Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Jaloezie (gevoel)
Jaloezie oftewel jaloersheid oftewel afgunst is een gemoedstoestand of emotie waarbij men datgene wenst te krijgen wat een ander reeds heeft gekregen, of wenst dat de ander datgene niet had.[1] Dit kan zowel om materie, eigenschappen als om relaties gaan.
Iemand anders heeft iets dat de jaloerse persoon belangrijk vindt om te hebben. Als de ander gezien wordt als gelijkwaardig zal de jaloezie erger zijn, omdat de jaloerse persoon aanneemt dat hij of zij de gewilde zaak net zo goed zelf had kunnen hebben.[2][3]
Bertrand Russell zei dat jaloezie een van de machtigste oorzaken van verdriet is. Het is een universeel en ongelukkig aspect van de mensheid, want niet alleen is de jaloerse persoon ongelukkig door deze emotie, hij of zij wenst ook een ander ongeluk toe.[bron?] Russell geloofde ook dat jaloezie de drijvende kracht achter de beweging naar democratie is, en doorstaan moet worden om een rechtvaardiger sociaal systeem te creëren.[4]
Jaloezie is vaak ook gerelateerd aan leedvermaak, plezier in het ongeluk van anderen. Van de andere kant bezien heeft het ook te maken met bezorgdheid en een instinctieve behoefte te beschermen.
Bij een acute aanval van jaloezie ervaart men veel lichamelijke symptomen. Spierspanning, rillingen en duizeligheid kunnen uren aanhouden en verdwijnen dan langzaam weer. Er zijn ook gevallen bekend waarbij iemand een moord pleegt vanwege jaloezie. Dit kan ook zo zijn bij een crime passionel.
Afgunst
Jaloezie is nauw verwant aan afgunst en de woorden worden vaak als synoniemen beschouwd. Er zijn echter enkele verschillen.
- Bij jaloezie wil men zelf bezitten wat een ander bezit.
- Bij afgunst wil men niet dat de ander iets bezit en is men soms zelfs bereid zelf schade te lijden om de ander zijn bezit te kunnen ontnemen.
Door afgunst kan het zelfs voorkomen dat men het eigendom van een ander vernielt. De afgunstige heeft daardoor de voldoening dat de ander niet meer heeft dan hijzelf, maar zelf wordt hij er niet beter van. Een tragisch voorbeeld daarvan is het geval van de gescheiden vader die zijn kinderen doodt omdat hij niet kan accepteren dat ze aan de moeder zijn toegewezen.
In de filosofie
Aristoteles definieerde in Rhetorica jaloezie als pijn veroorzaakt door het geluk van anderen[5] Een andere defintie kwam van Kant, hij zag jaloezie als „een onwil ons eigen welbevinden overschaduwd te zien worden door het welbevinden van anderen, omdat de standaard die we gebruiken om ons welbevinden aan af te meten niet intrinsiek is aan ons eigen gevoel, maar aan hoe het vergelijkt met wat we zien van anderen.”[6]
In kunst en cultuur
Jaloezie wordt geassocieerd met de kleur groen, zoals in het gezegde groen van jaloezie. Jaloezie wordt ook gezien als een monster met groene ogen. Dat is gebaseerd op Shakespeare’s Othello. Jaloezie is een van de meest heftige menselijke emoties en staat bekend om de hoeveelheid controle die de emotie op het gedrag van mensen kan uitoefenen. Intense jaloezie wordt meestal gevolgd door boosheid, die dan omgezet wordt naar agressie. Het meest voorkomende voorbeeld hiervan zijn verhalen waarin een geheime liefde ontdekt wordt, wat leidt tot verdriet, jaloezie, boosheid en uiteindelijk agressie.
In religie
In het katholicisme wordt Jaloezie gezien als een van de zeven hoofdzonden; namelijk Invidia. Het boek Exodus zegt in de tien geboden: „Zet uw zinnen niet op het huis van een ander, en evenmin op zijn vrouw, op zijn slaaf, zijn slavin, zijn rund of zijn ezel, of wat hem ook maar toebehoort.”
In het boeddhisme is de derde van de vier verheven geestestoestanden Mudita: de altruïstische vreugde in de daden en acties van anderen. Dit wordt gezien als de tegenhanger van jaloezie.
Bronnen
- º Parrott, W. G., & Smith, R. H. (1993). And belongs to Ami. Distinguishing the experiences of envy and jealousy. Journal of Personality and Social Psychology, 64, 906-920.
- º Salovey, P., & Rodin, J. (1984). Some antecedents and consequences of social comparison jealousy. Journal of Personality and Social Psychology, 47, 780-792.
- º Elster, J. (1991). Envy in social life. In R. J. Zeckhauser (Ed.), Strategy and choices(pp. 49-82). Cambridge, MA: MIT Press.
- º Russell (1930), p. 90-91 [Toelichting gevraagd]
- º 2.7.1108b1-10
- º Emmanuel Kant, Die Metaphysik der Sitten, 1797.
