Henry David Thoreau

Henry David Thoreau (Concord, Massachusetts, 12 juli 1817 – aldaar, 6 mei 1862) was een Amerikaans filosoof, bioloog, sociaal criticus en schrijver die, samen met Ralph Waldo Emerson en Margaret Fuller, deel uitmaakte van de in New England ontstane beweging van het transcendentalisme.

Leven

Henry David Thoreau werd op 12 juli 1817 geboren als zoon van John Thoreau, een potlodenfabrikant, en Cynthia Dunbar. Zijn vader was een immigrant van het eiland Guernsey met Franssprekende voorouders. Zijn geboortehuis, naar vorige eigenaars bekend als de Wheeler-Minot Farmhouse, bestaat nog steeds en staat op de National Register of Historic Places in Concord. Van 1833 tot 1837 studeerde Thoreau aan Harvard University. Na zijn studie gingen hij en zijn broer aan de slag in het potlodenbedrijf van de familie en begonnen hun eigen fabriek.

Hij werkte korte tijd als leraar, maar omdat hij geen gebruik wilde maken van de ’lijfstraffen’ die men toen nodig vond voor het onderwijs, kreeg hij ruzie met de schooldirectie en nam hij ontslag. In 1838 richtte hij met zijn broer John een eigen openbare school op. Toen John in 1842 overleed aan tetanus, moest de school gesloten worden.

In 1841 ontmoette Thoreau Ralph Waldo Emerson, die als dichter en filosoof vanuit de unitarische geloofsrichting de stroming van het Amerikaanse transcendentalisme had opgestart, waartoe een grote kring van Amerikaanse dichters en denkers behoorde. Na de dood van zijn broer woonde Thoreau tijdelijk in het huis van Emerson in Concord bij Boston.

Onder Emersons invloed ontwikkelde Thoreau vernieuwingsgezinde ideeën. Op de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag, 4 juli 1845, nam hij zijn intrek in een zelfgebouwde blokhut (’Walden Hut’) in de buurt van Concord aan het Walden Lake, op een van Emersons eigendommen. Hij leefde er ongeveer twee jaar alleen en onafhankelijk, maar niet in afzondering. In zijn werk Walden. Or Life in the Woods, beschreef hij zijn eenvoudige leven bij het meer en de natuur, en integreerde hij ook thema’s als economie en maatschappij. Het ’Walden’-experiment maakte Thoreau duidelijk dat zes weken loonarbeid per jaar voldoende waren om in zijn levensonderhoud te voorzien. De resterende tijd kon hij gebruiken om te lezen, te schrijven, na te denken en de natuur te verkennen. Een auteur die hij bijzonder waardeerde en vaak las was Alexander von Humboldt. Zijn beschrijvingen van de natuur hadden een grote invloed op Thoreau.

Hij is het meest bekend om zijn geschriften over de natuur, met name het semi-autobiografische Walden, waarin hij vertelt over zijn dagelijks leven in een hut aan de oever van Walden Pond, een vijver in de buurt van zijn woonplaats Concord in Massachusetts. In dit werk, maar ook in andere werken over de natuur, zet Thoreau zijn visie uiteen over zelfvoorziening en de noodzaak voor de mens om in harmonie te leven met de natuur. Zijn filosofie van het leven werd in wezen uitgedrukt in de manier waarop hij leefde, in plaats van in een leer of in abstract denken.

Thoreau was een niet aflatend sociaal criticus, vooral met betrekking tot de instelling van de slavernij. Hij ondersteunde in woord en daad de anti-slavernijbeweging in de jaren voorafgaand aan de Amerikaanse Burgeroorlog. Op 23 juli 1846 moest hij een dag in de gevangenis doorbrengen, omdat hij in een daad van burgerlijke ongehoorzaamheid geweigerd had om zijn belastingen te betalen. Hij geloofde namelijk dat zijn daad steun zou betekenen voor het voeren van een oorlog tegen Mexico (1846-1848), die volgens hem werd uitgevochten in naam van pro-slavernijbelangen. Thoreau was reeds in 1842 gestopt met het betalen van deze belasting, maar de sheriff, Sam Staples, ondernam jarenlang geen actie tegen hem. Nadat het nieuws over de arrestatie van Thoreau zich door de stad had verspreid, arriveerde er prompt een onbekende vrouw in de gevangenis om de belasting van Thoreau te betalen. Het gerucht ging dat de vrouw de tante van Thoreau was, Maria Thoreau, maar ze heeft nooit haar identiteit onthuld. Thoreau sprak ook ter verdediging van de abolitionist John Brown (in A Plea for Captain John Brown, 1860), en schreef een filosofisch traktaat over Resistance to Civil Government (1849), (burgerlijke ongehoorzaamheid). Dit werk zou later zowel Mahatma Gandhi als de Amerikaanse burgerrechtenbeweging inspireren.

In 1835 raakte Thoreau besmet met tuberculose, maar de ziekte kwam maar sporadisch tot uiting. In 1859 kreeg hij ook bronchitis nadat Thoreau ’s nachts in een stormachtige regen onderweg was geweest. Zijn gezondheid ging daarna zienderogen achteruit. In zijn laatste jaren werkte hij aan ongepubliceerde werken (vooral The Maine Woods en Excursions). Hij schreef brieven en dagboekaantekeningen totdat hij te zwak werd om dat nog te doen. Zijn vrienden verwonderden zich over de kalmte waarmee Thoreau zijn einde tegemoet trad. Hij stierf op 6 mei 1862 op nog geen 45-jarige leeftijd.

Zijn graf bevindt zich op de begraafplaats Sleepy Hollow in Concord, naast dat van Nathaniel Hawthorne en Emerson.

Thoreaus faam blijft verbonden met Walden, or, Life in the Woods (Boston, 1854) en Excursions (Boston, 1863). Na de dood van Thoreau werden ook gepubliceerd: The Maine Woods (Boston, 1863), Cape Cod (Boston, 1865), A Yankee in Canada (Boston, 1866). In the Atlantic Monthly verscheen in 1862 Walking, Autumn Tints en het essay Wild Apples; en in 1863 Night and Moonlight.

Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Henry David Thoreau op Wikimedia Commons.