemt de privacy weer af. Privacy en security zijn nooit volledig met elkaar te verenigen.
Uitspraak
Het aan het Engels ontleende woord privacy wordt in het Nederlands meestal uitgesproken als praaivasi (ˈpraɪvəsiː), onder invloed van de Amerikaans-Engelse variant. De Brits-Engelse uitspraak is privvasi (ˈprɪvəsiː).
Cultuur
De zoektocht naar privacy, het gebrek aan privacy in kleine en grote gemeenschappen en de gevolgen daarvan zijn terugkerende thema's in literatuur en film, variërend van de hofintriges in het Hoofdkussenboek van Sei Shonagon omstreeks het jaar 1000, en de verheerlijking van de onbaatzuchtige gemeenschapszin in Utopia van Thomas More uit 1516, tot aan de alziende stalen blik in de ogen van Big Brother in 1984 van George Orwell uit 1949, dat een extreme dystopie beschrijft. In het roman Brave New World van Aldous Huxley wordt een samenleving geschetst waarin geen privé-leven bestaat: "iedereen behoort toe aan alle anderen".
Somebody 's Watching Me is het debuutalbum van de Amerikaanse R&B-artiest Rockwell uit 1984, zoon van Motown-oprichter Berry Gordy en zwager van Jermaine Jackson, die samen met zijn broer Michael het refrein zingt op het gelijknamige titelnummer, een top 3-hit in verschillende landen, waaronder Nederland. De zanger geeft uiting aan het gevoel dat hij continu wordt gadegeslagen; de buurman en de postbode bespioneren hem en hij durft niets meer te ondernemen, "I can't enjoy my tea!".
Sneakers is een film van Phil Alden Robinson uit 1992 met onder anderen Ben Kingsley en Sidney Poitier die als een groep meesterkrakers de grenzen opzoeken van de beveiliging van computergegevens. Een sneaker is een computerkraker. Teamleider Robert Redford leeft al jaren onder pseudoniem en zoekt een waarborg voor zijn anonimiteit.
Zie ook
- Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer
- Informatiebeveiliging
- Persoonlijkheidsrechten
- Totalitarisme