Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Orkney-eilanden
Sjabloon:Infobox raadsgebied Schotland
| Hart van neolithisch Orkney | ||
| Werelderfgoed cultuur | ||
| Bestand:Orkney Skara Brae.jpg | ||
| Land |  Verenigd Koninkrijk
| |
| UNESCO-regio | Europa en Noord-Amerika | |
| Criteria | i, ii, iii, iv | |
| Inschrijvingshistorie | ||
| UNESCO-volgnr. | 514 | |
| Inschrijving | 1999 (23e sessie) | |
| UNESCO-werelderfgoedlijst | ||
De Orkney-eilanden, of Orcaden, (Schots-Gaelisch: Àrcaibh, Engels en Schots: Orkney of Orkney Islands) vormen een groep van ongeveer 200 kleine eilanden in Noord-Schotland. De eilanden liggen ongeveer 16 km uit de kust, ten noorden van Caithness. De Orkney-eilanden vormen één van de raadsgebieden (council areas) en lieutenancy areas van Schotland. Het grootste eiland staat bekend als Mainland. In totaal zijn ongeveer 20 van de eilanden bewoond. Mainland (Stromness) is bereikbaar met een veerboot vanaf Thurso in Schotland. De hoofdplaats is Kirkwall en het raadsgebied heeft Sjabloon:Scottish council populations inwoners (Sjabloon:Scottish council populations).
Eilanden
De belangrijkste eilanden zijn:
- Mainland, dit eiland is verbonden met:
- Hoy (de hoogste)
- Flotta (met een groot olieverwerkingsbedrijf)
- Eday
- Egilsay
- North Ronaldsay
- Rousay
- Westray
- Papa Westray
- Sanday
- Stronsay
- Papa Stronsay
- Shapinsay
- Wyre
Plaatsen
Orkney's bestuurlijke hoofdstad Kirkwall ligt op Mainland en is een klein havenstadje met ongeveer 7000 inwoners. Ook staat hier de Saint Magnus Kathedraal. De enige andere grote plaats is Stromness in het westen van Mainland, met een inwonertal van ongeveer 2000. De derde grote plaats is St Margaret's Hope, op South Ronaldsay.
De bewoners benadrukken graag hun betrekkelijke zelfstandigheid door niet te spreken van de Orkney-eilanden, maar van Orkney.
Geschiedenis
Prehistorie
 Zie Heart of Neolithic Orkney voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De eerste mensen vestigden zich op Orkney in het vierde millennium voor Christus. Het Neolithische Hart van Orkney, bestaande uit Skara Brae, de Stones of Stenness, de Ring of Brodgar en de tombe Maes Howe, is een werelderfgoed dat een goed overzicht geeft van de steentijd. Tevens zijn er op de Orkney-eilanden vele archeologische vondsten gedaan die betrekking hebben op de bronstijd en de ijzertijd, zoals de brochs en Earth Houses. Voorbeelden hiervan zijn de Broch of Gurness, gelegen op het noordelijk deel van Mainland, en het Grain Earth House in Kirkwall. Bewoners uit deze laatste periodes zijn de Picten. De eerste schriftelijke vermelding van Orkney als "Orkas" stamt van de Griek Pytheas, die in 325 v. Chr. rond Groot-Brittannië zeilde[1]. Zijn werk Ta peri tu Ōkeanu is verlorengegaan, maar hij wordt geciteerd in overgeleverde werken zoals van Timaeus, de Geographika door Strabo, Naturalis historia door Plinius de Oudere en Bibliotheca historica door Diodoros van Sicilië.
De middeleeuwen
In de 8ste en 9de eeuw werden de eilanden gekoloniseerd door Vikingen. Zo werd Orkney door de kolonisatie het centrum van de Vikingbeschaving van Groot-Brittannië. De geschiedenis van Orkney staat opgetekend in de Orkneyinga Saga. De invloed van de vikingen gaat zo ver dat tot in de 19de eeuw hier Norn werd gesproken in plaats van Gaelisch. Ook stammen vele plaatsnamen uit het Norn.
Schotten aan de macht
Aan het einde van de middeleeuwen werd Orkney als bruidsschat aan Schotland gegeven. Deze periode wordt gekenmerkt door wanorde. In de 18de eeuw was er een bloeiperiode dankzij de productie van potas door verbranding van zeewier. Potas werd gebruikt als bestanddeel in de glasindustrie. Veel landhuizen dateren uit deze tijd.
Huidige tijd
Op de eilanden is landbouw nu de belangrijkste inkomstenbron, en dan specifiek rundveehouderij en zuivelproductie. Daarnaast wordt er gedestilleerd (Highland Park-whisky) en is er toerisme. Er wordt ook olie ontgonnen in de Noordzee. Deze wordt via de Orcaden naar Europa gebracht.
Scapa Flow
De Orkney eilanden speelden een belangrijke rol in beide wereldoorlogen, omdat ze een natuurlijke haven en beschutte baai vormden voor de Britse vloot met de naam Scapa Flow. In 1939 is een Duitse U-boot Scapa Flow binnengedrongen en deze heeft het oude slagschip HMS Royal Oak tot zinken gebracht, waarbij 833 opvarenden omkwamen.
Zie ook
| Bronnen, noten en/of referenties
|
Sjabloon:Navigatie bestuurlijke indeling Schotland
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Orkney Islands op Wikimedia Commons.
