Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie en digitaal erfgoed, wenst u prettige feestdagen en een gelukkig 2025

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Edgar Allan Poe

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Edgar Allan Poe (Boston, Massachusetts, VS, 19 januari 1809 – Baltimore, Maryland, 7 oktober 1849) was een Amerikaanse schrijver die een grote invloed had op de ontwikkeling van het genre van de korte verhalen, de misdaadliteratuur, en horrorverhalen. Afzonderlijke verhalen zouden ook latere sciencefictionschrijvers zoals Jules Verne beïnvloeden. Zijn gedichten, in Frankrijk vertaald door Charles Baudelaire, werden de basis van de moderne poëzie. De vreemde omstandigheden van zijn overlijden zijn tot op heden onopgehelderd.

Leven

Poe heeft zijn ouders nooit goed leren kennen: Elizabeth Arnold Poe, een Britse actrice, en David Poe, Jr., een acteur die geboren was in Baltimore. Zij waren in 1806 getrouwd, maar de vader verliet het gezin in het jaar dat Edgar geboren was, en zijn moeder overleed aan tuberculose toen hij nog geen drie jaar was.

Hij had een broer, William Henry Leonard, en zus Rosalie, maar werd niet samen met hen opgevoed. Hij kwam terecht bij John Allan, en zijn echtgenote Frances, in Richmond, Virginia. John was een succesvol handelaar in tabak, textiel, tarwe en slaven. Edgar had een goede band met zijn pleegmoeder, maar een moeilijke verhouding tot John Allan.

Toen hij dertien was, schreef hij al vele gedichten, maar zijn literair talent werd ontmoedigd door de hoofdonderwijzer en door John Allan, die liever had gezien dat Edgar Poe hem zou opvolgen in de familiezaak. Geld was ook een twistpunt. Poe ging in 1826 studeren aan de Universiteit van Virginia en was een uitmuntend student, maar kreeg niet genoeg financiële ondersteuning van Allan om al zijn kosten te dekken. Poe probeerde daarom zijn geluk met gokspelen, maar liep schulden op.

Op bezoek bij zijn pleegouders stelde hij vast dat zijn vriendin, het buurmeisje Sarah Elmira Royster, intussen met iemand anders verloofd was. Met een gebroken hart verliet hij de familie Allan in maart 1827 en vertrok na enkele dagen naar Boston. Mogelijk om aan schuldeisers te ontsnappen, nam Poe de naam Henri Le Rennet aan (afgeleid van de naam van zijn broer William Henry Leonard). In Boston, zijn geboorteplaats en de favoriete stad van zijn moeder, publiceerde hij in juni of juli 1827 zijn eerste dichtbundel Tamerlane, op eigen kosten, in kleine oplage. In die tijd ging hij ook in het leger om aan de kost te komen. Twee jaar later vernam hij dat Frances Allan op sterven lag wegens tuberculose, maar tegen de tijd dat hij terug in Richmond was, was zij reeds overleden. John Allan kocht hem los uit het leger en hielp hem om ingeschreven te geraken aan de U.S. Military Academy in West Point. Edgar A. Poe blonk uit in zijn studies daar, maar na een acht maanden was hij het daar beu, en hij ging opzettelijk een week lang niet naar oefeningen en lessen, zodat hij uit de Academy ontslagen werd.

Tijdens zijn tijd op West Point verbitterde Poe’s relatie met zijn pleegvader, die in oktober 1830 hertrouwd was zonder het hem te laten weten. Sommigen hebben gespeculeerd dat Poe zich opzettelijk uit de Academy liet zetten om zijn pleegvader te blameren. Uiteindelijk verbrak Allan alle banden met Poe.

Hij trok naar Baltimore, op zoek naar familieleden die hem uit de penarie konden helpen. Een van zijn neven beroofde hem ’s nachts, maar hij vond ook een tante, Maria Clemm, die als een nieuwe moeder voor hem werd en waar hij ook logement kreeg. Kort daarop overleed zijn broer William Henry Leonard op 1 augustus 1831 op 24-jarige leeftijd als gevolg van alcoholisme. Poe had zijn broer niet vaak gezien, maar stond wel in briefcontact met hem en bewonderde hem voor zijn zeereizen. Bij enkele vroege geschriften van Poe kan men ervan uitgaan dat zijn broer mede-auteur was.

Tijdens zijn verblijf in Baltimore overleed John Allan. Hij liet in zijn testament niets na aan Poe, maar wel aan een buitenechtelijk kind dat Poe nooit had gezien. Toen hij 27 was, ging hij met tante Maria Clemm en haar dochter, Virginia Clemm, naar Richmond wonen. Op 16 mei 1836 trouwde hij met Virginia, die toen 13 jaar was.

