Fanatisme
Fanatisme of dweepzucht is een emotie waarbij men vervuld wordt met excessieve, kritiekloze ijver, vooral voor een extreem religieuze of politieke zaak, of met een obsessief enthousiasme voor een hobby of ander tijdverdrijf.
De filosoof George Santayana zegt: „Fanatisme bestaat eruit dat je dubbele pogingen onderneemt als je je doel bent vergeten.”
Het woord fan is afgeleid van fanaticus (ook; fanaat). Als verschil tussen deze beide stelt men dat hoewel beiden een overdreven interesse in en sympathie voor een bepaald onderwerp hebben, het gedrag van een fanaticus gezien wordt als sociale normen overschrijdend, terwijl dat van een fan deze normen niet overschrijdt (maar misschien wel als ongewoon wordt ervaren).
Een fanaticus verschilt in zoverre van een malloot dat de laatste term meestal wordt geassocieerd met een positie of mening die zo ver van de normen is verwijderd dat deze als belachelijk of bewijsbaar fout kan worden geduid, terwijl het onderwerp van obsessie van een fanaticus heel goed als „normaal” kan worden beschouwd, waarbij alleen de schaal van toewijding als disproportioneel kan worden beschouwd.
Categorieën van fanatisme
- Consumentenfanatisme – het niveau van betrokkenheid of interesse die men heeft bij een bepaald persoon, groep, trend, kunstwerk of idee.
- Religieus fanatisme
- Politiek, ideologisch fanatisme.
- Etnisch, nationalistisch, racistisch fanatisme.
- Vrijetijdsfanatisme – hoge niveaus van intensiteit, enthousiasme, toewijding en ijver worden getoond bij sommige vrijetijdsbestedingen (denk aan Wiki’s vullen).