Er was eens...

Er was eens... (Oorspronkelijke titel: Il était une fois...) is een Franse educatieve tekenfilmserie. Deze uit zes series van 26 episodes bestaande tekenfilmserie werd tussen 1978 en 1996 door regisseur en producent Albert Barillé geproduceerd. Het doel van de serie was zowel de kinderen te onderwijzen en moraal bij te brengen, als ze te amuseren.

Naast de educatieve invalshoek, waarbij diverse geschiedkundige, economische of natuurkundige onderwerpen de verhalen vulden, was het heel typerend voor de serie dat bepaalde stereotypen werden gebruikt bij het vertellen van de verhalen. Vooral het figuur 'Maestro' (de Meester), een wat oudere man met een lange witte baard, is hierbij een sleutelfiguur.

Het begrip "Er was eens..." is naast de serie ook een bekende eerste zin in verhalen en/of sprookjes.

In 2010 is de serie Er was eens... De Aarde uitgebracht op DVD.

Episodes

Er was eens... De Mens (1978)

Il était une fois... l'Homme De eerste serie ging over de geschiedenis van onze mensheid. De serie begon bij het ontstaan van de aarde en eindigde bij de dolle jaren 60 van de 20ste eeuw, gevolgd door een vooruitblik op de toekomst. Door het feit dat bijna de gehele geschiedenis van de mensheid wordt verteld, speelt iedere episode zich tegenover een geheel andere achtergrond af.

Afleveringen
1. Er was eens… de aarde	8. Veroveringen van de islam	15. De gouden eeuw van Spanje	22. De Franse Revolutie
2. De neanderthaler	9. De Karolingers	16. Het Engeland van Elizabeth I	23. De opstanding van het volk
3. De cro-magnonmens	10. De Vikingen	17. De gouden eeuw van de Lage Landen	24. De Belle Epoque
4. De vruchtbare valleien	11. Kathedralenbouwers	18. Louis XIV	25. De Dolle Jaren
5. De eerste beschavingen	12. De reizen van Marco Polo	19. Peter De Grote	26. En toen was er de aarde
6. De gouden eeuw van Pericles	13. De Honderdjarige Oorlog	20. De Verlichting
7. Pax Romana	14. De 15e eeuw	21. Amerika

Nederlands ingesproken door Trudy Libosan, Ger Smit, Henk Uterwijk, Jan Anne Drenth.

Muziek van Johann Sebastian Bach en Yasuo Sagiyama. De introductie gebruikt het alom bekende Toccata en Fuga in d-moll (BWV 565) van Bach. Met als introductie het begin van het werk, dan naar de middensectie gesprongen en het einde van het werk wanneer de aarde ontploft in het filmpje.

Er was eens... De Ruimte (1982)

Il était une fois... l'Espace Het eigenlijke vervolg op ‘Er was eens… de Mens’ wordt veelal als de minst educatieve uit de serie beschouwd. Dit komt vooral, omdat het zich in de verre toekomst (het jaar 3000) afspeelde. Doch had het moreel een doordachte uiteenzettingen en bevat het een aantal knipogen naar actuele verschijnselen, waaronder de Europese Unie, de Navo, het fascisme, het communisme, de teloorgang van de natuur en hoe de mens steeds afhankelijker wordt van techniek.

In België koos de BRTN ervoor deze reeks tot 'Er was eens... Het Heelal' om te dopen. Verder dook de serie op enkele betaalzenders op onder de titel 'De verovering van de ruimte'.

De muziek voor deze serie werd geschreven door Michel Legrand.

Afleveringen
1. De Planeet Omega
2. De orde van de hagedissen	8. De lange reis	14. Bij de dinosauriërs	20. De weerwraak van de robotten
3. De groene planeet	9. Cassiopeia	15. De ringen van Saturnus	21. De humanoiden
4. De berg van Andromeda	10. De uiteengespatte planeet	16. Een onafwendbare dreiging	22. De vijandige wereld
5. Cro-magnons	11. De schipbreukelingen van het heelal	17. De aarde	23. Stad op drift
6. De opstand van de robots	12. Reuzen	18. Atlantis	24. De supercomputer
7. De planeet Mythe	13. De Inca's	19. De vreemde terugkeer naar Omega	25. De slag van de titanen
			26. De oneindigheid van het heelal

Er was eens… Het Leven (1986)

Na de futuristische aanpak van 'Er was eens... De Ruimte' keerde deze episode, Il était une fois... la Vie, terug naar het educatieve basis principe van de serie. Het onderwerp van deze episode was biologie en hierbij stond vooral het menselijk lichaam centraal. Vooral de manier waarop diverse ziektes op kindvriendelijke wijze werden uitgelegd was opmerkelijk voor zijn tijd en wordt tot de dag van vandaag door geen enkele animatieserie nagedaan. Ook opvallend waren de gelijkenissen tussen de witte bloedlichamen en de ruimtepolitie uit het vorige epos.

