Encycliek

Een encycliek (Littera encyclica) is een gewichtig pauselijk document van leerstellige aard. Het woord komt uit het Grieks en betekent letterlijk rondzendbrief. De eerste encycliek was van de hand van paus Martinus I (649-653).

De inhoud van een encycliek is niet per se onfeilbare leer - als onfeilbaar gedefinieerd wordt alleen die leer inzake geloof of zeden (of inzake de natuurwet) beschouwd, die bij definitieve act als bindend is afgekondigd en waarvan uitdrukkelijk vaststaat dat die onfeilbaar is gedefinieerd (Codex Iuris Canonici 1983, c. 749 §§ 1 en 3) -, maar de inhoud behoort wel grotendeels tot de katholieke leer in wijdere zin. Het is daarom een uitdrukking van het gewone leergezag van de paus. Encyclieken zijn (gewoonlijk) geen wetgevende teksten en zij worden tegenwoordig geadresseerd aan heel de Kerk en alle mensen van goede wil. Veel encyclieken zijn verzameld in een serie boekjes onder de naam Ecclesia docens.

Encyclieken worden bijna altijd in het Latijn gesteld. Beroemde uitzonderingen zijn: Mit brennender Sorge (Duits) en Non abbiamo bisogno (Italiaans).

Recente encyclieken

Gregorius XVI

• Mirari Vos, (15 augustus 1832), waarin de paus diverse (toen) moderne ontwikkelingen veroordeelde

Pius IX

schreef 38 encyclieken, waaronder:

• Praedecessores Nostros, (25 maart 1847), waarin de paus opriep tot hulp aan Ierland
• Quanta Cura (8 december 1864), over de gevaren van het modernisme

Leo XIII

• Supremi Apostolatus officio (1 september 1883), over de verbreiding en de versterking van de rozenkransdevotie
• Humanum Genus (20 april 1884), over de vrijmetselarij
• Octobre Mense (1891), over het rozenkransgebed in oktober
• Rerum Novarum (1891), over de arbeid en de sociale ethiek
• Providentissimus Deus (1893), over de studie van de Schrift

Pius X

schreef 17 encyclieken waaronder:

• Vehementer Nos (1906)
• Pascendi Dominici Gregis (8 september 1907), over de gevaren van het modernisme

Benedictus XV

schreef 12 encyclieken waaronder:

• Ad Beatissimi Apostolorum (1 november 1914)

Pius XI

schreef 23 encyclieken waaronder:

• Casti Connubii (31 december 1930), over het huwelijk
• Quadragesimo Anno (1931), 40 jaar na Rerum Novarum
• Mit Brennender Sorge (14 maart 1937), over de situatie in Duitsland
• Divini Redemptoris (19 maart 1937), over het communisme

zie ook: Lijst van encyclieken van paus Pius XI

Pius XII

schreef 41 encyclieken waaronder:

• Mystici Corporis Christi (29 juni 1943)
• Deiparae Virginis Mariae (1 mei 1946)
• Mediator Dei et Hominum (20 november 1947)
• Humani Generis (12 augustus 1950)
• Ingruentiam Malorum (15 september 1951)
• Fulgens Corona (8 september 1953)
• Ecclesiae Fastos (5 juni 1954)
• Ad Caeli Reginam (11 oktober 1954)
• Haurietis Aquam in gaudio (15 mei 1956)
• Fidei Donum (21 april 1957)

Johannes XXIII

• Ad Petri Cathedram (1959)
• Sacerdotii Nostri Primordia (1959)
• Grata Recordatio (1959)
• Princeps Pastorum (1959)
• Mater et Magistra (15 mei 1961) over moderne ontwikkelingen in de sociale leer
• Aeterna Dei Sapientia (11 november 1961) over de heilige paus Leo de Grote
• Paenitentiam Agere (1 juli 1962) over de verdiensten van boetvaardigheid
• Pacem in Terris (11 april 1963) over de vrede

Zie ook: Lijst van encyclieken van paus Johannes XXIII

Paulus VI

Zie ook : Lijst van encyclieken van paus Paulus VI

• Ecclesiam Suam (6 augustus 1964), over de Kerk en de voortzetting van het Tweede Vaticaans Concilie
• Mense Maio (29 april 1965), over de meimaand en het bidden van de rozenkrans
• Mysterium Fidei (3 september 1965), over de leer en de verering van de Heilige Eucharistie
• Christi Matri Rosarii (15 september 1966), over speciale gebeden ter ere van de Moeder Gods tijdens de maand oktober
• Populorum Progressio (26 maart 1967), over de ontwikkelingshulp
• Sacerdotalis Caelibatus (24 juni 1967), over het priestercelibaat
• Humanae Vitae (25 juli 1968), over het menselijk leven en de geboorteregeling

Johannes Paulus I

Vanwege zijn korte pontificaat bestaan er alleen enkele toespraken, geen encyclieken.

Johannes Paulus II

Zie ook: Lijst van encyclieken van Johannes Paulus II

• Redemptor Hominis (1979), de betekenis van Christus als verlosser
• Dives in Misericordia (1980), over de barmhartigheid
• Laborem Exercens (1981), over de arbeid
• Slavorum Apostoli (1985), over Cyrillus en Methodius, de Apostelen van de Slavische landen
• Dominum et Vivificantem (1986), over de Heilige Geest
• Redemptoris Mater (1987), over Maria, Moeder van de Verlosser
• Sollicitudo Rei Socialis (1987), over sociale ethiek
• Redemptoris Missio (1990), over de missie en de evangelisering
• Centesimus Annus (1991), 100 jaar na Rerum Novarum
• Veritatis Splendor (1993), over de kerkelijke moraalleer
• Evangelium Vitae (1995), over de waarde en de onaantastbaarheid van het menselijk leven
• Ut Unum Sint (1995), over de oecumene
• Fides et Ratio (1998), over de verhouding van geloof en rede
• Ecclesia de Eucharistia (2003), over de eucharistie

Benedictus XVI

Zie ook : Lijst van encyclieken van paus Benedictus XVI

• Deus Caritas Est (2006), over eros en agape, de verschillende vormen van liefde
• Spe salvi (2007), over de hoop
• Caritas in Veritate (2009), over de volledige menselijke ontwikkeling in liefde en waarheid

Franciscus

Zie ook: Lijst van encyclieken van paus Franciscus

• Lumen Fidei (2013), over het geloof
• Laudato Si, (2015) over de milieuproblematiek

Externe links

• Database van Rooms-Katholieke documenten
• De encycliek Spe Salvi in de officiële Nederlandse vertaling, op één pagina.
• Samenvatting van de nieuwe encycliek van paus Benedictus XVI Caritas in Veritate (Liefde in waarheid) over de volledige menselijke ontwikkeling in liefde en waarheid. (Rkkerk.nl)

Referenties