In februari 1837 trok Poe met het gezin voor ca. 15 maanden naar New York en in de zomer van 1838 verhuisde hij met Virginia en Maria Clemm naar Philadelphia. In maart 1842 ontmoette hij daar Charles Dickens, wiens werk hij zeer waardeerde en meermaals positief had besproken. Dickens beloofde om zich bij Engelse uitgevers in te zetten om Poe in Engeland te laten publiceren, maar zijn inzet voor Poe bleef zonder succes. In maart 1844 verhuisde hij opnieuw naar New York, in de hoop dat hij daar in de tijdschriftenwereld een beter loon zou kunnen krijgen.

In 1847 overleed Virginia aan tuberculose. Na Virginia’s overlijden ging Poe op zoek naar nieuwe partner. Behalve relaties met twee getrouwde vrouwen, deed hij serieuze pogingen met de dichteres Sarah Helen Whitman. Zij verloofden zich, maar de verloving werd verbroken omdat Whitman begon te twijfelen aan Poe’s betrouwbaarheid, en vooral omdat haar moeder koste wat kost een huwelijk met Poe wilde voorkomen. Poe nam toen een overdosis laudanum, vermoedelijk met de bedoeling zichzelf te doden, maar hij overleefde het. Dit is het enige goed gedocumenteerde geval van Poe’s gebruik van opium. Latere beweringen dat Poe regelmatig opium nam en er verslaafd aan was, worden als weerlegd beschouwd.

In 1849 kwam Poe zijn jeugdliefde Elmira Shelton (geboren Royster) opnieuw tegen in Richmond. Zij was intussen weduwe geworden. Na een korte verkering deed Poe haar een huwelijksaanzoek, waarop zij bedenktijd vroeg.

Overlijden

Poe verliet Richmond in de ochtend van 27 september 1849 en zijn bestemming was zijn huis in Fordham. Daar wilde hij de voorbereiding van zijn bruiloft met Elmira Shelton vervroegen en abonnees voor zijn geplande tijdschrift The Stylus winnen. De eerste etappe van Poe’s reis was per schip van Richmond naar Baltimore. Wat er de volgende week is gebeurd en waar Poe verbleef is niet bekend.

Op 3 oktober 1849 vond Joseph W. Walker, die voor de Baltimore Sun werkte, Poe op straat. De meeste voorbijgangers namen aan dat hij een dronken zwerver was en liepen voorbij. Walker herkende Poe van enkele foto’s in de kranten en bracht hem naar de nabijgelegen herberg, Ryan’s Tavern (ook bekend als Gunner’s Hall). Poe maakte een verwarde indruk en leek dronken en/of ernstig ziek. In de plaats van zijn klassieke zwarte pak, was hij gekleed in goedkope, slecht passende kleding en een strohoed. Walker kreeg van Poe gedaan dat hij de naam van een bevriende plaatselijke arts opgaf, dr. Joseph E. Snodgrass, en bracht hem snel per brief op de hoogte. Een familielid van Poe dat ook op de hoogte werd gebracht, weigerde om voor hem te zorgen. Poe werd bijgevolg naar het Washington Medical College in Baltimore gebracht, waar dr. John J. Moran voor hem zorgde. Poe was regelmatig buiten bewustzijn en overleed op 7 oktober 1849. De omstandigheden van het overlijden zijn onduidelijk, de doodsoorzaak is onbekend. De Baltimore Sun beschreef de doodsoorzaak als ’Congestion of brain’. Dit kon een beroerte betekenen, een hersenbloeding, een bloedklonter in de hersenen, misschien een aneurysma. Dr. Snodgrass geloofde dat Poe overleed als gevolg van alcoholontwenning.

Dr. Moran liet verschillende rapporten achter over Poe’s toestand en overlijden. Deze zijn achteraf geschreven en spreken elkaar en de getuigenissen van andere ooggetuigen op tal van punten tegen. Ze kunnen nauwelijks worden gebruikt voor onderzoek. Documenten uit het ziekenhuis zijn niet bewaard gebleven. Het aantal theorieën over het overlijden van Poe is groot. Ze variëren van zelfmoord en moord tot schade veroorzaakt door alcoholisme, diabetes, cholera, hondsdolheid, syfilis of een hersentumor.

Een hypothese uit 1872 luidt, dat hij mogelijk het slachtoffer werd van zogenaamde ’Coopers’: helpers van politici, die destijds mensen van straat plukten om deze onder invloed van drugs op ’hun’ kandidaat te laten stemmen. Er waren toen verkiezingen, maar de hypothese kon nooit bevredigend worden bewezen.

Hij ligt begraven op de Westminster Presbyteriaanse Begraafplaats in Baltimore. Maria en Virginia Clemm werden later herbegraven naast hem.