Afleveringen
1. De cel
2. De geboorte	8. De ademhaling	14. Het gebit	20. De spieren
3. De soldaten van het leven	9. De hersenen	15. De spijsvertering	21. Het immuunsysteem
4. Het beenmerg	10. De zenuwcellen	16. De lever	22. De inenting
5. Het bloed	11. Het oog	17. De nieren	23. De hormonen
6. De bloedplaatjes	12. Het oor	18. Het lymfestelsel	24. De levenskringloop
7. Het hart	13. De huid	19. Het skelet	25. Het leven en dromen
			26. Opgroeien

Er was eens... Amerika (1991)

Il était une fois... les Amériques, dat het laatste deel zou zijn dat ook zou verschijnen op de Vlaamse en Nederlandse openbare omroep, volgt opnieuw het principe waar 'Er was eens... De Mens' mee begon. Doch, ditmaal richt men zich specifiek op de geschiedenis van het continent Amerika.

Afleveringen
1.De eerste Amerikanen
2.De jagers	8.Amerika	14.Champlain	20.De Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog
3.De veroveraars van het grote noorden	9.Cortez en de Azteken	15.Engeland en de 13 koloniën	21.Het zwarte goud (de slavernij)
4.Het beloofde land	10.Leve Mexico!	16.De indianen in de 17e eeuw	22.De pioniers
5.De grafheuvelbouwers	11.Pizarro en het Inca-rijk	17.De indianen in de 18e eeuw	23.Simon Bolivar
6.De Azteken voor de verovering	12.Jacques Cartier	18.Het einde van de Franse droom	24.De trek naar de goudvelden
7.De droom van Christoffel Columbus	13.Het tijdperk van de veroveraars	19.De 13 koloniën op weg naar onafhankelijkheid	25.Het einde van de indianen
			26.Op weg naar de 20e eeuw

Il était une fois... les Découvreurs (1994) Niet naar het Nederlands vertaald

Afleveringen
1. Nos ancêtres les Chinois (Onze voorouders de Chinezen)
2. Archimède et les Grecs (Archimedes en de Grieken)	8. Les Médecins (De medische wetenschap)	14. Faraday et l’électricité (Faraday en de elektriciteit)	20. Ford et l’aventure automobile (Ford en het autoavontuur)
3. Héron d'Alexandrie (Heron van Alexandrië)	9. Galilée (Galileo Galilei)	15. Darwin et l’évolution (Darwin en de evolutie)	21. L'aviation (De luchtvaart)
4. Les mesures du temps (De Tijdmeting)	10. Newton (Newton)	16. Mendel et les petits pois (Gregor Mendel en de erwten)	22. Marie Curie (Marie Curie)
5. Henri le navigateur (et la cartographie) (Hendrik de Zeevaarder en de cartografie)	11. Buffon (la découverte du passé) (Buffon, het verleden ontdekt)	17. Pasteur et les micro-organismes (Pasteur en de micro-organismes)	23. Einstein (Einstein)
6. Gutenberg (et l'écriture) (Gutenberg en de boekdrukkunst)	12. Lavoisier et la chimie (Lavoisier en de scheikunde)	18. Thomas Edison et la science appliquée (Thomas Edison en de toegepaste wetenschap)	24. Lorenz, le père l’oie (Konrad Lorenz, vader van de ganzen)
7. Léonard De Vinci (Leonardo da Vinci)	13. Stephenson (à toute vapeur) (Stephenson, op volle stoom)	19. Marconi et les ondes (Marconi en de geluidsgolven)	25. Armstrong, la lune et l’espace (Armstrong, de maan en de ruimte)
			26. Demain (Morgen? (toekomst))

