Marcus Pérez

Marcus Pérez was een Spaans-Joodse handelaar die overging naar het calvinisme en die een belangrijke rol speelde in de calvinistische beweging in de Zuidelijke Nederlanden.

Leven

Maruc Pérez werd geboren in het midden van de 16e eeuw in een familie van Joden die oprecht gekatholiseerd waren. De familie Pérez had diepe wortels op het Iberisch schiereiland en onderhield belangrijke persoonlijke en zakelijke relaties in de regio. Deze kosmopolitische omgeving speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van Marcus’ meertalige vaardigheden; hij sprak vloeiend Latijn, Duits, Italiaans, Frans, Vlaams en Spaans.

Omdat ’bekeerde Joden’ in Spanje en Portugal vaak nog steeds met argwaan bekeken werden of het gevaar iepen voor de inquisitie gesleept te worden, kozen velen ervoor om net als hun volksgenoten die het joodse geloof bleven aanhangen, te emigreren. Luis Pérez, de vader van Marcus Pérez, was omstreeks 1520 vanuit Zaragosa verhuisd naar Antwerpen. Marcus werd een aantal jaren later geboren.

Aanvankelijk was Marcus betrokken bij de internationale specerijenhandel van de familie. Toen zijn vader Luis op ’pensioen’ ging, kreeg Marcus de leiding over het bedrijf en breidde hij het bedrijf uit naar financiën en bankwezen​. De exacte datum van zijn bekering tot het calvinisme is onduidelijk, maar in 1564 bleek Marcus’ toewijding aan het geloof toen hij onderdak verleende aan Cassiodoro de Reina, een prominente Spaanse calvinist​​. Zijn toewijding aan het calvinisme werd in de loop van de tijd dieper en beïnvloedde zowel zijn persoonlijke als professionele leven.

In 1566 werd Marcus Pérez voorzitter van de kerkenraad (president van het consistorie) van de Vlaamse Kerk in Antwerpen, nadat hij er al jarenlang ouderling was geweest. Zijn functie als voorzitter weerspiegelde zijn aanzienlijke invloed en toewijding aan de calvinistische gemeenschap. Hij speelde een cruciale rol als bemiddelaar tussen calvinisten en lutheranen, en streefde naar protestantse eenheid tegen het katholieke regime in Brussel​.

Tijdens de tumultueuze zomer van 1566 verspreidden anti-katholieke demonstraties zich door de Lage Landen. Marcus’ humanitaire inspanningen vielen op doordat hij probeerde de plaatselijke katholieke geestelijkheid te beschermen tegen het geweld, een gebaar dat waarschijnlijk werd beïnvloed door zijn nog katholieke familieleden​​. Zijn huis diende als een strategisch knooppunt voor de calvinisten en fungeerde als oorlogskas voor fondsen ter ondersteuning van de protestantse zaak​.

De politieke en religieuze omwentelingen van die tijd brachten aanzienlijke risico's met zich mee voor Marcus. Ondanks zijn inspanningen om protestantse eenheid te bevorderen, dwongen de toenemende spanningen en vervolgingen hem in ballingschap. Hij verhuisde naar Bazel (Zwitserland), waar hij de calvinistische beweging vanuit het buitenland bleef steunen​.

Nalatenschap

Het leven en werk van Marcus Pérez weerspiegelen de complexe interactie tussen handel, religie en politiek in de 16e eeuw. Zijn overgang van een succesvolle internationale handelaar naar een sleutelfiguur in de calvinistische Reformatie benadrukt zijn aanpassingsvermogen en toewijding aan zijn geloof. Ondanks aanzienlijke persoonlijke en professionele uitdagingen hebben Marcus' bijdragen aan de calvinistische zaak een blijvende impact gehad op het religieuze landschap van zijn tijd.

Bronnen

• P. J. Hauben, Marcus Pérez and Marrano Calvinism in the Dutch Revolt and the Reformation, Bibliothèque d’Humanisme et Renaissance, 1967. https://www.jstor.org/stable/41610252