Stijl en thematiek

Edgar Allan Poe staat bekend om zijn kenmerkende stijl en terugkerende thema's, die een aanzienlijke impact hebben gehad op de Amerikaanse literatuur. Hier zijn de belangrijkste aspecten van zijn stijl en thema's:

Stijl

  • Sfeervolle beschrijvingen: Poe's schrijven bevat vaak uitgebreide en levendige beschrijvingen die een vreemde sfeer en stemming creëren. Zijn nauwgezet taalgebruik roept een gotisch, griezelig en vaak claustrofobisch gevoel op.
  • Vertelling in de eerste persoon: Veel van Poe's verhalen worden verteld vanuit het perspectief van de eerste persoon, wat een laag van psychologische diepgang aan het verhaal toevoegt.
  • Complexe woordenschat: Poe's taalgebruik is vaak rijk en verfijnd en weerspiegelt zijn uitgebreide woordenschat en liefde voor precieze, soms archaïsche woorden.
  • Ritme en klank: Poe besteedt in zijn poëzie bijzondere aandacht aan de muzikaliteit van taal. Gedichten als "The Raven" staan bekend om hun ritmische patronen en het gebruik van herhaling.
  • Symboliek en allegorie: Poe gebruikt vaak symbolen en allegorische elementen om de betekenis van zijn verhalen en gedichten te verdiepen, waarbij hij vaak abstracte concepten onderzoekt door middel van concrete beelden.

Thema's

  • Dood en sterfelijkheid: Poe's werken onderzoeken vaak thema's als dood, verval en het macabere. Dit komt duidelijk tot uiting in verhalen als Het masker van de rode dood en De val van het huis van Usher.
  • Waanzin en paranoia: Veel van Poe's personages worstelen met waanzin, waanvoorstellingen en paranoia, waardoor de grenzen tussen de realiteit en de vervormingen van de geest vervagen. Verhalen als The Tell-Tale Heart en The Black Cat zijn voorbeelden van dit thema.
  • Schuld en geweten: Schuld en de psychologische gevolgen ervan staan centraal in verschillende werken van Poe. Personages worden vaak geconfronteerd met innerlijke onrust en zelfdestructieve neigingen vanwege hun slechte geweten.
  • Het bovennatuurlijke en het griezelige: Poe duikt vaak in het bovennatuurlijke en onderzoekt geesten, spoken en buitenaardse verschijnselen, die bijdragen aan de griezelige en mysterieuze toon van zijn verhalen.
  • Schoonheid en horror: Poe plaatst schoonheid vaak naast horror en onderzoekt het naast elkaar bestaan van esthetische schoonheid en angstaanjagende elementen. Deze dualiteit is aanwezig in gedichten als Annabel Lee en verhalen als Ligeia.
  • Isolatie en vervreemding: Personages in Poe's werken ervaren vaak een diepgaande isolatie en vervreemding, zowel fysiek, emotioneel als psychologisch. Dit thema onderstreept de eenzaamheid en de vervreemding van de samenleving of de werkelijkheid.
  • De kracht van de geest: De werking van de menselijke geest, vooral de donkere aspecten ervan, vormen een belangrijk aandachtspunt in Poe's schrijven. Hij onderzoekt hoe perceptie, geheugen en verbeelding de beleving van de werkelijkheid kunnen beïnvloeden.

Over het geheel genomen vormen de stijl en thema's van Edgar Allan Poe samen een unieke literaire erfenis die lezers blijft beïnvloeden en boeien met zijn diepgang, complexiteit en beklijvende schoonheid.

Werken

Gedichten

In chronologische volgorde:

  • A Dream, 1827
  • A Dream Within a Dream, 1827
  • Dreams, 1827
  • Tamerlane, 1827
  • Al Aaraaf, 1829
  • Fairy-land, 1829
  • Alone, 1830
  • To Helen, 1831
  • Israfel, 1831
  • The City in the Sea, 1831
  • The Sleeper, 1831
  • The Conqueror Worm, 1837
  • Silence, 1840
  • Lenore, 1843
  • Dreamland, 1844
  • The Raven, 1845
  • Ulalume, 1847
  • Eureka: a Prose Poem, 1848
  • Eldorado, 1849
  • Annabel Lee, 1849
  • The Bells, 1849

Proza

In chronologische volgorde, op maand van eerste publicatie:

Externe link

rel=nofollow
 
Hulpjes om informatie te verzamelen of teksten te verbeteren
Google • Duck Duck Go • free images Google • Flickr free images • Google zonder Wikipedia, blogs en Facebook • Google Wiki's • Google Scholar • Google Books • Vertaal de titel • Google Translated Search • Engels, Frans, Russisch, Grieks • Delpher • Belgicapress • historische kranten (W.-Vlaanderen) • Aalst Courant • Old News • Trove • Wikipedia • Toolserver personenzoeker • Wikidata (Reasonator) • <! geen https in 2024 --->Biografisch Portaal • Britannica • IMDb • RKD • ODIS • DNB • Catholic Encyclopedia • Jewish Encyclopedia • Archive.org • Medische studies op PubMed • Wetenschappelijke studies op Sci-Hub • Familysearch •
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland) • Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!) • Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!) • tekst herschrijven met scribbr.io •
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Edgar_Allan_Poe&oldid=365559"