Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie en digitaal erfgoed, wenst u prettige feestdagen en een gelukkig 2025

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Emile Henri Florent Leijssius

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Media:Voorbeeld.oggJonkheer Emile Henri Florent Leijssius (Batavia, 13 augustus 1849 - Ginneken, 8 maart 1907) was een Nederlands luitenant-kolonel, ridder in de Militaire Willems-Orde en bezitter van de Eresabel die zijn voornaamste krijgsdaden verrichtte in de Atjehoorlog.

Afkomst en jeugd

Jonkheer Emile Leijssius was de zoon van Florent Emile Leijssius en Henrietta Theodora Wilhelmina de Jongh.[1]

In 1864 werd Leijssius, nog geen 15 jaar oud, toegelaten tot de infanterieopleiding van de KMA. Na die opleiding werd hij 22 juli 1868 benoemd tot tweede luitenant bij het 6e regiment infanterie te Bergen op Zoom.[2][3][4] Drie jaar later werd hij bij KB No. 35 van 28 juni 1871 overgeplaatst naar het KNIL.[5] Hij vertrok met het zeilschip Triton half november uit Rotterdam en kwam in februari 1872 in Batavia aan.[6][7][8] Leijssius werd eerst bij het 4e bataljon en een jaar later bij het 5e bataljon infanterie geplaatst, binnen een maand gevolgd door een bevordering tot eerste luitenant.[9][10][11]

Inname van Gitjiel

Emile Leijssius trouwde 19 januari 1874 in Djokjakarta met Henrietta Alette van Haften.[12] Ze kregen op 15 februari 1875 een dochter die in Banjoebiroe werd geboren.[13] De kersverse vader vertrok eind februari 1875 met een troepentransport op de ss Luitenant-Generaal Kroesen van Batavia naar het strijdtoneel in Atjeh.[14] Om een verdedigingslinie rondom het pas veroverde stukje Atjeh te voltooien was de inname en bezetting van de nabijgelegen dorpjes Zuid-Setoe, Lamteboe en Gitjiel-Oleijloe nodig. Dit hele gebied is opgegaan in de stadswijken van het huidige Banda Aceh. Tijdens deze operaties die culmineerden op 2 mei 1875 onderscheidde eerste luitenant Leijssius zich vooral bij de inname van Gitjiel.[15][16][17]

De oorlog ging hem niet in de koude kleren zitten, want diezelfde maand werd hij van het strijdtoneel overgeplaatst naar 2e bataljon in fort Willem I op Java. In september werd hem een eerst één jaar verlof naar Nederland verleend en in november werd dat verlengd tot twee jaar "wegens ziekte".[18][19][20] Samen met tientallen andere militairen kwam hij, vergezeld door vrouw en kind, aan het eind van die maand met de ss Prins van Oranje uit Batavia bij Nieuwediep in Nederland aan.[21][22]

Op 27 december 1875 werd hij voor zijn verrichtingen in Atjeh bij KB No. 9 benoemd tot ridder 4e klas in de Militaire Willems-Orde.[23][24] Deze onderscheiding werd hem op zaterdag 19 februari 1876 bij de militaire parade ter gelegenheid van de verjaardag van koning Willem III uitgereikt door generaal Delprat.[25]

Stormloop op Lamkrak

Tijdens zijn verlof werd Leijssius in maart 1877 voor de tweede keer vader, opnieuw van een dochter.[26] Nog geen 3 maanden later, op 9 juni, ging het hele gezin met een troepentransport in Nieuwediep al weer scheep op de ss Conrad die op 19 juli in Batavia aankwam.[27][28] Daar overleed op 31 juli "na een allerhevigst lijden, onze jongste lieveling, in den nog zoo jeugdigen leeftijd van 4½ maand".[29] Leijssius werd eerst geplaatst bij het 7e bataljon en vertrok met vrouw en eerste dochter al op 6 augustus weer met de ss Baron Bentinck naar Semarang.[30][31] Na enkele overplaatsingen naar achtereenvolgens het strafdetachement in Klatten en het 1e bataljon werd hij uiteindelijk geplaatst bij de 1e compagnie van het 5e bataljon. Met dat onderdeel vertrok hij in juli 1878 van Semarang naar Atjeh op het ss Willem III.[32][33][34] Samen met twee collega's plaatste hij een afscheidsadvertentie in het plaatselijke dagblad.[35]

