Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Nicolaas van Lyra
Nicolaas van Lyra (Frans: Nicolas de Lyre, Latijn: Nicolaus Lyranus; Lyra (Frans: Lyre, nu: La Neuve-Lyre) bij Évreux in Normandië, ca. 1270/1275 – Parijs, 1349), Doctor planus et utilis, was een franciscaans leraar en Bijbelexegeet in de Middeleeuwen. Hij had een grote invloed op christelijke schrijvers uit de 14e en 151e eeuw en op de reformator Maarten Luther.
Leven
Over het vroege leven van Nicolaas van Lyra is weinig bekend. Omdat hij kennis had van het Hebreeuws en rabbijnse literatuur, werd vaak aangenomen dat hij afkomstig was uit een joods gezin, maar zich als bekeerling had laten dopen. Volgens anderen, zoals zijn 15e-eeuwse criticus, bisschop Paulus van Burgos, die zelf een joodse bekeerling was, was Nicolaas’ kennis van het Hebreeuws en rabbijnse interpretatie te gering om uit te gaan van van een joodse opvoeding.
In 1291 trad hij in in de franciscaanse orde in Verneuil-sur-Avre. Zijn doorlopende commentaar op de Bijbel Postillae perpetuae (tussen 1322 en 1330; uitgegeven te Rome in 1471, 5 delen) gaat – meer dan men in de Middeleeuwen gewoon was – in op de letterlijke betekenis en gaat ook specifiek in op Joodse exegetische tradities (Rasji). De letterlijke betekenis moest het fundament zijn voor alle mystieke, allegorische of anagogische verklaringen. Hij had een hekel aan de ingewikkelde en vergezochte uitleg die in zijn tijd gebruikelijk was. Zijn bijbelcommentaar werd ook door Luther gebruikt. Vandaar kwam de spreuk op: „Si Lyra non lyrasset, Lutherus non saltasset” („Als Lyra niet op de lier gespeeld had, zou Luther niet gedanst hebben”, een zinspeling op Lukas 7:32).
Werken
- Postillae perpetuae sive brevia commentaria in universa Biblia, zijn hoofdwerk
- Librum differentiarum Novi et Veteris Testamenti cum explicatione nominum hebraeorum
- Libellum contra quemdam judaeum impugnantem Christi divinitatem, eiusque doctrinam ex verbis Evangelii secundum Mathaeum
- Expositionem praeceptorum Decalogi
- De corpore Christi librum unum
- Tractatum de ídoneo ministrante et suscipiente Sanctissimum Sacramentum altaris
- Tractatum alterum de visione divinae essentiae ab animabus sanctis a corpore separatis
- Tractatus tres vel quatuor de diversis materiis contra judaeos
- Commentarios in quatuor libros Sententiarum
- Quodlibeta Theologica
- Postillas super Epistolas et Evangelia quadragesimalia
- Sermones de Sanctis
- Sermones de Tempore
- De Messia Ejusque Adventu Præterito