Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Duurzaam ontwerpen
Duurzaam ontwerpen is het ontwerpen van fysieke objecten op een manier die past bij een duurzame ontwikkeling.[1]
Bij het duurzaam ontwerpen van fysieke objecten, de gebouwde omgeving, en diensten staan de principes van economische, sociale en ecologische duurzaamheid voorop.
Doel
De bedoeling van duurzaam ontwerp is " het zoveel mogelijk vermijden van de negatieve gevolgen voor het milieu, met behulp van doelmatig, intelligent design"[2]. Met gebruik van hernieuwbare hulpbronnen en het betrekken van de mensen bij hun natuurlijke omgeving.
Duurzame ontwerpen richten zich door hun innovaties op het veranderen van gedrag van de gebruiker. Een dynamische balans te vinden tussen het belang van de economie en de samenleving, bewust en respectvol voor het milieu en sociale verschillen.[3]
De Brundtland commissie (1987) definieert dit begrip als‘paden van vooruitgang die voorzien in de behoeften van de huidige generatie zonder daarbij de behoeften van de toekomstige generaties in gevaar te brengen’. Hierin zitten twee belangrijke aspecten: enerzijds het vervullen van basisbehoeften van alle mensen en anderzijds het ontwikkelen van economische en technische structuren die dit, rekening houdend met de kwetsbaarheid van de aarde, mogelijk maken.
Duurzaam ontwerpen draait met name om het ontwikkelen van de technische oplossingen, maar men kijkt ook naar de sociale en economische effecten die de producten teweeg brengen.[4]
Toepassingen
Toepassingen van deze filosofie variëren van kleine voorwerpen voor het dagelijks gebruik, tot en met gebouwen, steden, en de fysieke oppervlakte van de aarde. Het is een manier van ontwerpen die kan worden toegepast op het gebied van architectuur, landschapsarchitectuur, stedenbouw, stedelijke planning, engineering, grafische vormgeving, industriële vormgeving, interieur ontwerp, mode en de wisselwerking tussen de mens en de computer.
Duurzaam ontwerpen is vooral een algemene reactie op de mondiale milieu crises, de snelle groei van de economische bedrijvigheid en de menselijke bevolking. Uitputting van natuurlijke hulpbronnen speelt een belangrijke rol evenals schade aan ecosystemen en het verlies van biodiversiteit.[5]
Maar de grenzen van duurzaam ontwerpen worden steeds meer zichtbaar. Globale toepassingen zijn noodzakelijk, omdat de groei in goederen en diensten vaak sneller verloopt dan de winst in doelmatigheid. Als gevolg daarvan is het netto-effect van duurzaam ontwerpen tot nu toe niet groot genoeg. De huidige aanpak, die zich richt op de efficiëntie van het leveren van individuele goederen en diensten,is onvoldoende. Dilemma's zijn onder andere: de toenemende complexiteit van de efficiency verbeteringen en de moeilijkheid om nieuwe technologieën toe te passen in een samenleving die daar nog niet op ingericht is. De nadelige gevolgen van de toenemende groei van goederen en diensten zijn wereldwijd merkbaar. De omvang van het gebruik van de hulpbronnen neemt nog steeds toe en is nog niet gestabiliseerd.
Duurzaam ontwerp principes
Hoewel de praktische toepassing varieert tussen de disciplines, een aantal gemeenschappelijke principes zijn als volgt:
- Low-impact materialen: kies niet-giftige, duurzaam geproduceerde of gerecycleerde materialen die weinig energie vereisen om te verwerken. Materiaaldatabanken helpen de juiste materialen te vinden. Bij betaalde (zoals www.materialmatters.nl) en gratis databanken (zoals www.idemat.nl) zijn materialen te bekijken, vergelijken, en hun ecologische aspecten te ontdekken.
