Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Museum De Lakenhal
| Museum De Lakenhal | ||
| Museum De Lakenhal | ||
| Museum De Lakenhal | ||
| Opgericht | 1874 | |
| Locatie | Leiden | |
| Coördinaten | 52°9′N 4°29′E | |
| Type | Beeldende kunst Kunstnijverheid Leidse historie | |
| Personen | ||
| Directeur | Meta Knol | |
| Aantal bezoekers | 65.000 (2014) | |
| Website | http://www.lakenhal.nl/ | |
| Entree | ||
| Entree | ||
Museum De Lakenhal is sinds 1874 het gemeentelijk kunstmuseum van Leiden. Het museum, gewijd aan zowel de historie van de stad Leiden als aan de daarmee samenhangende kunstcollectie, is sinds 1872-1874 gevestigd aan de Oude Singel in de voormalige Leidse lakenhal uit 1640, ontworpen door Arent van 's-Gravesande en voor het museum aangepast door Jan Willem Schaap. Het gebouw is een rijksmonument.[1]
In 2010 won het museum de Museumprijs Zuid-Holland voor het project Werk in Uitvoering.
Collectie
Het museum bezit als gemeentelijke instelling vooral plaatselijke voorwerpen die de Leidse historie in beeld brengen, bijvoorbeeld het beleg van 1573-1574 en het Leids ontzet op 3 oktober 1574. Naast werk van Rembrandt van Rijn bezit het belangrijk werk van de beroemde schilder en etser Lucas van Leyden. Voorts hangt er werk van Leidse kunstenaars als Jan Lievens, Jan Steen, Quiringh van Brekelenkam, Gerrit Dou (de bekendste van de Leidse fijnschilders), Menso Kamerlingh Onnes en H.P. Bremmer. Het museum bevat zowel oudere als eigentijdse kunst. Er is relatief veel werk van Theo van Doesburg, die in Leiden woonde toen hij in 1917 De Stijl oprichtte.
Het museum had in het Rembrandtjaar 2006 één schilderij van Rembrandt (in bruikleen van het rijk) in de collectie: het Historiestuk uit 1626, eerder bekend als Koning Tullus en de Horatii. Door de combinatie van klassieke ruïnes met 16e- en 17e-eeuwse kleding is onduidelijk of hij een scène weergaf uit de oudheid of uit zijn eigen tijd. Rembrandt beeldde op het schilderij ook zichzelf uit.
In 2012 wist Museum De Lakenhal met steun van de gemeente Leiden, het Mondriaan Fonds, de Vereniging Rembrandt en de Vereniging van Belangstellenden in De Lakenhal, een tweede schilderij van Rembrandt te verwerven naast het Historiestuk. Dit paneel De brillenverkoper (1623-1624) is zijn vroegst bekende schilderij, dat deel uitmaakt van de reeks De vijf zintuigen.[2] Rembrandt schilderde het omstreeks zijn 17e levensjaar in zijn geboortestad Leiden.
Kunstenaar-fotograaf Erwin Olaf maakte in 2011 opdracht van Museum De Lakenhal en de Universiteit Leiden een nieuw historiestuk onder de titel Liberty - pest en honger tijdens Leidens Beleg, dat het Beleg en Ontzet van Leiden in 1573-1574 uitbeeldt, met de nadruk op de pestepidemie die aan ongeveer 6000 inwoners het leven kostte, destijds ongeveer de helft van de Leidse bevolking. Inwoners van Leiden stonden model voor dit omvangrijke werk, terwijl veel attributen uit de collectie van het museum zijn afgebeeld.
-
Het laatste oordeel, Lucas van Leyden, 1526-1527
-
De wolbereiding (Isaac Claesz. van Swanenburg), 1595
-
Historiestuk, Rembrandt, 1626
-
Bijbellezend paar (zelfportret van de schilder met zijn echtgenote), Jan Steen, ca. 1650
-
De zelfopoffering van Burgemeester Pieter Adriaansz. van der Werff (Matthijs van Bree), 1816-1817
-
Glas-in-loodcompositie VIII (Theo van Doesburg), 1918-1919
Geschiedenis
Functie als lakenhal
De Lakenhal werd in 1642 in de Leidse binnenstad gebouwd en geldt als een van de hoogtepunten van het Hollands classicisme. Tot 1800 diende het gebouw ter keuring van het laken. Hier kwamen de gouverneurs en staalmeesters van het lakengilde bijeen. De collectie van het museum bevat stukken die herinneren aan de omvangrijke Leidse textielindustrie. Zo staan de stadia van wolproductie afgebeeld op een grote reeks zestiende-eeuwse schilderijen van de Leidse burgemeester Isaac Claesz. van Swanenburg (de vader van Jacob van Swanenburgh, een van Rembrandts leermeesters). De lakenhandelaren leverden hun stoffen af op het voorplein, waar de staalmeesters het keurden. In de grote gildezaal, ook wel Grote Pers genoemd, kregen de balen dan een loden zegel als waarmerk. Exemplaren hiervan zijn gevonden in Indonesië, Zuid-Afrika en Amerika. In 1823 verloor de Lakenhal deze functie als gevolg van het verval van de textielnijverheid en kwam het gebouw in gebruik als Kamer van Koophandel en cholerahospitaal.