Bij een strafexpeditie tegen Lamkrak op 5 augustus raakte Leijssius gewond bij de stormaanval waarmee dat plaatsje werd ingenomen.[36][37] In februari 1879 werd hij geëvacueerd naar Magelang op Java en bij het 4e bataljon in die plaats gevoegd.[38][39][40] Op 13 juni van dat jaar werd hij bevorderd tot kapitein, twee weken later volgde een overplaatsing naar het 1e bataljon in Banjoebiroe en in februari 1880 weer een, naar het strafdetachement te Ngawie[41][42][43][44]

Expeditie tegen Teunom

Met een vijftal andere officieren in dezelfde omgeving werd jonkheer Leijssen in juni 1883 weer naar Atjeh gehaald.[45] Hun vertrek uit de haven van Semarang met toespraken en een muziekkorps trok heel wat belangstelling, ondanks de gelijktijdige uitvaart van de regent van Semarang.[46]

Na de stranding van het Engelse schip de Nisero op 8 november 1883 gijzelde de "radja van Tenom", de heerser over het huidige Teunom, de bemanning van dit schip om hier financieel en politiek voordeel mee te behalen. Kapitein Leijssius nam deel aan de militaire operatie die van 4 tot 16 januari 1884 tegen deze heerser werd uitgevoerd en die uiteindelijk meer het karakter van strafexpeditie dan een reddingsoperatie had.[47][48][49]

Bij de landing op 7 januari leidde Leijssius een compagnie die de bosrand bezette en dekking gaf aan het oprukken van de overige troepen.[50] De volgende dag wist hij met zijn colonne een omtrekkende beweging uit te voeren, waardoor na een kort maar fel gevecht de marktplaats van Teunom nog dezelfde dag kon worden ingenomen.[51]

Op 27 januari 1884 werd Leijssius bij KB No. 18 de eresabel toegekend, met een eervolle vermelding.[52][53][54]

Op 11 maart van dat jaar openden Atjehse strijders zowel in Tjot Goë als Ketapan Doea het vuur op troepen van het KNIL en Chinese wegwerkers. Hun doel was vermoedelijk het verhinderen van het transport tussen de versterkingen van het KNIL in die twee plaatsen. Een colonne onder aanvoering van Leijssen spoorde een strijdgroep van ongeveer 50 man bij de bron van de Kroeng Daroe op en wist die te verjagen.[55]

In oktober was er weer een overplaatsing terug naar Java, nu naar het 1e bataljon in Soerakarta.[56] Op weg daarheen bracht de ss Camorta Leijssius van Atjeh over Batavia naar Semarang.[57][58]

Militair commandant

In september 1886 maakte hij, nu met vrouw en kind, een deel van deze reis weer in omgekeerde richting met de ss Sindoro en ss Compta, omdat kapitein Leijssius 11 september tot militair commandant van Riouw was benoemd.[59][60][61] Ter ere van zijn afscheid organiseerde de resident van Soerakarta een afscheidsfeest.[62] Ook toen hij van daar in juli 1890 weer werd overgeplaatst naar het garnizoensbataljon van de Zuider- en Oosterafdeling van Borneo in Bandjermassin, bleek dat Leijssius een geliefde persoonlijkheid was. Een kranten schreef "Zelden wist een officier door zijn rechtschapenheid, strengheid en collegialiteit zich meer bemind temaken dan deze kapitein.".[63][64] Aan die overplaatsing ging een bevordering tot majoor vooraf, zodat hij voortaan tot de hoofdofficieren behoorde.[65]