- Energie-efficiëntie: gebruik productieprocessen en maak producten die minder energie nodig hebben. Ontwikkelingen als inkt op water basis, lokaal produceren, en fair trade introduceren duurzame productiemogelijkheden.
- Kwaliteit en duurzaamheid: een langere levensduur en een beter functionerende producten moeten minder vaak worden vervangen, het verminderen van de gevolgen van de productie en vervangingen.
- Ontwerp voor hergebruik en recycling: "Producten, processen en systemen moeten worden ontworpen voor prestaties in een commerciële 'leven na de dood'." [6]
- Ontwerp Impact Maatregelen voor de totale ecologische voetafdruk en de life-cycle assessment voor gebruikte elke bron in toenemende mate nodig en beschikbaar zijn. Velen zijn complex, maar sommige geven een snelle en accurate schatting van de impact.
- Duurzame Design Normen de opzet van het project lijnen zijn steeds meer beschikbaar en zijn krachtig ontwikkeld door een breed scala aan particuliere organisaties en individuen. Er is ook een grote hoeveelheid van nieuwe methoden die voortkomen uit de snelle ontwikkeling van wat bekend is geworden als 'duurzaamheid wetenschap' gepromoot door een grote verscheidenheid van
onderwijs-en overheidsinstellingen.
- Biomimicry is de wetenschap en de kunst van het nabootsen van de beste biologische ideeën in de natuur om menselijke problemen op te kunnen lossen.[7]
- Dienst substitutie: het verschuiven van de wijze van consumptie van persoonlijke eigendom van de producten om de levering van diensten die vergelijkbare functies, zoals voorzien, van een privé-auto naar een autodeel-service. Een dergelijk systeem bevordert het minimale gebruik van hulpbronnen per consumptie-eenheid (bijvoorbeeld per gereden rit).[8]
- Hernieuwbaarheid: materialen moeten komen uit de buurt (lokaal of bioregionaal), duurzaam beheerde hernieuwbare bronnen die kunnen worden gecomposteerd wanneer hun nut is uitgeput.
- Robuuste eco-design: Robuust design principes worden toegepast op het ontwerp van verontreinigende bronnen.[9]
Conceptuele problemen
- Afnemende meeropbrengsten: het principe dat alle richtingen van de vooruitgang op is, eindigend met de afnemende meeropbrengst, is duidelijk in de typische 'S' curve van de technologie Life Cycle en in de nuttige levensduur van een systeem, zoals besproken in Industriële Ecology en Life Cycle Assessment. (zie ook: Wet van de afnemende meeropbrengst en marginaal nut en Jevon's paradox.)
- Niet-duurzame investering: Een probleem ontstaat wanneer de grenzen van een bron moeilijk te zien zijn, dus meer investeringen in reactie op de afnemende meeropbrengst kan winstgevend lijken als in de Tragedie van de meent, maar kan leiden tot een ineenstorting. Dit probleem van meer investeringen in afnemende middelen is ook onderzocht in relatie tot de oorzaken van de beschaving instorten door Joseph Tainter onder anderen. Deze natuurlijke fout in het beleggingsbeleid droeg bij aan de ineenstorting van zowel onder anderen de Romeinse en Maya's.[10]
Afvalpreventie
In afvalmanagement bij bedrijven spelen vijf punten:
• Afvalpreventie
• Inzet van afval ten behoeve van eigen bedrijf
• Goedkopere afvoer van afval door scheiding van afval
• Afval afvoer inkopen
• Afvalmanagement in een groter kader: klimaatverandering en Cradle to cradle
Afvalpreventie
Het beste soort afval is géén afval. Afvalpreventie kan op veel manieren worden bereikt, maar de focus ligt op de relatie tussen inkoop en het ontwerp van producten enerzijds en de afvalstroom anderzijds. Als men goed zicht op die relatie heeft, kan men plannen maken om tot meer afvalpreventie te komen.
