Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Jakob Steiner
Jakob Steiner (Utzenstorf (kanton Bern), 18 maart 1796 - Bern, 1 april 1863) was een Zwitsers wiskundige.
Op zijn achttiende jaar werd hij leerling van Heinrich Pestalozzi, en studeerde vervolgens in Heidelberg. Daarna ging hij naar Berlijn, waar hij net als in Heidelberg met bijlessen zijn geld verdiende. Hij raakte bevriend met August Leopold Crelle die, aangemoedigd door zijn kwaliteiten en die van Niels Henrik Abel, die in die tijd ook in Berlijn verbleef, zijn beroemde Crelle's Journal oprichtte.
Na Steiners publicatie (1832) van zijn systematische Entwickelungen ontving hij door toedoen van Carl Jacobi, die toen professor was aan de universiteit in Koningsbergen, een eredoctoraat, en werd door diens toedoen en die van de broers Wilhelm en Alexander von Humboldt aan de Universiteit van Berlijn een leerstoel meetkunde opgericht in 1834. Hier werkte hij tot zijn dood.
Het wiskundige werk van Steiner beperkte zich tot meetkunde. Hij behandelde dit synthetisch en geheel niet analytisch. De analytische benadering haatte hij, en er wordt gezegd dat hij het als schande beschouwde voor de synthetische meetkunde als gelijke of sterkere resultaten werden gevonden met analytische methodes. Op zijn terrein overtrof hij al zijn tijdgenoten. Zijn onderzoeken onderscheiden zich doordat ze ver veralgemeniseerd zijn, door de vruchtbaarheid van zijn bronnen en de accuratesse van zijn bewijzen. Hij werd wel beschouwd als de grootste puur meetkundige sinds Apollonius van Perga.
In zijn Systematische Entwickelung der Abhängigkeit geometrischer Gestalten von einander legde hij het fundament voor de moderne synthetische meetkunde. Hij introduceerde wat nu meetkundige vormen worden genoemd (de projectieve reeks, lijnenbundel, enz.) en legde tussen hun elementen een één op één verband, of zoals hij het noemde, maakte ze projectief. Vervolgens komt hij met hulp van deze projectieve reeksen en lijnenbundels tot een nieuwe generatie kegelsneden en kwadratische regeloppervlakken. Dit leidt tot snellere en directere manieren dan tot dan toe bekend naar het wezen van kegelsnedes en onthult de organische verbinding tussen hun diverse eigenschappen en mysteries. In dit werk, dat maar één deel omvat in plaats van de plande vijf, zien we ook voor de eerste keer het principe van dualiteit geïntroduceerd vanaf het allereerste begin als een onmiddellijk gevolg van de fundamentele eigenschappen van vlak, lijn en punt.
In een klein tweede boek, Die geometrischen Constructionen ausgeführt mittels der geraden Linie und eines festen Kreises (1833), laat hij zien, wat al werd gesuggereerd door Jean-Victor Poncelet, hoe alle constructieproblemen van de tweede orde kunnen worden uitgevoerd met hulp van alleen een liniaal, zonder passer, als er maar een cirkel op het papier is gegeven. Hij schreef nog "Vorlesungen über synthetische Geometrie", postuum gepubliceerd in 1876.
De rest van Steiners werk staat in een groot aantal artikelen, meest gepubliceerd in Crelles Journal, waarvan het eerste deel zijn eerste vier artikelen bevat. De meest belangrijke artikelen zijn die over algebraïsche krommen en oppervlakten, in het bijzonder het korte artikel Allgemeine Eigenschaften algebraischer Curven. Dit artikel bevalt alleen maar stellingen, en er is geen indicatie gegeven over hoe hij tot deze resultaten is gekomen, zodat ze, volgense L.O. Hosse, net als de stellingen van Fermat raadsels zijn voor de huidige en toekomstige generaties. Eminente analytici zijn erin geslaagd een aantal van de stellingen te bewijzen, maar het was aan Luigi Cremona in zijn boek over algebraïsche krommen voorbehouden ze allemaal te bewijzen, op een uniform synthetische manier.
Andere belangrijke onderzoeken hebben te maken met extreme waarden. Beginnend met simpele elementaire stellingen, gaat Steiner verder en komt tot oplossingen van problemen die analytisch variatierekening vereisen, en in zijn tijd de mogelijkheden van de analyse overtroffen.