Jan Hendrik van Sluijters

Jan Hendrik van Sluijters (Den Haag, 3 juli 1832 – Vernon (Eure), Frankrijk, 17 februari 1916) was een Nederlandse architect.

Van Sluijters volgde in Den Haag de architectenopleiding aan de Academie voor Beeldende Kunst en werkte als leerling-architect in Brussel. Een van zijn kinderen is de bekende kunstenaar Georges de Feure (een pseudoniem).

Bouwwerken

Parijs

Tussen 1865 en 1875 bouwde Van Sluijters in Parijs meerdere woningen en woningcomplexen. Hij werkte voor een rijke clientèle, onder wie baron Van Zuylen van Nijevelt, de Nederlandse gezant in Parijs (5, rue Rougemont), de graaf Van Seebach (31, rue de Courcelles), baron Adelsward, minister van Zweden en Noorwegen (42 Rue Rovico), graaf De Riant, (14, avenue Roi de Rome), de heer Viot de Sperlet (14, rue de Berri) en de heer Moulton (27, Rue de Courcelles). Deze namen staan in een brief uit 1870, waarin hij het gemeentebestuur in Den Haag een rioleringssysteem aanbiedt dat beproefd en goedgekeurd was, in de door hem gebouwde huizen in Parijs.

Nederland

In 1870 bouwde Van Sluijters in Den Haag op de Laan Copes van Cattenburch drie woonhotels en in Arnhem in de periode 1877-1880, een serie van twaalf Brusselse huizen in de Spijkerstraat. Huizen die werden voorzien van een zogenaamd mansardedak, een uitvinding van de 17e-eeuwse Franse architect Mansarde. Dit is een dakvorm bestaande uit gebroken, naar buiten geknikte vlakken die met leisteen worden afgewerkt. Het doel was tweeledig: er ontstond een diepe zolderetage voor inwonend personeel en deze dakvorm werd niet aangemerkt als een echte verdieping. De hoogte van het aantal verdiepingen bepaalde de breedte van de straat. Bestrating werd namelijk uitgevoerd voor rekening van de uitvoerende architect. Verder was Van Sluijters architect van twaalf huizen die zijn uitgevoerd in een eenvoudig ontwerp, opnieuw in Arnhem, in de Driekoningendwarsstraat. Van Sluijters ontwierp de nieuwe voorgevel van het voormalige 'Bible Hotel' op het Damrak in Amsterdam, dat in november 1883 gereed kwam.

Speculatiebouw

Rond de tweede helft van de 19e eeuw was het gebruikelijk dat de architect de grond op zijn naam stelde. Revolutiebouw was het spel van de 'Drie Heren' die bij een bouwproces waren betrokken. De eerste was de grondspeculant die grond opkoopt of eigen grond bezit, en die vervolgens opdeelt in percelen naargelang er gemeentelijke plannen waren voor stadsuitbreiding en daarin geplande straten. Voor huizenbouw zocht de grondspeculant een architect of een meester-timmerman. Voor de financiering werd vervolgens aangeklopt bij de hypotheekbank waarbij de grond diende als onderpand. Hierin bemiddelde de grondeigenaar en die verdween voorlopig naar de achtergrond. Overige termijnen werden pas uitbetaald door de hypotheekbank naargelang de bouwontwikkeling van de huizen vorderde. Revolutiebouw wordt zo een eigentijdse manier van geluk zoeken bij het vinden van kopers of huurders die vermogend waren geworden in het voormalig Nederlands-Indië. In Arnhem was notaris Mr. Jonkheer Rudolf Isaac Teding van Berkhout in de Spijkerbuurt de projectontwikkelaar en Jan Hendrik Van Sluijters de architect. Speculatiebouw kan veelvuldig worden herleid uit ontstane rechtlijnige straatpatronen door een doelmatige opdeling in verkoopbare grondpercelen. Een ontwikkelproces dat goed waarneembaar is, tijdens de vorming van de Archipelbuurt in Den Haag vanaf 1870.

Faillissement

In 1883 ontstond in voormalig Nederlands-Indië een suikercrisis en de revenuen bleven achter. Dat had in Arnhem vooral zijn weerslag door een groot aantal leegstaande en onverkoopbare huizen en mondde uit in uitstel van overtocht voor een permanente of tijdelijke vestiging in Nederland. De leegstand van zijn huizen hing Van Sluijters intussen als een steen om de hals en in 1881 kon de rente op de hypotheken niet meer worden opgebracht. Van Sluijters kondigde in Amsterdam zijn eigen faillissement aan. Het Stadsarchief in Amsterdam herbergt verder de bouwtekeningen gesigneerd J.H. van Sluijters voor het jaar 1882: twee huizen in de Anna van den Vondelstraat 15-17 en 1885: twee huizen voor het adres Overtoom 207-211.

Literatuur

• Dam, P. van (1986) Twee bouwprojecten in ’s Gravenhage. Niet gepubliceerd, kopie aanwezig in de bibliotheek van het Haags Gemeentearchief.
• Dam, P. van. (1989) "Parijse woonarchitectuur in Arnhem. Architect J.H. van Sluijters en de Spijkerbuurt ontwikkeling" In: Arnhem de Genoeglijkste, 9 jrg. (1989) nr. 2, p. 70-83
• Derks, G. en Crols, R. (2002) "Spijkerkwartier en Boulevardkwartier. Een monumentale wijk met karakter in Arnhem." in Arnhemse Monumentenreeks (11). Utrecht: Uitgeverij Matrijs

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

Petrov-deonderzoeker een blog uit 2010.