Rond die tijd lijkt koning Willem III het plan gehad te hebben om de band met het KNIL te versterken door jonkheer Leyssius als zijn persoonlijk adjudant aan te stellen. Doordat de koning later dat jaar overleed, kwam het daar niet van.[66][67][68] Binnen twee jaar volgde in april 1892 wel een bevordering tot luitenant-kolonel en benoeming tot plaatselijk commandant in Samarang, een post die bijna twee maanden vacant was gebleven.[69][70][71] Maar hij werkte daar niet lang: in augustus van hetzelfde jaar kreeg hij wegens ziekte verlof om twee jaar naar Europa te gaan.[72][73] De ss Merapi bracht het echtpaar Leijssius van Semarang naar Nederland.[74] Het bleek nodig het verlof nog met een half jaar te verlengen, maar met het troepentransport dat 10 november 1894 op diezelfde ss Merapi uit Rotterdam vertrok keerden ze met hun dochter naar Indië terug. Wel maakten ze gebruik van de mogelijkheid om in Marseille in te stappen: zo kon een deel van de ongemakkelijke zeereis door een kortere treinreis worden vervangen. [75][76][77]

Direct bij aankomst in Batavia werd Leijssius geplaatst in Ampenan op Lombok, waar op dat moment een grote expeditie van het KNIL net haar doel had bereikt. Hij was als commandant van het 2e bataljon de opvolger van de bekende generaal Lammert Swart, die zelf als militair commandant op Lombok bleef, terwijl de meeste troepen naar hun kazernes terugkeerden.[78][79] Zijn laatste functie liet niet lang op zich wachten: 9 juli 1895 werd hij plaatselijk commandant van Batavia.[80] Lichamelijk zat het hem niet mee. In het najaar viel hij ongelukkig van zijn paard en kreeg drie maanden ziekteverlof naar Bandoeng en Garoet.[81][82][83][84] In maart waren er al berichten dat Leijssius in augustus met pensioen zou gaan en inderdaad werd hij per 2 september 1896 op zijn verzoek eervol uit militaire dienst ontslagen.[85][86]

In zijn loopbaan verwierf Leijssius behalve de al genoemde Militaire-Willemsorde en de Eresabel ook het Ereteken voor Belangrijke Krijgsbedrijven, de Atjehmedaille en de onderscheiding voor 25 jaar dienst als officier.[87]

Laatste jaren

Vergezeld door vrouw en dochter ging Leijssius met de ss Koningin Regentes op 12 november 1902 voorgoed terug naar Europa.[88] Zij ontscheepten 5 december in Genua en gingen over land naar Nederland.[89] Leijssius vestigde zich te Ginneken, bij Breda waar hij vrijdag 8 maart 1907 op 57-jarige leeftijd overleed.[90]

Schrijfwijze van de naam

Volgens de Nederlandse Familienamenbank kwamen in 2007 de schrijfwijzen Leijssius (7) en Leyssius (6) beide voor. Op deze site wordt ook uitgelegd waarom verschil ij/y minder duidelijk is naar gelang je verder terug gaat in de tijd. Emile Leijssius heeft zelf geen nazaten meer. In de door mij geraadpleegde gedrukte bronnen over hem komt de schrijfwijze Leijssius duidelijk (ik schat: twee keer) vaker voor dan Leyssius. Doorslaggevend waren voor mij de door of namens hem geplaatste advertenties waarin zijn naam in hoofdletters werd geschreven: hier kwam ik altijd een spelling met IJ en niet met Y tegen. Dit lijkt zelfs op te gaan voor zijn vader.

