Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Fotografisch geheugen
Fotografisch geheugen oftewel eidetisch geheugen is een term die gebruikt wordt voor het vermogen beelden, geluiden e.d. exact te onthouden en herinneren in/uit het menselijk geheugen (kunnen herinneren alsof het direct waargenomen wordt). Sommige autistische savanten of mensen met het Aspergersyndroom zijn in staat beelden perfect te herinneren en/of na te tekenen uit hun geheugen [1].
Algemeen
Mensen met een goed geheugen beweren soms dat zij een fotografisch/ eidetisch geheugen hebben. Vooral bij kinderen is deze eigenschap sneller op te merken. Er bestaan echter duidelijke verschillen tussen een normaal/ goed geheugen en een fotografisch geheugen, waarbij mensen in staat zijn zich allerlei kleine en zeer specifieke details te herinneren. Ook kunnen sommige personen zich scherp allerlei specifieke visuele of audiologische details in herinnering te halen. Dergelijke personen noemt men ook wel 'eidetisch begaafd' (Duits: Eidetiker)[2] [3]
Kritiek
Het fotografisch geheugen is een controversieel onderwerp. Er is ook weinig systematisch onderzoek naar gedaan [4].[5] De meeste gevallen berusten op ‘horen zeggen’ en zijn niet nader geverifieerd. Marvin Minsky beweert in zijn boek The Society of Mind dat hij nooit hard bewijs heeft kunnen vinden voor het bestaan van fotografische geheugens. Ook de psycholoog en schaker Adriaan de Groot was een dergelijke mening toegedaan. De Groot onderzocht het geheugen van schaakgrootmeesters door hen te vragen allerlei zetten op het schaakbord te memoriseren.[6] Hoewel de schakers verbluffend goed (en beter dan niet-experts) posities en zetten konden onthouden, bleek dit alleen op te gaan voor echte zetten. Als de schaakstukken op posities waren geplaatst die in een echt schaakspel niet voorkwamen, bleken zij niet van gewone proefpersonen te verschillen. Dit wees er op dat zij een vermogen hadden ontwikkeld om een bepaalde soort complexe informatie te organiseren en te structureren, in plaats van te beschikken over een aangeboren fotografisch geheugen.
Bekende gevallen
Andere studies bevestigen echter de mogelijkheid van een eidetische geheugen. Een bekend verhaal is dat van Charles Stromeyer die een studie maakte van zijn vrouw Elizabeth[7]. Zij was in staat gedichten in de vreemde taal die zij niet kende te onthouden, zelfs jaren nadat zij het gedicht onder ogen had gekregen. Ook was zij in staat willekeurige gerangschikte stippenpatronen te herkennen en tot een stereoscopisch beeld samen te voegen. Zij bleek ook de enige persoon te zijn die een dergelijke test kon volbrengen. Er kunnen echter ook vraagtekens bij dit onderzoek worden gezet omdat de onderzoeker met de proefpersoon was getrouwd, en deze weigerde de tests later voor anderen te herhalen. Ten slotte vermeldt de Russische neuropsycholoog A.R. Luria het beroemde geval van een man Solomon Shereshevskii in het boek Mind of a Mnemonist[8]. Men vermoedt dat deze een idiot savant was met een fabuleus geheugen voor visuele details.
Beelddenken en fotografisch geheugen
Bij beelddenkers (begrijpend denkers), met name die ook tot het autismespectrum behoren, hebben vaker dan niet-beelddenkers (beredenerend denkers) een fotografisch geheugen, dat merendeels geschiedt middels het onderbewustzijn. Vanwege dat binnen het denken de woordelijke beredeneringen letterlijk worden overgeslagen, en direct in/middels (de grotere) begrippen wordt gedacht, zijn het sowieso de eerdere ervaringen en begrippen die doorslaggevend zijn. Mensen met het Aspergersyndroom kunnen zo zelfs foutieve herinneringen plotsklaps anders doen inzien, waarbij de juiste herinneringen in z'n totaliteit vanuit het fotografische geheugen kenbaar zijn geworden (doordat bewuste gedachten dan niet meer een belemmering zijn, komen de onbewuste gedachten intuïtief tot besef).
Personen aan wie een fotografisch geheugen wordt toegedacht
In alfabetische volgorde:
- André-Marie Ampère, Frans Wiskundige en Natuurkundige.
- Leonhard Euler, Zwitsers wiskundige.
- Bobby Fischer, Schaker.
- Tom Groves.
- Akira Haraguchi.
- Gary Kasparov, Schaker.
- Claude Monet, Kunstschilder.
- Wolfgang Amadeus Mozart, Componist.
- John von Neumann, wiskundige.
- Marcel Pagnol, Frans schrijver en filmer.
- Kim Peek.
- Solomon Veniaminovitch Shereshevsky ("Veniamin"), Journalist.
- Nikola Tesla, Ingenieur.
- Stu Ungar, Pokerspeler.
- Vladimir Nabokov, Schrijver.
Bronnen
- º Darold Treffert, MD. Savant Syndrome: Islands of Genius
- º E.R. Jaensch. Die Eidetik und die typologische Forschungsmethode: in ihrer Bedeutung für die Jugendpsychologie und Pädagogik, für die allgemeine Psychologie und die Psychophysiologie der menschlichen Persönlichkeit; mit besonderer Berücksichtigung der grundlegenden Fragen und der Untersuchungsmethodik. 2. Aufl. Leipzig : Quelle & Meyer, 1927
- º Eidetic". American Heritage Dictionary, 4th ed. 2000. http://www.bartleby.com/61/91/E0059100.html. Retrieved 2007-12-12
- º http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=is-there-such-a-thing-as
- º "No One Has a Photographic Memory". http://www.slate.com/id/2140685/.
- º 1946, Het denken van den schaker: argumenten voor een nieuwe traditie, Noord-Hollandsch Uitgevers Mij.
- º Stromeyer, C. F., Psotka, J. (1970). "The detailed texture of eidetic images". Nature 225: 346–349. doi:10.1038/225346a0.
- º The Mind of a Mnemonist: A Little Book About A Vast Memory, Harvard University Press, Cambridge (MA), 1987. ISBN 0-674-57622-5