Non-Church Movement

The Non-Church Movement (無教会主義, Mukyōkaishugi) is een autonome, Japans-christelijke beweging. Ze werd in 1901 opgericht door Kanzo Uchimura. De beweging karakteriseert zich door het geloof in de twee J’s: Jezus en Japan. Vandaag de dag wordt geschat dat de beweging 35 000 aanhangers telt in Japan, Korea en Taiwan.

Kanzo Uchimura

Kanzo Uchimura (26 maart 1861 – 28 maart 1930) werd geboren in Edo. Later werd hij bekend zowel als christelijk evangelist, oprichter van de Non-Church Movement en als auteur. Hij schreef 50 werken waarvan 17 Bijbelgericht en exegetisch, 25 theologisch en eigentijds en 8 volumes met dagboekfragmenten en briefuitwisselingen.

Eerste contact met het christendom

In 1877, wanneer Kanzo Uchimura ging studeren aan het Sapporo Agricultural College kwam hij voor het eerst intensief in contact met het christendom.

Het is voornamelijk William S. Clark die hem de eerste stappen deed zetten in de wereld van het christelijke geloof. Clark kwam op vraag van de Japanse overheid naar Sapporo om mee te helpen aan de bouw van het nieuwe college. Zijn primaire rol was het aanleren van agricultuur, maar als toegewijd christen liet hij zijn studenten ook kennis maken met de christelijke leer door een Bijbelklas. Alle studenten tekenden het „Verbond van gelovigen in Jezus”, waarmee ze aankondigden verdere studie van de Bijbel te ondernemen en een ethisch leven te leiden. Ook Uchimura tekende het verbond en liet zich dopen in 1878.

Ontevreden met bepaalde praktijken en de zending in de methodistische kerk, stichtten Uchimura en zijn volgelingen een onafhankelijke kerk in Sapporo, wat een voorbode betekende voor de Non-Church Movement.

Door Clark zijn onderwijs en voorbeeld kreeg deze kleine groep van Japanse christenen het vertrouwen dat het mogelijk was een authentiek geloof te beleven of uit te oefenen, onafhankelijk van een instituut of geestelijke instelling. Dit werd de centrale belevenis van de Non-Church Movement.

invloed van andere stromingen

Van 1884 tot 1888 trok Uchimura door de Verenigde Staten, waar zijn vertrouwen in het christelijke geloof verder gevoed werd. Wanneer hij in 1884 in Pennsylvania arriveerde, hielp een quakerechtpaar hem bij het zoeken van een baan. Vooral het pacifisme en het diepe vertrouwen in hun geloof, lieten een indruk na op Uchimura. In september 1985 ging Uchimura studeren in het Amherst College, Massachusetts. De directeur van de universiteit, Julius Hawley Seelye, werd zijn gids doorheen zijn zoektocht naar het geloof dat hij wil aanhangen en liet hem dieper kennismaken met het christendom. Bij zijn terugkeer naar Japan in 1888 liet hij zich ook inspireren door het puritanisme.

Zowel het quakerisme als puritanisme zijn de twee grote bouwstenen van Uchimura’s onafhankelijke expressie van het Japanse christendom. Deze twee worden moeder en vader genoemd van de Non-Church movement. Verder zijn er ook sporen van anabaptisme terug te vinden in de Non-Church Movement.

Hieruit kunnen we constateren dat Uchimura’s christelijke ideeën wel geïnspireerd zijn door westerse zendelingen, maar dat hij geen plaats wilde maken voor westerse kerkelijke tradities.

Aandacht voor Uchimura en zijn nieuwe beweging

Uchimura en zijn volgelingen bleven niet onbesproken, maar kregen aandacht uit verschillende hoeken. Deze aandacht strekte zich vooral uit binnen kerkelijke kringen. Hij had echter al vele werken geschreven, waardoor hij ook bekend werd bij andere auteurs. Bovendien werd hij onder intellectuelen en rectors van universiteiten een veelbesproken figuur.

Een belangrijke springplank naar het Westen was Emil Brunner, een Zwitserse theoloog, die tijdens zijn verblijf in Japan van 1953 tot 1955 gefascineerd raakte door de Non-Church Movement. Hij speelde een belangrijke rol in het introduceren van deze vorm van christendom aan het Westen door zijn notities in het Engels en het Duits. Hij vormde een brug tussen deze onafhankelijke beweging en de reeds bestaande kerken.

Kenmerken

Bijbel

De Non-Church Movement schenkt enorm veel aandacht aan de Bijbel. Het is een vorm van christendom, waarin de Bijbel centraal staat. Dit element werd geërfd van het anabaptisme. Voor de aanhangers van de Non-Church Movement is de Bijbel het levende woord van God. Het draait echter niet enkel om de woorden; een grondige, voortdurende en diepe studie van de Bijbel is vereist. De lezingen van Uchimura waren dan ook Bijbelgericht: zijn centrale leerstellingen kwamen rechtstreeks uit de Bijbel. Leden volgden hun leider door de Bijbel, zowel voor als na de lessen, te bestuderen. Tijdens meetings brachten ze hun persoonlijke exemplaren van de hele Bijbel mee.