Portaal KNIL

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  1. º overlijdensregister op website: stadsarchief.breda.nl; geraadpleegd 2015-12-02
  2. º "Binnenlandsche Nieuwstijdingen" in: Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant jrg. 84 nr. 84 (13 juli 1864); p. 2 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-04
  3. º Bredasche Courant jrg. 55 nr. 61 (30 juli 1868); p. 2 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-03
  4. º "Marine en leger" in: Het Nieuws van den Dag: kleine courant nr. 11415 (14 maart 1907); p. 6 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-03
  5. º "Benoemingen, enz." in: De Locomotief jrg. 20 nr. 212 (9 september 1871); p. 2 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-03
  6. º "Uit Nederland" in: De Locomotief jrg. 20 nr. 296 (18 december 1871); p. 2 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-03
  7. º "Aangekomen vreemdelingen in Batavia" in: Java-bode jrg. 21 nr. 53 (2 maart 1872); p. 5 kol. 4 geraadpleegd 2015-12-03
  8. º Het Nieuws van den Dag: kleine courant nr. 641 (11 april 1872); p. 3 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-03
  9. º "Departement van Oorlog." in: Java-bode jrg. 21 nr. 56 (6 maart 1872); p. 4 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-03
  10. º "Departement van Oorlog." in: Java-bode jrg. 22 nr. 107 (7 mei 1873); p. 1 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-03
  11. º "Uit de Javasche Courant van heden." in: Java-bode jrg. 22 nr. 126 (30 mei 1873); p. 3 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-03
  12. º advertentie in: De Locomotief jrg. 23 nr. 20 (24 januari 1874); p. 4, kol. 4; geraadpleegd 2015-12-03
  13. º advertentie in: De Locomotief jrg. 24 nr. 39 (16 februari 1875); p. 4, kol. 4; geraadpleegd 2015-12-03
  14. º "Angek. en Vertr. Passagiers te Batavia." in: Java-bode jrg. 24 nr. 44 (22 februari 1875); p. 4 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-03
  15. º Hooyer, G.B. De krijgsgeschiedenis van Nederlandsch-Indië van 1811 tot 1894 Deel 3 (1895) Van Cleef, Den Haag; p. 152 e.v.
  16. º Paehlig, W.F. Eenige bladzijden uit de geschiedenis van den Atjeh-oorlog. (1876) L.A. Laureij, Nieuwediep; p. 25
  17. º "Marine en leger" in: Het Nieuws van den Dag: kleine courant nr. 11415 (14 maart 1907); p. 6 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-03
  18. º "Departement van Oorlog." in: Java-bode jrg. 24 nr. 121 (26 mei 1875); p. 4 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-03
  19. º "Javasche Courant." in: Java-bode jrg. 24 nr. 210 (7 september 1875); p. 4 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-03
  20. º "Uit de Javasche Courant van heden." in: Bataviaasch handelsblad jrg. 18 nr. 261 (5 november 1875); p. 4 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-03
  21. º "Vertrokken passagiers van Batavia." in: Algemeen Handelsblad nr. 13990 (27 november 1875); p. 2 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-03
  22. º "Scheepstijdingen" in: Het Nieuws van den Dag: kleine courant nr. 1761 (30 november 1875); p. 3 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-03
  23. º Militaire Willems-Orde: Leijssius, jonkheer E.H.F. op website: defensie.nl; geraadpleegd 2015-12-02
  24. º "Officieele berichten" in: Bataviaasch Handelsblad' (8 maart 1876); p. 3 kol. 4geraadpleegd 2015-12-02
  25. º "Vervolg der nieuwstijdingen." in: Algemeen Handelsblad nr. 14073 (20 februari 1876); p. 3 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-03
  26. º "Familie-Berichten." in: Het Nieuws van den Dag: kleine courant nr. 2162 (20 maart 1877); p.2 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-03
  27. º "Vervolg der Nieuwstijdingen" in: Het Nieuws van den Dag: kleine courant nr. 2215 (24 mei 1877); p. 3 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-03
  28. º "Nederlandsch-Indië." in: Java-bode jrg. 26 nr. 167 (20 juli 1877); p. 4 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-03
  29. º "Advertentien." in: Java-bode jrg. 26 nr. 177 (1 augustus 1877); p. 1 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-03