Historisch bewustzijn van Leiden
Al sinds het Leidens ontzet in 1574 viert Leiden traditiegetrouw het 3 oktoberfeest, omdat de stad op die dag verlost werd van de Spaanse belegering. Vooral tijdens de negentiende-eeuwse jubileumvieringen werd er groots uitgepakt. Zo is in 1824 in het stadhuis van Leiden ter gelegenheid van de 250-jarige herdenking de eerste historische tentoonstelling van Nederland gehouden. Een maand voor de opening had het stadsbestuur de burgers opgeroepen hiervoor alles in te brengen wat "van die tijd nog was bewaard gebleven of daarop betrekking had". Er werden tientallen objecten ingezameld.
De expositie in de Raadszaal van maandag 4 tot zaterdag 9 oktober trok 4846 bezoekers. Verreweg de grootste publiekstrekker was het immense, zes meter brede doek De zelfopoffering van Burgemeester Pieter Adriaansz. van der Werff van de Antwerpse kunstenaar Matthijs van Bree, dat in 1818 door koning Willem I aan de stad Leiden was geschonken. Naar aanleiding van dit enorme succes werd besloten het schilderij voortaan elk jaar op 3 oktober gratis te tonen.
Van hospitaal tot museum
In 1869 besloot Leiden de monumentale Laecken-Halle te verbouwen tot stadsmuseum. Stadsarchitect Jan Willem Schaap kreeg de opdracht de tweede verdieping van de oude Lakenhal geschikt te maken als tentoonstellingsruimte. Hij ontwierp een nieuw trappenhuis waar de zestiende-eeuwse gravenramen uit de Leidse schuttersdoelen een plek kregen. Om het daglicht in de zaal toe te laten zette hij ramen in de zeventiende-eeuwse kap en in het plafond.
Toen de bovenste verdieping van de Lakenhal in 1872 als museum werd ingericht, kreeg de 3 oktobercollectie de meest prominente plaats. Om De zelfopoffering centraal te kunnen plaatsen verhoogde men zelfs het plafond. Met de verhuizing van de stadscollectie moest het museum de traditionele gratis vertoning van het schilderij van Van Bree op 3 oktober overnemen. De verbouwing duurde twee jaar. Dat betekende dat vóór de officiële opening op 27 april 1874 – de grootse viering van het driehonderdjarig jubileum van het Beleg en Ontzet – het museum tussen de verbouwingen door in 1872 en 1873 op 3 oktober tijdelijk open moest. Ter beveiliging zette men politieagenten in en werden de museumtrappen "met planken belegd". Ondanks de bezorgdheid over de grote toestroom bezoekers verliep alles goed. Zo staat in het jaarverslag van 1872 dat "het lokaal door 4000 personen in beste orde werd bezocht".
Uitbreiding
Door de enorme aanloop werd het meteen duidelijk dat het museum te klein was. De roodbruin gekleurde wanden waren van onder tot onder behangen met schilderijen en wapenborden. Ook de vitrines stonden propvol met bokalen, penningen, zegels en relieken die aan het Beleg en Ontzet herinnerden. Kort daarop besloot de Gemeenteraad dat ook de eerste verdieping van de Lakenhal beschikbaar moest komen. Het oude gebouw was echter niet geschikt voor kunsttentoonstellingen. Dankzij een schenking van 10.000 gulden van de zakenman en letterkundige Daniël Hartevelt (1824-1895)[3] kreeg de Lakenhal in 1890 een nieuwe kunstzaal, die bekendstaat als de Harteveltzaal. In 1923 volgde de uitbreiding met de Papevleugel aan de Lange Scheistraat.
Rembrandtjaar 2006
Het museum speelde in 2006 een grote rol in de herdenkingen van Rembrandt, die in 1606 of 1607 in Leiden geboren werd. Het museum organiseerde onder meer vier tentoonstellingen:
- Rembrandt en zijn moeder
- Rembrandt de meesterlijke verteller: etsen uit de verzameling Frits Lugt te Parijs
- Rembrandt en Picasso
- Rembrandts landschappen.
Restauratie, nieuwbouw, heropening
Eind 2009 stelde de gemeente Leiden een bedrag van 13,5 miljoen euro beschikbaar voor de restauratie van het rijksmonument De Laecken-Halle uit 1642 en de uitbreiding met een nieuwe vleugel in de museumtuin. Daarnaast werd voor het verwerven van gelden voor de nieuwbouw en restauratie in 2011 het Lucas van Leyden Mecenaat opnieuw opgericht onder voorzitterschap van oud-minister van cultuur L.C. Brinkman.
Bij de onder leiding van de Londense restauratiearchitect Julian Harrap en (voor de nieuwbouw) Happel Cornelisse Verhoeven Architecten uitgevoerde werkzaamheden kreeg Museum De Lakenhal meer doelmatige ruimte voor het tentoonstellen van de vaste collectie, voor het organiseren van exposities en voor diverse publieksvoorzieningen. Onder meer aan de productieprocessen en sociale implicaties van de historische Leidse lakenindustrie wordt meer aandacht gegeven.
Wegens de restauratie en uitbreiding was het museum voor het publiek gesloten van 17 oktober 2016 tot 20 juni 2019.[4] Op 19 juni 2019 werd het museum officieel heropend door koning Willem-Alexander.
Externe link
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Museum De Lakenhal op Wikimedia Commons.
 | Musea in Leiden |  |
|---|
