Gespannen
Iemand is gespannen oftewel onder spanning als die dermate opgewonden en/of gevoelig is geworden door factoren als : zenuwachtig, gejaagd, angstig, overprikkeld, driftig, ongerust, gestresst of bijvoorbeeld schrikachtig. Spanningen hebben naast deze interne oorzaken (aanleidingen) ook hun externe gevolgen (kenmerken), zoals de weerspiegeling in het gedrag van de gespannen zenuwen en spieren. Hierbij is er veelal een sfeer of schijnbare dreiging die elk moment tot uitbarting dreigt te geraken, en mogelijk zelfs tot een breuk (personen, verhoudingen).
Meerdere mensen (tezamen) kunnen ook op een bepaalde manier gespannen zijn, met al-dan-niet een collectief bewustzijn. Een zeer herkenbaar voorbeeld is het collectief gespannen zijn van de Nederlanders en de Spanjaarden alvorens de WK-finale voetbal. In beperktere zin, zoals in een bepaalde werksfeer (werksituatie) kan er ook spanning heersen, wat veelal zijn doorwerking heeft op het werk (prestatie). Naar gelang dit positief danwel negatief van aard is, kan het werk eveneens positief of negatief beïnvloedt worden. Naast een collectieve gespannenheid zich geleidelijk op kan bouwen (ontwikkelen), kan dit zich ook plotseling manifesteren, zoals dit bijvoorbeeld nog aanwezig is na een plaatsgevonden ruzie (gevecht) in een horecagelegenheid. De sfeer is dan veelal gespannen, wat eigenlijk ontspannen(d) had moeten zijn.
Ernstige vormen van spanning kunnen duiden op overspannenheid, wat meestal wordt veroorzaakt door te langdurig gespannen zijn, waarbij de betrokkene niet meer of moeilijk ontspannen kan geraken. In sommige gevallen kan het een aanwijzing zijn voor een bepaalde psychische aandoening (aangeboren of veroorzaakt).
Zie ook
- Spanning (doorverwijzing).
- Premenstrueel syndroom (PMS), gespannenheid bij vrouwen, de menstruatie betreffend.