Nederlandse spelling

    Zie ook: Dit artikel gaat over de spelling van het Nederlands sinds de spellingwijziging van 2006. Voor meer details over de geschiedenis van de Nederlandse spelling, zie Geschiedenis van de Nederlandse spelling. De Nederlandse spelling is in Nederland, Vlaanderen en Suriname officieel geregeld. Het betreft, in gewijzigde vorm, de zogenoemde spelling-De Vries en Te Winkel. Deze spelling, opgesteld in 1863, is in België ingevoerd in 1864, in het Koninkrijk der Nederlanden in 1883. Zij is vervolgens nog een aantal malen gewijzigd:

• in 1946 (België)
• in 1947 (Nederland, Nederlandse Antillen en Suriname)
• in 1996 (Vlaanderen en Nederland), via de Nederlandse Taalunie
• in 2006 (Vlaanderen en Nederland), eveneens via de Nederlandse Taalunie.

Hoewel de vastgelegde spelling in zowel Nederland als Vlaanderen alleen verplicht is voor overheid en onderwijs geven veel taalgebruikers er de voorkeur aan haar eveneens te volgen. De richtlijn die hierbij in de regel als uitgangspunt wordt genomen is de Woordenlijst Nederlandse taal, beter bekend als het Groene Boekje.

Wettelijke basis

Nederland

In Nederland is de spelling geregeld op basis van de Spellingwet van 15 september 2005. Deze werd op 22 februari 2006 van kracht en verving daarmee de Wet voorschriften schrijfwijze Nederlandsche taal van 14 februari 1947.

De Spellingwet geeft aan het Comité van Ministers van de Nederlandse Taalunie de bevoegdheid per ministerieel besluit de spelling van het Nederlands vast te leggen. Bovendien schrijft de wet voor dat deze spelling moet worden gevolgd "bij de overheidsorganen, bij de uit de openbare kas bekostigde onderwijsinstellingen, alsook bij de examens waarvoor wettelijke voorschriften zijn vastgesteld."

In het Besluit bekendmaking spellingvoorschriften 2005 zijn de spellingregels opgenomen waartoe het Comité van Ministers op 25 april 2005 heeft beslist. Dit Besluit is op 1 augustus 2006 in werking getreden en verving daarmee het Spellingbesluit van 19 juni 1996.

Vlaanderen

In Vlaanderen wordt de wettelijke basis voor de spelling gevormd door het Spellingbesluit van de Prins-Regent van 9 maart 1946 en het Besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van bepaalde regels van de officiële spelling en van de spraakkunst van de Nederlandse taal van 30 mei 1996. Het Spellingbesluit bepaalt dat de officiële spelling geldt voor de overheid en voor het onderwijs (artikel 1). Het laatstgenoemde besluit trad in werking op 1 september 1996. Op 30 juni 2006 besloot de Vlaamse regering om, in overeenstemming met het besluit van 30 mei 1996, de spelling per 1 augustus 2006 te wijzigen conform de beslissing van het Comité van Ministers van de Nederlandse Taalunie.

Suriname

De Republiek Suriname heeft nog geen wet uitgevaardigd die de spelling van de Nederlandse taal regelt. Tot de toetreding van Suriname als geassocieerd lid van de Nederlandse Taalunie, in 2004, werd er de spelling van 1947 gevolgd. Inmiddels heeft Suriname aangegeven de door de Taalunie in 2005 vastgelegde spelling te willen volgen. De Taalunie heeft een werkgroep Implementatie Spelling opgericht, die moet adviseren over de wettelijke invoering van de nieuwe spelling en de toepassing ervan bij de overheid en in het onderwijs.

Officiële status

Volgens het Nederlandse en het Vlaamse besluit uit 2006 hebben de volgende documenten wettelijke status:

• De Leidraad Nederlandse spelling, opgenomen als bijlage 1 bij beide besluiten.
• Een woordenlijst van circa 16.000 woorden, opgenomen als bijlage 2 bij beide besluiten.

De Woordenlijst Nederlandse taal (het Groene Boekje) is een uitwerking van deze bijlagen. Dit betekent dat niet alle woorden in het Groene Boekje officiële status genieten: deze ontbreekt als een woord niet is opgenomen in bijlage 2 en niet onder een van de regels uit de Leidraad valt.

Afwijkende spellingen

In een aantal woordenboeken en andere spellingnaslagwerken week na 1995 de spelling op enkele punten af van die van het Groene Boekje. Het betrof hier vooral de woordenboeken van Van Dale Lexicografie, Het Spectrum (Prisma) en de Spellingwijzer Onze Taal. Met ingang van 2005 volgen vrijwel alle woordenboeken de officiële spelling. Doordat deze verschillende naslagwerken echter tegelijkertijd zijn samengesteld op grond van gegeven regels die nog interpretatie behoefden, zijn er - zogoed als onvermijdelijk - een aantal incidentele verschillen ontstaan. Zonder de volledigheid na te streven, vernoemen wij hier: actievoeren (Groene Boekje - GB) tgov. actie voeren (Van Dale - VD); handenvol werk (GB) tgov. handen vol werk (VD); een Onzevader (GB) tgov. een onzevader (VD); Qatar (GB) tgov. Katar (VD).

Afgezien van deze bestaande verschillen heeft het Genootschap Onze Taal een eigen spellinggids samengesteld, waarin een regelsysteem wordt gehanteerd dat bewust afwijkt van de officiële spelling: het Witte Boekje. De witte gids beoogt een groter vertrouwen in het eigen taalgevoel en reikt daartoe onder meer begrijpelijke (en naar eigen zeggen toegankelijker) regels. Vermeldenswaard is dat elk woord in de woordenlijst van het Witte Boekje voorzien is van een verwijzing naar de spellingregel die de schrijfwijze van dat woord regelt. Het Witte Boekje blijft een aantal spellingregels steunen die in 1995 nog algemeen golden, doch die de officiële spelling nu zijn verlaten: zo de spellingregel die stelde dat tijdperken (*Middeleeuwen, het *Kwartair) met een hoofdletter dienden te worden geschreven.

Zie ook

• Groene Boekje
• Geschiedenis van de Nederlandse spelling
• Tussen-n
• Tussen-s
• Spellingwijziging in het Nederlands
• d/t-regels (werkwoorden)
• Plaatsnamen
• Dieren- en plantennamen
• Achternamen
• Afbreekteken
• Hoofdletter
• Liggend streepje
• Trema
• Apostrof
• Accenttekens
• Woorden van vreemde herkomst
• Werkwoorden van Engelse herkomst
• Witte boekje
• Alternatieve spelling
• Spelfout

Externe links

• Woordenlijst Taalunie
• Spellingwet (2006; Nederland)
• Besluit bekendmaking spellingvoorschriften 2005 (2006; Nederland)
• Besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van bepaalde regels van de officiële spelling en van de spraakkunst van de Nederlandse taal (1996; Vlaanderen)
• Taalgenootschap Onze Taal

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• Karel Wellens, De Nederlandse Taalunie en de spelling: enige juridische beschouwingen, 's-Gravenhage: Stichting Bibliographia Neerlandica, 1988.