Michiel de Swaen

Michiel de Swaen (Duinkerke, 20 januari 1654 – Duinkerke, 3 mei 1707) was een Vlaams dichter en toneelschrijver. Hij was de beste Zuid-Nederlandse dichter van zijn tijd en de belangrijkste Nederlandstalige dichter uit Frankrijk.

Leven

Michiel de Swaen werd geboren in Duinkerke als zoon van meester-kleermaker Pieter de Swaen en van Catharina Sint-Legier (of Senlegier) op 20 januari 1654.

In 1662, toen Michiel de Swaen acht jaar was, werd de Vlaamse stad Duinkerke door de Franse koning Lodewijk XIV afgekocht van de Engelsen, die het vier jaar in bezit hadden gehad. Een jaar later werd het Frans er de officiële en verplichte taal voor ambtelijke zaken en justitie. Daarmee begon een geleidelijke verfransing, die ook in de hand gewerkt werd door ambtenaren en kooplui die zich in de stad kwamen vestigden.

Mogelijk ging Michiel de Swaen naar het jezuïetencollege in Duinkerke. Daarna volgde hij zes jaar opleiding, waarvan drie jaar bij een Duinkerks leermeester. In 1678 ging hij aan de lag als heelmeester en barbier. Hij krijgt een officiële benoeming als ’stadtsgesworen heelmeester’. Dit hield onder andere in dat hij lijken moest schouwen en balsemen.

In 1687 werd hij prince van de rederijkerskamer De Kersauwe. De naam is afgeleid van een West-Vlaams woord voor madeliefje. Hij is ook lid van de kamer Sint-Michiel in Duinkerke.

Zijn gedichten zijn vaak religieus geïnspireerd en beïnvloed door Jacob Cats en Joost van den Vondel. Hij schreef ook gelegenheidsverzen en toneelstukken.

In 1700 nam hij deel aan een literaire wedstrijd (een ’landjuweel’), georganiseerd door de Brugse Rederijkerskamer ’de Drie Santinnen’. Hij won de tweede prijs. Zijn vrienden van de Rederijkerskamer waren hierover verbaasd en zetten hem aan om een Beroepschrift aan de Rederijkerskamer van Brugge te schrijven om hen duidelijk te maken dat hij de eerste prijs verdiende. Dit veroorzaakte heel wat misnoegen bij de Brugse Rederijkerskamer, die erop reageerde met het schimpschrift Den val des Waens. De onenigheid tussen de Duinkerkse en Brugse Rederijkers zorgde voor heel wat beroering onder de Vlaamse en Brabantse rederijkerskamers.

Dat hij in het Nederlands schreef moet een bewuste keuze zijn geweest: uit zijn vertalingen uit het Frans blijkt dat hij ook die taal machtig was.

Werken

Het enige van zijn werken dat tijdens zijn leven en met zijn toelating werd gedrukt, was Andronicus (drukkerij Van Ursel, Duinkerke, 1700). Le Cid werd in 1694 buiten zijn medeweten uitgegeven door de drukker Pieter Labus in dezelfde drukkerij in Duinkerke. Vele van zijn werken werden bewaard in de Abdij van Sint-Winoksbergen, die tijdens de Franse Revolutie werd verwoest. Hoewel werken van Michiel de Swaen werden gered, mogelijk door pastoor Bareel van Wormhout, is het mogelijk dat toen ook werken van hem verloren gingen.

• 1688, De gecroonde leerse (De gekroonde laars) of De verheerlyckte Schoenlappers, vastenavondspel. op dbnl
• 1688, De Menschwording
• 1694, Le Cid, vertaling van het gelijknamige werk van Pierre Corneille
• 1694, Het leven en de dood van onsen saligmaker Jesus-Christus (door een vergelijkende studie van C. Huysmans in 1926 terecht als werk van Michiel de Swaen beschouwd)
• 1700, Andronicus, grotendeels gebaseerd op het gelijknamige werk van Jean Galbert de Campistron
• 1702, Catharina
• 1702, Mauritius
• ca. 1702: Neder-duitsche digtkonde of rym-konst
• ca. 1704, De zedighe doot van Carel den Vyfden, postuum verschenen te Duinkerke in 1707. op dbnl.org

Vernoemingen

De Frans-Vlaamse Michiel de Swaenkring is naar hem vernoemd. Dit is een culturele vereniging van de Vlamingen in Frankrijk, die zich inzet voor de Vlaamse cultuurgeschiedenis, de Frans-Vlaamse landschappen en het stedenschoon, de Vlaamse streektaal en de hiermee verbonden cultuurtaal, het Nederlands.

• In Duinkerke is de Rue Michel de Swaen naar hem vernoemd, een middelbare school: ’Le Collège Michel de Swaen’ en een sportzaal ’Michel de Swaen’.
• In Tetegem-Koudekerke (Téteghem-Coudekercque-Village) is er een Rue Michel de Swaen, en in Nieuw-Koudekerke (Coudekercqe-Branche) een plantsoen ’Square Michel de Swaen’.
• In Merksem (Antwerpen) en in Deventer is er een Michiel de Swaenstraat. In Deventer is er bovendien ook de Michiel de Swaenschool.

Noten en verwijzingen

Over Michiel de Swaen:

• VWS-cahiers, nr. 3, 1966 (geschreven door Raf Seys)

 

artikelkiem