Kerkbaljuw

De kerkbaljuw, kerkwachter, kerkpolitie, kerkbewaarder, kerkknecht, piekenier of pijke, in de volksmond meestal suisse (spreek uit: swis of swies), is een ordebewaker in een kerk. Het is een kerkelijk ambt dat ontstaan is op het einde van de 19e eeuw.

De naam suisse duidt erop dat de kerkbaljuw werd vergeleken met de Zwitserse garde (Garde Suisse) van het Vaticaan. Tot de taken van de suisse behoorde het ophalen van de priester in de sacristie, en hem na de mis weer voor te gaan naar de sacristie. Tijdens de eredienst lette hij erop dat de jongeren niet zaten te praten. Wanneer hij niet rondging, stond de suisse vooraan in de middengang van de kerk. Tijdens de consecratie salueerde hij.^[1]

Dit ambt werd veelal doorgegeven van vader op zoon en het werd als een eer beschouwd het te mogen vervullen.

Zij hadden ook een belangrijke rol tijdens processies en gingen hierin gewoonlijk in vol ornaat voor in de stoet. Hoewel de functie van kerkbaljuw of suisse een erefunctie was, kreeg hij gewoonlijk een kleine vergoeding voor zijn inzet.

Na het Tweede Vaticaans Concilie verdween dit ambt in de meeste parochies. Slechts op weinige plaatsen bleef een kerkbaljuw tot op heden actief. In het kerkje van het openluchtmuseum te Bokrijk kan men een nagespeelde „donderpreek” van de pastoor beluisteren, vergezeld door een „suisse”.

Nadat de functie van kerkbaljuw of suisse decennialang niet meer bestond, is er sinds 2022 weer een kerkbaljuw actief in Aarschot en Meerbeke. Vroeger kon hij pratende mensen aan de deur zetten, maar nu is het enkel nog een ceremoniële functie.^[2]

In Nederland bestond ook een College van Eerbied in Gods huis, waarvan de leden een vergelijkbare functie vervulden als de suisses. Kerkwachten hebben ook in sommige protestantse gemeenten hun intrede gedaan.^[3]

Kledij

Wit hemd met opstaande boord en zwarte vlinderdas.
Laag uitgesneden ondervest.
Lange donkerblauwe jas afgeboord met goudgalon.
Donkerblauwe broek en zwarte schoenen.
Steekhoed met pluim en witte handschoenen
Over de rechterschouder een purperen bandelier / sjerp, met als tekst:
- ofwel: KERKPOLITIE (eerste periode)
- later: EERBIED IN GODS HUIS
Als teken van gezag droeg hij op sommige plaatsen een „pieke” of hellebaard en een staf.