Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Friedrich Arnold Brockhaus
Friedrich Arnold Brockhaus (Dortmund, 4 mei 1772 – Leipzig, 20 augustus 1823) was de oprichter van de uitgeverij F.A. Brockhaus Verlag (in Duitsland), waar nog tijdens zijn leven het „Conversations-Lexicon”, dat later de naam Brockhaus-Enzyklopädie kreeg, dikwijls en in verschillende edities werd herdrukt.
Naast zijn werkzaamheden aan de encyclopedie was hij vooral actief als uitgever van politieke, tijdkritische en literatuurkritische dagbladen en geraakte meermaals in conflict met de censuur.
In zijn bijdragen was hij zowel verslaggever, bijvoorbeeld bij de Slag bij Leipzig (de Volkerenslacht) in oktober 1813, als ook kritisch commentator op de politieke omstandigheden.
Op gebied van de monografieën concentreerde hij zich als uitgever op de geschiedenis en politiek en biografische schetsen. In 1818 gaf hij het voornaamste werk uit van de toen nog vrij onbekende filosoof Arthur Schopenhauer, en vanaf 1821 de toen hevig omstreden memoires van de Venetiaanse avonturier Casanova.
Leven
Brockhaus werd opgeleid aan het gymnasium van zijn geboortestad Dortmund en liep van 1788 tot 1793 stage in een handelshuis in Düsseldorf. Daarna wijdde hij twee jaar aan de universiteit van Leipzig aan de studie van moderne talen en literatuur, waarna hij in Dortmund een warenhuis voor Engelse goederen oprichtte. In 1801 verhuisde hij de zaak naar Arnhem in Nederland, en in het jaar daarop naar Amsterdam.
In 1805 gaf Brockhaus de handel met Engelse waren op en begon met een uitgeverij.
Het tijdschrift De Ster werd in augustus 1806 nadat het Koninkrijk der Nederlanden werd opgericht, niet toegelaten door de censuur. De Conservateur verscheen slechts anderhalf jaar, van begin 1807 tot 1808.
In 1810 zag hij zich door de verwikkelingen in de Nederlandse zakenwereld gedwongen Nederland te verlaten. In 1811 vestigde hij zich in Altenburg. Ongeveer drie jaar eerder had hij het auteursrecht van het failliete Conversations-Lexikon gekocht, een encyclopedie waar in 1796 een begin mee was gemaakt, en in 1810-1811 voltooide hij de eerste editie van dit gevierde werk. Het werd alom geïmiteerd als een model voor encyclopedieën, en wordt vandaag de dag nog steeds gepubliceerd, bekend als de Brockhaus Encyclopedie.
Een tweede editie onder Brockhaus’ redacteurschap werd in 1812 gestart en werd even positief ontvangen. Zijn bedrijf breidde zich snel uit en in 1818 verhuisde Brockhaus naar Leipzig, waar hij een grote drukkerij oprichtte. Tot de omvangrijkere van zijn vele literaire ondernemingen behoorden de kritische tijdschriften: Hermes, het Literarisches Konversationsblatt (later Blätter für literarische Unterhaltung) en de Zeilgenossen, en enkele grote historische en bibliografische werken, zoals Geschichte der Hohenstaufen van Friedrich Ludwig Georg von Raumer, en het Allgemeines Lexikon van Friedrich Adolf Ebert.
Brockhaus stierf in Leipzig. De zaak werd voortgezet door zijn zonen, Friedrich Brockhaus (1800-1865), die in 1850 met pensioen ging, en Heinrich Brockhaus (1804-1874), onder wie de uitgeverij aanzienlijk werd uitgebreid. Heinrich verleende vooral grote diensten aan de literatuur en de wetenschap, die door de Universiteit van Jena werden erkend door hem in 1858 eredoctor in de Filosofie te erkennen. In de jaren 1842-1848 was Heinrich Brockhaus lid van de Saksische tweede kamer, als vertegenwoordiger van Leipzig, werd in 1872 ereburger van die stad en stierf daar op 15 november 1874.
Zijn firma gaat ter ere van hem verder onder de naam F.A. Brockhaus AG. Hij is ook de naamgever van 27765 Brockhaus, een in 1991 ontdekte hoofdgordel-asteroïde.