  30. º "Departement van Oorlog." in: Java-bode jrg. 26 nr. 189 (15 augustus 1877); p. 6 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-03
  31. º "Vertrokken passagiers" in: Bataviaasch handelsblad jrg. 20 nr. 182 (6 augustus 1877); p. 4 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-03
  32. º "Departement van Oorlog." in: Bataviaasch handelsblad jrg. 21 nr. 25 (30 januari 1878); p. 5 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-04
  33. º "Samarang" in: Bataviaasch Handelsblad jrg. 21 nr. 154 (4 juli 1878); p. 5 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-04
  34. º "Officiele Berichten." in: Bataviaasch Handelsblad jrg. 21 nr. 177 (31 juli 1878); p. 6 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-04
  35. º "Advertentie" in: De Locomotief jrg. 27 nr. 155 (7 juli 1878); p. 3 kol. 5; geraadpleegd 2015-12-04
  36. º Kielstra, E.B. Beschrijving van den Atjeh-oorlog. deel 3 (1885) De gebroeders Van Cleef, 's-Gravenhage; p. 285
  37. º "Verslag Atjeh." in: Java-bode jrg. 27 nr. 204 (31 augustus 1878); p. 7 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-04
  38. º "Militair Departement." in: Bataviaasch handelsblad jrg. 22 nr. 16 (20 januari 1879); p. 5 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-04
  39. º "Nederlandsch-Indie." in: Soerabaijasch Handelsblad jrg. 27 nr. 40 (17 februari 1879); p. 2 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-04
  40. º "Militair Departement." in: Bataviaasch handelsblad jrg. 22 nr. 16 (20 januari 1879); p. 5 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-04
  41. º "Militair Departement." in: Bataviaasch handelsblad jrg. 22 nr. 137 (14 juni 1879); p. 8 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-04
  42. º "Militair Departement." in: Algemeen Handelsblad nr. 15325 (17 augustus 1879); p. 3 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-04
  43. º "Departement van Oorlog." in: Java-bode jrg. 28 nr. 153 (3 juli 1879); p. 4 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-04
  44. º "Departement van Oorlog." in: Soerabaijasch Handelsblad jrg. 28 nr. 46 (25 februari 1880); p. 2 kol. 5; geraadpleegd 2015-12-04
  45. º "Nederlandsch-Indie" in: De Locomotief jrg. 32 nr. 134 (11 juni 1883); p. 2 kol. 6; geraadpleegd 2015-12-03
  46. º "Nederlandsch-Indie" in: De Locomotief jrg. 32 nr. 136 (13 juni 1883); p. 3 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-03
  47. º Veer, P. van 't De Atjeh-oorlog (1969) De Arbeiderspers, Amsterdam; p. 148 e.v
  48. º Hooyer, G.B. De krijgsgeschiedenis van Nederlandsch-Indië van 1811 tot 1894 deel 3 (1895) Van Cleef, Den Haag; p. 464 e.v.
  49. º Javasche Courant geciteerd in: De Locomotief jrg. 33 nr. 71 (21 maart 1884) p. 2 kol. 3
  50. º Hooyer, G.B. De krijgsgeschiedenis van Nederlandsch-Indië van 1811 tot 1894 deel 3 (1895) Van Cleef, Den Haag; p. 466
  51. º Hooyer, G.B. De krijgsgeschiedenis van Nederlandsch-Indië van 1811 tot 1894 deel 3 (1895) Van Cleef, Den Haag; p. 467, 468
  52. º Eresabel: Leijssius, jonkheer E.H.F. op website: defensie.nl; geraadpleegd 2015-12-02
  53. º Eervolle Vermelding: Leijssius, jonkheer E.H.F. op website: defensie.nl; geraadpleegd 2015-12-02
  54. º "Binnenlandsch Nieuws" in: Het Nieuws van den Dag: kleine courant nr. 4278 (30 januari 1884); p. 1 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-04
  55. º "Nederlandsch-Indie" in: De Locomotief jrg. 33 nr. 77 (28 maart 1884); p. 3 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-04
  56. º "Departement van Oorlog." in: Java-bode jrg. 33 nr. 250 (22 oktober 1884); p. 5 kol. 5; geraadpleegd 2015-12-04
  57. º "Passagiers-berichten." in: Java-bode jrg. 33 nr. 242 (13 oktober 1884); p. 4 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-04
  58. º "Telegrammen." in: De Locomotief jrg. 33 nr. 245 (13 oktober 1884); p. 3 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-04
  59. º "Militair Departement." in: Java-bode jrg. 35 nr. 213 (11 september 1886); p. 7 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-04
  60. º "Aangekomen Passagiers te Batavia." in: Java-bode jrg. 35 nr. 223 (24 september 1886); p. 4 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-04
