Monte Verità

Monte Verità (Italiaans; Nederlands: ’Berg (van de) Waarheid’) is een heuvel (hoogte 321 m boven de zeespiegel) en een cultuurhistorisch ensemble in het Zwitserse kanton Ticino. De site ligt op het gemeentelijk grondgebied van Ascona, ongeveer een halve kilometer ten noordwesten van de oude stad. Monte Verità, gelegen aan het Lago Maggiore, was een bekende ontmoetingsplaats voor levenshervormers, pacifisten, kunstenaars, schrijvers en volgelingen van verschillende alternatieve bewegingen in de eerste decennia van de 20e eeuw. Na 1940 verloor de plaats zijn belang. Een poging om de plaats aan het einde van de jaren zeventig van de 20e eeuw nieuw leven in te blazen, had slechts een zeer beperkt succes.

Geschiedenis

De Belgische arts Henri Oedenkoven (1875–1935), pianiste Ida Hofmann en de broers Karl (1875–1920) en Gusto Gräser (1879–1958) uit Transsylvanië, die elkaar ontmoet hadden in het kuuroord van ’zonnedokter’ Arnold Rikli, stichtten in 1900 de ’coöperatieve vegetarische kolonie Monte Verità’ op de heuvel Monescia in Ascona. De kolonie was aanvankelijk gebaseerd op de principes van het socialisme en op de invloeden van de schilder Karl Wilhelm Diefenbach, maar pleitte later voor individualistisch vegetarisme. Het idee was om zichzelf te bevrijden van burgerlijke conventies en in harmonie met de natuur te leven als pacifisten, naturisten en vegetariërs. De alternatieve samenleving was gebaseerd op collectief werk en vrije liefde.

In 1902 werd een sanatorium opgericht met vegetarisch eten, vasten, zonnebaden en waterbehandelingen. De anarchistische Duitse arts Raphael Friedeberg (1863-1940) verhuisde in 1904 naar Ascona, wat ertoe leidde dat verschillende lokale anarchisten toetraden. Veel culturele figuren en beroemdheden uit die tijd waren te zien op Monte Verità, bijvoorbeeld Hermann Hesse, Carl Jung, Erich Maria Remarque, Hugo Ball, H. G. Wells, Else Lasker-Schüler, Stefan George, Isadora Duncan, Pjotr Kropotkin, Paul Klee, de auteur Max Picard, Henry van de Velde, Frieda von Richthofen, psychoanalyticus Otto Gross, Erich Mühsam, Karl Wilhelm Diefenbach, architect Walter Segal, Leon Trotski, Vladimir Lenin en Gustav Stresemann. (Ook over Rudolf Steiner wordt vaak gezegd dat hij Monte Verità bezocht. Dit blijkt niet historisch te zijn. Verschillende bewoners sympathiseerden met zijn ideeën, en hij hield wel lezingen in de omgeving, maar was nooit in Monte Verità.)

Tussen 1913 en 1918 leidde Rudolf von Laban een dansschool op Monte Verità, waar Mary Wigman onder andere een student was. Tussen 1923 en 1926 werd Monte Verità als hotel gerund door de kunstenaars Werner Ackermann, Max Bethke en Hugo Wilkens.

In 1926 werd het gekocht door de Duitse baron Eduard von der Heydt (1882–1964), nadat hij geïnteresseerd was in de kolonie van de voormalige kunstenaar door de Russische schilder Marianne von Werefkin (1860-1938), die daar zelf woonde. In 1929 liet hij een nieuw hotel in Bauhaus-stijl bouwen door de Duitse architect Emil Fahrenkamp (1885–1966). Nadat Eduard von der Heydt in 1964 stierf, werd de faciliteit overgenomen door het kanton Ticino. Het hotel werd in 1992 en 2008 gerenoveerd en uitgebreid.

De oorspronkelijke gemeenschap begon in de jaren 1920 uiteen te vallen. Financiële problemen, interne conflicten en veranderingen in de politieke en sociale context droegen bij aan de neergang van Monte Verità. Toch bleef de plek een bron van inspiratie en heeft het een blijvende invloed gehad op alternatieve levensstijlen en gemeenschappen in Europa.

Monte Verità is nu een congrescentrum en recreatieoord met een park, een restaurant en een museum.