Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Fryske Akademy
De Fryske Akademy is een wetenschappelijk onderzoeksinstituut met betrekking tot de provincie Fryslân en zijn bevolking, zijn taal en cultuur in de meest brede zin. De Fryske Akademy is gelieerd aan de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Er werken zo’n zestig mensen. In de door de Fryske Akademy gefaciliteerde werkverbanden zijn een paar honderd mensen actief. Ze is gevestigd in Leeuwarden.
Wat doet de Fryske Akademy?
De Fryske Akademy omschrijft zichzelf als het wetenschappelijk centrum voor onderzoek en onderwijs met betrekking tot Fryslân, zijn cultuur, zijn bevolking en zijn taal in de meest brede zin. De Fryske Akademy heeft sinds haar oprichting zo’n duizend wetenschappelijke boeken, duizenden artikelen en een groot aantal rapporten over deze onderwerpen geschreven. De Fryske Akademy telt drie vakgroepen:
- sociale wetenschappen;
- geschiedenis, letterkunde en naamkunde;
- taalkunde
Enkele grotere projecten van de Fryske Akademy zijn:
- het Frysk Wurdboek, Fries-Nederlands en Nederlands-Fries, waarvan inmiddels meer dan tien drukken verkocht zijn;
- het Woordenboek der Friese Taal, in 25 delen;
- het Historisch-Geografisch Informatiesysteem (HISGIS), waarin oude kadasterinformatie aan andere historische gegevens is gekoppeld;
- het Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en Taalleren, financieel ondersteund door de provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden.
Maatschappelijke functie
Het maatschappelijk doel van de Fryske Akademy is, zoals de statuten dat verwoorden, het in stand houden van een werkgemeenschap die zich toelegt op het beoefenen van wetenschap aangaande Fryslân, het Friese volk en de Friese cultuur in de breedst mogelijke betekenis van het woord. Dat doel wordt ten dele vervuld door het bestaan van een aantal zogenaamde werkverbanden waarin wetenschappers van de Fryske Akademy en daarbuiten participeren. De grote boekproductie van de Fryske Akademy is mede aan de werkverbanden te danken. De werkverbanden bestaan uit wetenschappers en amateurs die gezamenlijk onderzoek doen of wetenschappelijke evenementen organiseren op terreinen waar de Fryske Akademy zelf niet aan toe komt. Actieve werkverbanden zijn bijvoorbeeld het Genealogisch Werkverband, het Musicologisch Werkverband, het Archeologisch Werkverband en het Biologisch Werkverband. Deelname aan de werkverbanden staat open voor donateurs, waarvan er in 2008 ongeveer drieduizend waren. Een donateur betaalt minimaal € 25,- per jaar.
Daarnaast doet de Fryske Akademy contractonderzoek in opdracht van derden. Belangrijkste externe opdrachtgever is de Provincie Fryslân, voor wie de Fryske Akademy bijvoorbeeld het bestaan van taalachterstanden in het lager onderwijs onderzocht. Ook droeg de Fryske Akademy bij aan het vervaardigen van een logopedische toets voor het Fries, waarmee het taalvermogen van jonge kinderen gediagnosticeerd kan worden; tot dan toe werd ook voor Friestalige kinderen enkel met een Nederlandse diagnostische toets gewerkt.
Geschiedenis
De Fryske Akademy is na een lang proces van overleg en onderhandelingen in 1938 opgericht met steun van het provinciaal bestuur. Drijvende krachten waren de geschiedkundige Geert Aeilco Wumkes en de theoloog Titus Brandsma. Voorafgaand aan de oprichting van de Fryske Akademy waren er in de 19e eeuw en in het begin van de 20e eeuw twee organisaties voor Friese wetenschap actief:
- Het Friesch Genootschap voor Geschied-, Oudheid- en Taalkunde
- It Selskip foar Fryske Tael en Skriftekennisse
Deze werkverbanden zagen zichzelf als de intellectuele erfgenamen van de Universiteit van Franeker, die door Napoleon was gesloten en daarna door de regering van het nieuwe Koninkrijk der Nederlanden niet was heropend. Tot op zekere hoogte ziet de Fryske Akademy zichzelf als een opvolger van de Universiteit van Franeker.
Literatuur
- Johan Frieswijk (2000) “De oprjochting fan ‘e Fryske Akademy (1938)” in It Beaken 62, 245-265.
- H.H. Munske et al. (red.), Handbuch des Friesischen. Handbook of Frisian Studies. Max Niemeyer Verlag, Tübingen 2001.