Ken uzelf

Het Oudgriekse aforisme ’Ken uzelf’ (Grieks: γνῶθι σεαυτόν, gnothi seauton) was volgens een reisverslag van de Griekse schrijver Pausanias een inscriptie in de pronaos, de voorhal, van de Tempel van Apollo in Delphi.

Het aforisme is toegeschreven aan ten minste zes oude Griekse wijsgeren:

• Chilon van Sparta
• Heraclitus
• Pythagoras
• Socrates
• Solon van Athene
• Thales van Milete

Diogenes Laërtius schrijft het toe aan Thales, maar merkt ook op dat Antisthenes het toeschrijft aan Phemonoë, een mythische Griekse dichteres, als de oorspronkelijke bedenker, hoewel hij toegeeft dat het door Chilon is overgenomen. De Romeinse dichter Juvenalis citeert de spreuk en zegt dat ze ’de caelo’ (uit de hemel) was afgedaald.

De authenticiteit van al deze toekenningen is twijfelachtig en wie de werkelijke auteur was blijft onzeker. Waarschijnlijk waren de maximes op de tempel van Apollo populaire spreekwoorden, die later werden toegeschreven aan bijzondere wijzen. In het Latijn wordt het geformuleerd als ’Nosce te ipsum’.

Deze zelfkennis kan volgens Plato alleen verkregen worden door middel van de socratische methode, de dialoog tussen de ziel en zichzelf, of tussen een student en zijn leraar. Socrates treedt in Plato’s dialogen vaak op als de vragensteller die niets weet en samen met zijn gesprekspartner op zoek gaat naar antwoorden. Socrates vindt zichzelf alleen maar wijs doordat hij de grenzen van zijn kennisvermogen inziet. Dit inzicht is de eerste stap naar ware kennis.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• J. Grandgagnage: ENSIE: ’Ken uzelf’ met toestemming van de auteur.