Informatiedienstverlening en -management

Informatiedienstverlening en –management (IDM) is een vierjarige hbo-opleiding, die op verschillende hogescholen in Nederland wordt aangeboden. Na afronding van de opleiding mag een afgestudeerd IDM’er óf de titel Bachelor of ICT, óf Bachelor of Communication dragen. Voorheen kregen IDM'ers ook de titel Bachelor of Science. IDM is de opvolger van BDI, de opleiding voor Bibliotheek en Documentaire Informatieverzorging.

De IDM’er

Tijdens de opleiding IDM wordt een student opgeleid tot informatiespecialist. Een informatiespecialist kan een geoptimaliseerde informatievoorziening organiseren. Hij of zij overlegt met klanten, zoekt, selecteert en verzamelt informatie. De IDM’er leert structuur aan te brengen in de informatieprocessen van een organisatie en kan informatiesystemen ontwikkelen om deze processen te beheersen.

De opleiding heeft veel raakvlakken met de ICT, maar is geen ICT-opleiding. Een IDM’er is in staat om te bepalen welke ICT-hulpmiddelen ingezet kunnen worden in organisaties. De inzet van ICT helpt om de informatieprocessen binnen een organisatie te stroomlijnen. Kortom, de IDM’er bouwt de systemen niet, maar selecteert de software. Hij bepaalt daarbij de functionele eisen en kan de ontwikkelaar adviseren.

Een aantal belangrijke taken van een IDM’er zijn:

• het verzamelen van gegevens;
• het bewerken en ordenen van informatie;
• het presenteren van informatie op een gebruikersvriendelijke wijze;
• het ontwikkelen van informatie- of archiveringssystemen;
• het ondersteunen van derden bij het vinden en gebruiken van informatie;
• het stroomlijnen van informatieprocessen binnen een organisatie;
• het ontwikkelen van informatiediensten.

Werkveld

IDM’ers werken bij mediaorganisaties (zoals Beeld en Geluid, diverse omroepen, multinationals (zoals Shell en Unilever), culturele en maatschappelijke instellingen (zoals musea en bibliotheken), de overheid (zoals defensie, politie, gemeenten en ministeries), ICT-adviesbureaus, organisatieadvies, reclame- en pr-bureaus, fondsenwervers (zoals het Wereld Natuurfonds en Amnesty), recherchebureaus en wetenschappelijke (onderzoeks)instellingen.

Daarnaast hebben diverse afgestudeerde IDM'ers in het verleden eigen bedrijven opgericht óf werken IDM'ers bij bedrijven die gespecialiseerd zijn diensten op het gebied van informatiedienstverlening en informatiemanagement. Voorbeelden zijn information brokers, informatieadviesbureaus (zoals Reekx, Infomanagement en Infomare). Vaak geven dit soort bedrijven ook cursussen en workshops op het gebied van IDM.

Er bestaan ook organisaties die zich richten op het detacheren of werven en selecteren van IDM'ers. De bekendste zijn Hatch SearchTalent, ProBiblio, Reekx en Ingressus.

Voorbeelden van functies zijn:

• Informatiespecialist
• Webcoördinator
• Mediatheekmanager
• Bibliothecaris
• Informatiemakelaar
• Business Intelligence Consultant
• Content manager
• Consultant information management
• Kennismanager
• Beheerder informatiecentrum
• Documentalist
• Adviseur
• Medewerker DIV
• Zelfstandig ondernemer

Competenties van een IDM’er

Een IDM’er moet beschikken over verschillende competenties. Je moet als informatiemakelaar kunnen bemiddelen tussen twee partijen. Een IDM’er beschikt daarom over de volgende beroepsspecifieke competenties:

• Voert voor een (deel van de) organisatie een informatiebehoefteanalyse uit om te achterhalen welke kennis cruciaal is en welk (potentieel) kennistekort er is.
• Analyseert informatiecontent.
• Ontwikkelt, implementeert en evalueert formele ontsluitingssystemen.
• Selecteert, in samenwerking met andere disciplines, geëigende software en hardware.
• Analyseert informatie- en bedrijfsprocessen in de organisatie.
• Adviseert over, ontwerpt, implementeert en evalueert diverse toepassingen (zoals Intranet, Website, DIS en MMIS).
• Ontwerpt een systeemontwikkelingstraject en voert het uit.