Il était une fois... les Explorateurs (1996) Niet naar het Nederlands vertaald

Afleveringen Frans en vertaling
1. Les premiers navigateurs (De eerste zeevaarders)
2. Alexandre le Grand (Alexander de Grote)	8. Les taxis et la première poste (De eerste posterijen )	14. Bougainville et le Pacifique (Bougainville en Oceanië)	20. Stuart & Burke et l’Australie (Stuart, Burke en Australië)
3. Eric le Rouge et la découverte de l’Amérique (Erik de Rode en de ontdekking van Amerika)	9. Les Pinzón (ou la face cachée de Christophe Colomb) (De broers Pinzon (de verborgen zijde van Columbus))	15. Bruce et les sources du Nil (Bruce en de bronnen van de Nijl)	21. Stanley & Livingstone (Stanley en Livingstone)
4. Gengis Khan (Genghis Khan)	10. Amerigo Vespucci et le Nouveau Monde (Amerigo Vespucci)	16. La Condamine (de la Condamine)</smal	22. Roald Amundsen et le Pôle Sud (Roald Amundsen en de Zuidpool)
5. Ibn Battûta (sur les traces de Marco Polo) (Ibn Battuta (in het voetspoor van Marco Polo))	11. Magellan et Elcano - Le premier tour du monde (Magellan en del Cano)	17. James Cook (James Cook)	23. Alexandra David-Néel et le Tibet (Alexandra David Neel in Tibet)
6. Les Grandes Jonques (De Grote jonken)	12. Cabeza de Vaca (Cabeza de Vaca)	18. Humboldt (Humboldt)	24. Piccard : des sommets aux Abysses (Piccard: van de bergtoppen naar de diepte van de zee)
7. Vasco de Gama (Vasco de Gama)	13. Béring (Bering)	19. Lewis & Clark (Lewis en Clark)	25. Vers les cimes (Naar grote hoogten)
			26. Vers les étoiles (Naar de sterren)

Er was eens... De Aarde (2010)

Onze helden uit de populaire serie `Er was eens zitten nu op de middelbare school. Daar leren ze hoe vervuiling, de opwarming van de aarde, de uitputting van energiebronnen, armoede en andere grote problemen onze planeet en de mensheid bedreigen. Bedenk samen met Maestro en de club planeetredders oplossingen om de aarde te redden en kom in actie!

Regelmatig terugkerende personages

Typerend voor Er was eens…, is dat bepaalde personages regelmatig terugkeren.

• Maestro: Een oude wijze en verstrooide man, die veel inzichten in wetenschap en techniek heeft. In de reeks 'Er was eens... De Ruimte' maakt hij de robot Metro die zijn eigen karaktertrekjes overneemt.
• Pieter(-tje): Is, naar gelang episode en aflevering, afwisselend een nieuwsgierige jongeman of een goede huisvader. Hij draagt het hart op de goede plaats en staat voor de ontwikkelde beschaafde denkende mens.
• Dikkie: Is de beste vriend van Pieter en draagt net als Pieter het hart op de goede plaats. Hoewel iets minder intelligent dan Pieter, is hij veel sterker. Bovendien is hij als enige in staat om de vechtersbaas Naarling fysiek in kracht te overtreffen.
• Pieternel: Is de vrouwelijke variant van Pieter. Pieter wordt vaak verliefd op haar. Samen stichten zij dan een gezin, waarvan de kinderen ook weer een Pieter en Pieternel zijn.
• Psi: Is een Indiaas of Indiaans aandoende vrouw met mysterieuze trekjes en een telepathisch vermogen. Ze duikt regelmatig op als vriendin of vrouw van Pieter. Zij komt pas sinds de tweede reeks voor.
• Naarling (de Grote): Is een verdwaasde, kwaadaardige man, wiens ambitie en honger naar macht zijn intelligentie en logica overtreft. Hij is meestal verantwoordelijk voor de ergste narigheid in de serie, doch gaat daar vaak zelf aan ten onder.
• Dwerg (de Kleine): Is een etter die graag met Naarling meeloopt maar wel slimmer is. Hij is vals en fluistert vaak duistere plannetjes in Naarling zijn oor. Net als Naarling wordt hij vaak het slachtoffer van zijn eigen kwaadaardigheid.
• De klok: Duikt in bepaalde episodes op om het jaartal aan te geven en onderbreekt nu en dan eens Maestro als hij begint af te dwalen van het onderwerp.