Organisatie

De Non-Church Movement ziet af van enige vorm van organisatie: ze willen geen liturgie en beleid. Er is ook geen lokale of nationale Non-Church Movement organisatie. De leider van een bepaalde meeting vraagt aan zijn volgelingen om hem te helpen en mee te zoeken naar fondsen of om op te treden als secretaris, maar dit is vrij informeel. Sommige samenkomsten hebben wel een lidmaatschapssysteem. Een belangrijke kanttekening hierbij is dat men geen christen hoeft te zijn om lid te mogen worden.

Ten tijde van de Non-Church Movement onder Uchimura was men best volger, of student, van een leider. Meestal werd men ook lid door introductie door een bestaand lid. Men kon bovendien als lid geweigerd worden door lange tijd afwezig te zijn, door onenigheid met de leider of door problemen te veroorzaken tijdens een meeting. Door Uchimura zelf werd dit ’hamon’ genoemd of ’excommunicatie’. Uitgaven binnen de beweging werden bekostigd door bijdrages van de volgelingen.

De afstand van organisatie uit zich ook nog steeds in de christelijke elementen. Zo zijn er geen sacramenten te bespeuren binnen de Non-Church Movement: iemand is christen omwille van zijn vertrouwen in het christendom en het leven, maar niet omwille van het feit dat hij bijvoorbeeld gedoopt is of niet.

Verder zijn er geen gewijde geestelijken: het is typisch voor de leiders van de beweging om een ander beroep uit te oefenen en hun vrije tijd te besteden aan het geloof.

Er is ook geen organisatie in de vorm van plaatselijke kerken. Het geloof wordt beleefd in eigen huis of in een hal. Deze vorm van geloof is eerder uitzonderlijk. Maar de naam van de beweging liegt er niet om: Mukyōkai betekent letterlijk „geen kerk hebben”.

Schoolrijke natuur

De meeste leiders van de Non-Church Movement waren professoren of leraren. Ze waren goed geschoold in hun vakgebied en moesten de Bijbel perfect beheersen. Deze geschoolde leiders publiceerden maandelijks een magazine dat o.a. commentaren op hedendaagse onderwerpen, een dagboek, een meeting, bevatte. De inhoud was overwegend christelijk getint.

Anti-oorlog overtuigingen

Uchimura Kanzo voelde zich bedrogen door de valse beloften die de regering maakten tegenover het volk tijdens de Eerste Chinees Japanse Oorlog (1894-1895). Hij ging zijn ongenoegen dan ook openlijk uitspreken over de mistoestanden en verkondigde dat hij niet achter de Japanse regering stond. Dit anti-oorlogsgevoel of gevoel van pacifisme strekte zich verder uit en werd een kenmerk van de beweging. Leden gebruiken echter niet het woord pacifisme maar ’hansenron’ (anti-war-ism).

Kritiek

De Non-Church Movement wordt gezien als homogeen en Japans, zonder enige westerse invloed. De beweging is echter wel afhankelijk van westerse invloed. De stromingen waarop ze zich baseerden, zijn voornamelijk westerse christelijke stromingen. Het idee van een homogene, Japanse beweging komt door het feit dat ze wel los staat van westerse controle en door het feit dat ze oorspronkelijk in Japan is ontstaan.

Ook de rol van vrouwen in de Non-Church Movement ten tijde van Uchimura kreeg kritiek te verwerken. Uchimura was conservatief van geest en stemde in met het feit dat vrouwen steeds achter de mannen moesten staan. Deze gedachte was confucianistisch geïnspireerd. Ze gaf de Non-Church Movement de bijklank „een mannelijke expressie van het christendom” te zijn. Later stroomde een golf van feministische stromingen doorheen de Non-Church Movement die kritisch stonden tegenover deze confucianistische erfenis.

Bronnen

• Mullins, M. R. (1998). Christianity Made In Japan: A Study Of Indigenous Movements. Honolulu: University of Hawai'i Press.
• Breen, J. & Williams, M. (1996). Japan And Christianity: Impacts And Responses. Great Britain: Macmillan Press LTD.
• Nakazawa, K. (1952). The Mukyokai Or Non-Church Movement In Japan. in: Occasional Bulletin, 3 (1), pp. 1-3. Geraadpleegd op 22 april, via limo.libis.be
• Howes, J. F. Christian Prophecy in Japan. in: Japanese Journal of Religious Studies, 34 (1), pp. 127-150. Geraadpleegd op 22 april, via limo.libis.be
• Norman, W. H. H. Non-Church Christianity In Japan. pp. 380-393. Geraadpleegd op 22 april [jaar?], via limo.libis.be
• https://en.wikipedia.org/wiki/Non-church_movement
• https://en.wikipedia.org/wiki/Uchimura_Kanzō

Voetnoten