Opleiding IDM

De opleiding IDM wordt aangeboden op vier hogescholen in Nederland (Hanzehogeschool Groningen, Haagse Hogeschool, Hogeschool van Amsterdam en Saxion Hogeschool Deventer). Elke school heeft een eigen interpretatie van IDM. Dat betekent dat de inhoud van de studie en het type bachelordiploma per opleiding kan verschillen. De opleidingen houden zich wel aan de landelijk vastgestelde competenties die zijn overeengekomen met het werkveld. De Avans Hogeschool in Breda biedt een minorprogramma, van een half jaar, die IDM-componenten kent.

De vijf hierboven genoemde opleidingen hebben zichzelf 'verenigd' in het Landelijk Overleg IDM Opleidingen.

Erasmus Academie, onderdeel van de Erasmus Universiteit, biedt de postacademische opleiding IDM aan. Aan de Universiteit van Amsterdam wordt een wetenschappelijke studie aangeboden op het gebied van informatiedienstverlening en informatiemanagement.

De sector openbare bibliotheken kent sinds 2010 een masteropleiding "Libraryschool" die alleen gevolgd kan worden door mensen werkzaam in de openbare bibliotheek.

De GO (onderdeel van Koenen, Baak & Partners) in Den Haag biedt opleidingen, cursussen en workshops aan informatiespecialisten die zich willen bijscholen.

Thema’s

• Archiefbeheer
• Business Intelligence
• Classificatie
• Desk research
• Digitale duurzaamheid
• Digitalisering
• Document management
• Information retrieval
• Information services
• Kennismanagement
• Recordsmanagement
• Systeemontwikkeling
• Text mining
• Wetgeving
• Workflowmanagement

Vakbladen / Nieuwsbulletins

• Archievenblad
• Bibliotheek
• Bibliotheek & Archiefgids (België)
• Bladen voor Documentatie (België)
• Buch und Bibliothek (Duitsland)
• Informatie
• Informatie Professional
• Information Outlook (VS)
• Library and Information Science Research (Australië)
• Information World Review (Groot-Brittannië)
• Managing Information (Groot-Brittannië)
• Overheidsdocumentatie
• Proces & Document
• VIP

Organisaties

• Vereniging voor Documentaire Informatievoorziening en het Archiefwezen (DIVA)

DIVA is de koepelorganisatie voor documentaire informatievoorziening en het archiefwezen. Ruim 130 instellingen zijn aangesloten bij DIVA.

• Federatie van Organisaties in het Bibliotheek-, Informatie en Documentatiewezen (FOBID)

FOBID is het nationale samenwerkingsverband van de landelijke bibliotheekorganisaties: de Vereniging van Openbare Bibliotheken, de NVB, de Nederlandse Vereniging voor Beroepsoefenaren in de bibliotheek-, informatie- en kennissector en de UKB, het samenwerkingsverband van de dertien Nederlandse universiteitsbibliotheken, de Koninklijke Bibliotheek en de bibliotheek van het NIWI met als associate member: de Open Universiteit Nederland. FOBID is de koepelorganisatie van bibliotheken in de Nederland.

• Koninklijke Vereniging van Archivarissen (KVAN)

KVAN is de beroepsorganisatie voor archivarissen en anderen werkzaam in het archiefwezen.

• Nederlandse Vereniging van Beroepsbeoefenaren in de bibliotheek-, informatie- en kennissector(NVB)

De NVB is een beroepsvereniging voor mensen die werkzaam zijn in de bibliotheek-, informatie- en kennissector. Het is met ruim 2000 leden de grootste beroepsvereniging in de sector.

• Netwerk Voor Bedrijfsmatig Archiveren(NVBA)

De NVBA is een beroepsvereniging voor bedrijfsarchivarissen.

• Vereniging van Openbare Bibliotheken

De VOB is de vereniging van openbare bibliotheken. Bijna alle openbare bibliotheken in Nederland zijn aangesloten bij de VOB.

• Stichting Overheidsdocumentatie (SOD).
• NEDBIB-L

NEDBIB-L is een discussielijst voor bibliothecarissen en informatieprofessionals.