Packet-radio

Packet-radio is een vorm van datacommunicatie waarbij bundeling van informatie in groep maakt dat ook half-duplex (niet tegelijkertijd zenden en ontvangen, maar afwisselend) gebruikt kan worden. Dit is typisch voor het gebruik van een zendontvanger.

Typisch is het AX.25-protocol (de afspraak hoe machines met elkaar moeten communiceren) in gebruik. Het X.25-protocol is aangepast aan amateurgebruik, hierbij worden adressen voor bestemming en afzender vervangen door de roepnamen (identificatie) van de radioamateurs.

Toepassingen

Origineel in begin jaren 1980 was de bedoeling om op lage snelheid, met radio-zendontvangers tekst uit te wisselen tussen radioamateurs, of tussen radioamateur en een soort bulletin board system (BBS). Door gebruik te maken van 'doorgeef' stations (digipeaters in het jargon) zijn de verbindingen niet beperkt tot de mogelijkheden van het radiostation van de gebruiker. Om zulke netwerken dynamisch aan te passen zijn er verschillende routeringsprotocols bovenop AX.25 gemaakt, onder andere NETROM.

De ontwikkeling en de gloriedagen liggen voor de periode dat internet voor de massa beschikbaar kwam. Ondanks vooruitgang in bruikbare verbindingssnelheid is packet-radio grotendeels in onbruik geraakt.

ip

Naast tekst kan ook IP (internetprotocol) transport over packet-radio verzonden worden. Op deze manier kan de bestaande software die voor internetcommunicatie in gebruik is (elektronische post, web, conversaties, ...) ook over radioverbindingen, mits de beperking van de lage snelheid (typisch 1200 en 9600 bits per seconde). Overigens is het ook mogelijk om AX.25 over IP te transporteren, zodat moeilijk met radio te overbruggen afstanden (oceanen) via het internet rond toch packet-radiocommunicatie kunnen hebben.

aprs

Amateur Positionerings Radio Systeem: hierbij worden coördinaten van een GPS ontvanger via packet-radio uitgezonden, zodat anderen die positie op een kaart kunnen plotten.

dxcluster

Een specifiek bulletin board system om te signaleren dat zeldzaam te contacteren of verafgelegen radio stations (dx in het Radioamateur jargon) actief zijn op een bepaalde frequentie en of modulatiesoort.

Bulleting Board System (bbs)

Een machine waar berichten kunnen achtergelaten worden. Berichten kunnen desgewenst ook naar andere bbs doorgezonden worden, analoog aan het internet mail systeem.

kunstmaan

bbs aan boord van een satelliet, zodat je bericht mits dat de satelliet in bereik is, door iedere Radioamateur ter wereld gelezen kan worden.

27MC en Packetradio, de jaren 90

Bestand:Packetradio.jpg

packetradio

Packetradio is communicatie met een modem en een computer(programma) via een zender, meestal de 27 mc, ook wel bekend als het 'bakkie'. Voor de opkomst van internet bij het grotere publiek was packetradio redelijk populair. De termen die gebruikt worden op packetradio zijn altijd in het Engels. Bijvoorbeeld: gebruiker is 'user'.

27 MC, oftewel de Marc-band (Machtigingsregeling Alternatieve Radio Communicatie in Nederland), ook wel marktband genoemd gaat van 26.950-27.405 MHz (fm/am/usb/lsb) (CB-band MARC, 40 kanalen). Vroeger was alleen 22 kanalen toegestaan met een beperkt vermogen (0,5 watt) en was een vergunning voor een 'bakkie' benodigd. Tegenwoordig mag men op de 27mc met 4 watt uitzenden, dit is vrij voor iedereen, er is geen vergunning voor nodig. De snelheid van packetradio is vergeleken bij internet erg laag. Zo is op de 27mc de gebruikelijke snelheid 1k2 (1200 baud) te vergelijken met het ouderwetse inbellen op internet, maar dan nog 50 keer zo langzaam.

Radioamateurs gebruiken bijvoorbeeld op de '2 meter band' soms ook packetradio om te communiceren. Zij gebruiken soms hogere snelheden als 4k8 (4800 baud) of 9k6 (9600 baud), wat ongeveer 6x zo traag is als inbellen op internet via de telefoonlijn 56k (56000 baud).