  61. º "Vertrokken Passagiers" in: Bataviaasch Nieuwsblad jrg. 1 nr. 249 (27 september 1886); p. 3 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-04
  62. º De Locomotief geciteerd in "Uit de pers.": Bataviaasch Nieuwsblad jrg. 1 nr. 243 (20 september 1886); p. 3 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-04
  63. º "Militair Departement." in: Java-bode jrg. 39 nr. 172 (29 juli 1890); p. 2 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-04
  64. º "Nederlandsch Indië." in: Bataviaasch Handelsblad jrg. 32 nr. 270 (22 november 1889); p. 3 kol. 4geraadpleegd 2015-12-04
  65. º "Militair Departement." in: Java-bode jrg. 39 nr. 162 (17 juli 1890); p. 2 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-04
  66. º "Nederlandsch-Indië." in: Java-bode jrg. 39 nr. 217 (22 september 1890); p. 2 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-05
  67. º "Semarang. 13 October." in: De Locomotief jrg. 39 nr. 238 (13 oktober 1890); p. 2 kol. 6; geraadpleegd 2015-12-05
  68. º "Nederlandsch-Indie." in: De Locomotief jrg. 45 nr. 288 (7 december 1896); p. 2 kol. 5; geraadpleegd 2015-12-05
  69. º "Militair Departement." in: Java-bode jrg. 41 nr. 83 (9 april 1892); p. 2 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-04
  70. º "Militair Departement." in: Java-bode jrg. 41 nr. 93 (23 april 1892); p. 2 kol. 1; geraadpleegd 2015-12-04
  71. º "Indische Kroniek." in: De Locomotief jrg. 41 nr. 89 (16 april 1892); p. 1 kol. 5; geraadpleegd 2015-12-04
  72. º "Advertentie" in: De Locomotief jrg. 41 nr. 140 (20 juni 1892); p. 4 kol. 5; geraadpleegd 2015-12-04
  73. º "Militair Departement." in: Java-bode jrg. 41 nr. 179 (6 augustus 1892); p. 2 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-04
  74. º "Scheepsberichten" in: De Locomotief jrg. 41 nr. 186 (12 augustus 1892); p. 3 kol. 5; geraadpleegd 2015-12-04
  75. º "Leger en Marine." in: Leeuwarder Courant (7 april 1894); p. 2 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-04
  76. º "Nederlandsch-Indië." in: Java-bode jrg. 43 nr. 265 (16 november 1894); p. 1 kol. 4; geraadpleegd 2015-12-05
  77. º "Passagiers." in: Bataviaasch Nieuwsblad jrg. 10 nr. 8 (10 december 1894); p. 6 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-04
  78. º "Militair Departement." en "Scheepsberichten" in: Java-bode jrg. 43 nr. 292 (18 december 1894); p. 2 kol. 1 en 4; geraadpleegd 2015-12-05
  79. º "Semarang, 5 Januari." in: De Locomotief jrg. 44 nr. 4 (5 januari 1895); p. 2 kol. 6; geraadpleegd 2015-12-04
  80. º "Militair Departement." in: Java-bode jrg. 44 nr. 156 (9 juli 1895); p. 2 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-05
  81. º "Telegrammen" in: De Locomotief jrg. 44 nr. 230 (30 september 1895); p. 3 kol. 5; geraadpleegd 2015-12-05
  82. º "Nederlandsch-Indië." in: Java-bode jrg. 44 nr. 225 (30 september 1895); p. 5 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-05
  83. º "Nederlandsch-Indië." in: Java-bode jrg. 44 nr. 268 (20 november 1895); p. 2 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-05
  84. º "Nederlandsch-Indië." in: Java-bode jrg. 45 nr. 7 (9 januari 1896); p. 5 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-05
  85. º "Nederlandsch Indië." in: Bataviaasch Nieuwsblad jrg. 11 nr. 75 (2 maart 1886); p. 1 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-05
  86. º "Militair Departement." in: Java-bode jrg. 45 nr. 201 (29 augustus 1896); p. 6 kol. 3 (zie ook advertentie in kol. 4); geraadpleegd 2015-12-05
  87. º "Marine en leger" in: Het Nieuws van den Dag: kleine courant nr. 11415 (14 maart 1907); p. 6 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-03
  88. º "Scheepsberichten." in: Bataviaasch Nieuwsblad jrg. 17 nr. 286 (11 november 1902); p. 2 kol. 3; geraadpleegd 2015-12-05
  89. º "Passagierslijst." in: Het Nieuws van den Dag: kleine courant nr. 10099 (10 december 1902); p. 7 kol. 2; geraadpleegd 2015-12-05
  90. º overlijdensregister op website: stadsarchief.breda.nl; geraadpleegd 2015-12-02
rel=nofollow
Q5217739 op Wikidata  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)
rel=nofollow
rel=nofollow