Met een simpele 40 kanalen (bakkie) kun je al packetradio bedrijven door deze aan te sluiten op een TNC modem of via de geluidskaart.

Tegenwoordig komt packetradio via de ether minder voor, vooral doordat veel mensen tegenwoordig internet hebben. Om een duidelijk beeld van packetradio te geven is het grootste deel van deze tekst in de tegenwoordige tijd geschreven.

Gebruiker van packetradio

Een gebruiker van packetradio, ook wel user genoemd, heeft bepaalde software op zijn computer waarmee hij of zij in combinatie met de modem en zender en uiteraard de antenne andere gebruikers kan zien en daarmee kan communiceren zowel via een monitorkanaal (beetje te vergelijken met een algemene chatbox waar iedereen met elkaar kan praten) of door een verbinding met iemand te maken (een connection). Eenmaal geconnecteerd kunnen zij kleine stukjes tekst naar elkaar toezenden of (vooral kleine) bestanden en programma's naar elkaar toezenden.

Deze programma's worden ingepakt met 7plus, een methode om bestanden of programma's in stukjes te delen, waarna de ander deze bestanden of programma's weer kan uitpakken. De verbinding tussen de 2 zenders moet optimaal zijn. De antenne dient hoog en liefst vrij te staan en de modem en de software moeten goed afgesteld en ingesteld zijn. Vaak is (was) er, vooral op 27mc een plaatselijk gezamenlijk kanaal waarop men op packetradio zit (zat). Dit is (was) om anderen die gebruikmaken van 27mc via spraak (voice), het normale zenden met een 'bakkie', niet te veel te storen en andersom, om niet door hen gestoord te worden. Packetradio maakt vooral nog gebruik van MS-DOS, maar tegenwoordig zijn er ook programma's voor o.a. Windows.

Elke gebruiker 'user', node en BBS heeft zijn eigen unieke naam, een combinatie van letters en cijfers. Bijvoorbeeld: NL1KLM (user), KW3BBS (bbs), A4NODE (node). De aanwezigheid van een station kan men zien op het monitorkanaal en de meeste stations, zowel user, bbs-en en nodes zenden regelmatig bakens uit. Dit zijn teksten waarin hun aanwezigheid kenbaar wordt gemaakt.

Bijvoorbeeld: NL1PAA, ==Pim uit Aalsmeer==, stand-by op kanaal 38. Ook de Qth-locator, bijvoorbeeld JO22AA, een code waarmee de positie van het station mee kan worden bepaald door middel van APRS komt ook regelmatig in bakens voor van vooral stations die ook zendamateur zijn.

Ook de bekende ascii of ASCII-tekeningen die soms ook in MSN Messenger worden gebruikt, vinden hun oorsprong in het oude DOS-tijdperk, waar packetradio vooral deel van uitmaakte. Later, toen het gebruik voor packetradio afnam, kwam er ook software beschikbaar voor onder meer Windows uit. Sommige users waren erg goed in het maken van ASCII-tekeningen!

BBS

Er kan ook een verbinding gemaakt worden met een BBS (Bulletin Board System), meestal een plaatselijke algemeen hoofdstation waar men met of zonder wachtwoord in kan komen. In zo'n BBS kan men berichten plaatsen die vervolgens gecomprimeerd (ingepakt) naar een ander BBS van hetzelfde netwerk worden verzonden. Zo was er in de jaren 90 een landelijk netwerk, het nld-net en ook een alternatief net, het nlnet op 27 Mc op HAM packet hebben we het NLDNET.

Een aantal malen per dag wordt er 'geforward' naar andere BBS-en. (de berichten en bestanden van anderen worden verzonden). Dit 'forwarden' gebeurt vaak op een apart kanaal om het overige packetradioverkeer niet al te veel te storen.

(De berichten in het BBS): Berichten, serieus, moppen of discussies (tot zekere hoogte) gaan het hele land door en zelfs heel europa afhankelijk van de route die gekozen word. andere 'users' kunnen hier op reageren door te replyen. Ook kan men privéberichten naar andere 'users' van het eigen BBS of een ander BBS sturen.

Ook bestanden zoals foto's kunnen over het nld-net verzonden worden, ingepakt in 7plus, een comprimeermethode.

Privéberichten kunnen door anderen gelezen worden omdat alle informatie die via packetradio verzonden wordt over het monitorkanaal gaat. Sommige packetprogramma's (zoals GP oftewel graphic packet) hebben zelfs instellingen om andere 'users' te bespioneren. In een apart scherm wordt de tekst van alleen de te bespioneren 'user' en degene waarmee hij of zij communiceert opgeslagen. Sommige programma's hebben de optie om gecomprimeerd en dus versleuteld de berichten naar de bbs te sturen deze programmas hebben dan een PMS Personal Mail System een persoonlijke bbs dus. Programma's die hier over beschikken zijn Sally Winpack TstHwin NBF en voor dos TstHost en TPK.

In een BBS zijn nog veel meer mogelijkheden. Eenvoudige spelletjes kunnen gespeeld worden zoals galgje of mastermind met getallen. Alsmede zeer veel informatie over packetradio zelf en vaak ook packetsoftware dat met dan kan downloaden.

De beheerder van het BBS, de Sysop (System-operator), kan een user blokkeren indien deze zich misdraagt of misbruik maakt van het BBS of zelfs wanneer deze zich niet in het BBS, maar op het betreffende kanaal regelmatig misdraagt, waardoor het BBS hinder ondervindt.

Node en digipeater

Voor stations die graag contact maken met een door hun zelf niet te bereiken station kan een 'node' gebruikt worden. Dit is een speciaal packetradioprogramma dat mensen doorverbindt met een andere 'user'. Mensen die zo'n node beheren hebben de antenne vaak op een hoge plek staan, bijvoorbeeld een flatgebouw, en soms maken zij gebruik van meer dan het toegestane vermogen van 4 watt om te zenden. Bovendien hebben de nodestations vaak betere apparatuur, wat ook bijdraagt aan de ontvangst en verzending. Ook is het soms mogelijk om via meerdere node's iemand te bereiken. BBS-en maken ook wel eens gebruik van een 'node' als men zelf een ander BBS niet kan bereiken.

Een digipeater is een simpelere manier om via een ander station met een verder gelegen station een verbinding te maken. Ook een 'user' kan de optie als digipeater aan hebben staan of over een eenvoudige 'node' beschikken, die in enkele packetprogramma's voorkomen.

Programma's

Er bestaan verschillende packetprogramma's, waaronder FBB voor BBS-en en Graphic Packet (GP)en Super Packet (SP) voor 'users'. De meeste packetprogramma's komen uit Duitsland. Het eenvoudigste en meest bekende programma is Baycom, ook een bekend modemmerk. In Nederland zijn ook enkele packetprogramma's gemaakt, o.a. door een aantal mensen uit Noordwijk, Zuid-Holland, die het programma PCK maakten, waar diverse grappige geluidjes in verwerkt waren en waarin ook een node zat zodat een user zijn station ook als node kon laten functioneren. Om een packetradioprogramma goed te laten functioneren is ook het programma TFPCX nodig wat de parameters, de instellingen voor de modem, beheert.

De meeste hedendaagse programma's draaien onder windows zoals TsTHwin en Winpack samen met een tnc modem of onder AGW packet engine die ook de geluidskaart ondersteunt. Als BBS en NODE programma wordt er veel gebruikgemaakt van BPQ32 node en BPQMAILCHAT als bbs.

Internet

Op internet zijn, via telnet, ook BBS-en en soms nodes te bereiken. Zo kan men zonder zender ook meedoen aan packetradio. Dit is echter veel minder interessant dan het echte werk via de ether; vaak kan men alleen een bbs in en is de lol van het zenden er niet. Wel is internet erg handig voor de 'forwarding' van de bbs-en omdat dit veel en veel sneller gaat dan via de ether. Ook worden de meeste nodes via internet gelinkt zo heb je binnen een mum van tijd een link met de andere kant van de wereld en kun je lokaal op stappen via je eigen packetradio set om zo verder de wereld in te gaan. Zo kun je bijvoorbeeld met gemak van Sneek naar Berlijn toe via die internetlink.

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)