Inzet van afval in eigen bedrijf
Met afvalpreventie kan niet altijd al het afval worden voorkomen. Praktisch altijd zal er toch afval vrijkomen. Vaak kijkt men gelijk naar afvalscheiding en afvoer van afval. In bepaalde gevallen kan het afval echter ten behoeve van het eigen bedrijf worden gebruikt. Dit kan materieel zijn, waarbij de afvalstof voor andere processen in een bedrijf worden gebruikt. Ook kan het immaterieel zijn, waarbij het afval wordt weggegeven aan organisaties of instanties die het goed kunnen gebruiken. Dit levert goodwill, PR en goede relaties met de omgeving op. In dit geval is afval nog steeds een middel.[11]
Voorbeelden van duurzaam ontwerpen
Duurzame architectuur
Duurzame architectuur is een algemene term die milieubewuste design technieken op het gebied van architectuur beschrijft. Duurzame architectuur wordt omlijst door de grotere discussie over duurzaamheid en de dringende economische en politieke kwesties van onze wereld. In de brede context, duurzame architectuur streeft naar het minimaliseren van de negatieve milieu-impact van gebouwen door verbetering van de efficiency en matiging in het gebruik van materialen, energie en ontwikkeling van de ruimte. De meest simpele, het idee van duurzaamheid, of ecologische ontwerp is ervoor te zorgen dat onze acties en beslissingen van vandaag niet de kansen van de toekomstige generaties afremmen.[12] Deze term kan gebruikt worden om een energie en ecologisch bewuste benadering van het ontwerp van de gebouwde omgeving te beschrijven[13].
Duurzaam landschap en tuinontwerp
Duurzame landschapsarchitectuur is een categorie van duurzaam ontwerpen en energie-efficiënte groenvoorzieningen bezig met de planning en het ontwerp van de buitenruimte. Ontwerp technieken omvatten het planten van bomen om gebouwen te beschaduwen van de zon of ze te beschermen tegen wind, met behulp van lokale materialen, op locatie compostering en vermalen om afval transport te verminderen, en ook kan het gaan met behulp van droogte-resistente aanplant in droge gebieden (xeriscaping) en het kopen van voorraad van lokale telers om energie gebruik in het transport te voorkomen. In gebieden van de tuin en het landschap kan ook worden toegestaan om het wild te laten groeien om bio-diversiteit te stimuleren.
Duurzaam grafisch ontwerp
Duurzaam grafisch ontwerp beschouwt de milieu-effecten van de grafisch ontwerp producten (zoals verpakking, drukwerk, publicaties, enz.) gedurende een levenscyclus die bestaat uit: grondstof, transformatie, de verwerkende industrie, transport, gebruik en verwijdering. Technieken voor duurzame grafische vormgeving zijn onder meer: het verminderen van de hoeveelheid materialen die nodig zijn voor de productie, het gebruik van papier en gerecyclede materialen , post-consumer afval; printen met VOS-arme inkt, en het gebruik van productie en distributie methoden die de minste hoeveelheid transport vereisen.
Huishoudelijke machines en meubilair
Hoofdpagina: Huishoudelijke apparaten
Auto's, huishoudelijke apparaten en meubels kunnen worden ontworpen voor reparatie en demontage (voor recycling), en gebouwd van recyclebare materialen zoals staal, aluminium en glas, en hernieuwbare materialen, zoals Zelfo, hout en kunststoffen uit natuurlijke grondstoffen. Zorgvuldige selectie van materialen en productieprocessen creëren vaak producten vergelijkbaar in prijs en prestaties met niet-duurzame producten. Zelfs milde ontwerpen inspanningen kan het verhogen van het duurzaamheid gehalte van de geproduceerde items.
Duurzame energie
Hoofdpagina: Duurzame energie
Duurzame energie is energie waarover de mensheid voor onbeperkte tijd kan beschikken en waarbij, door het gebruik ervan, het leefmilieu en de mogelijkheden voor toekomstige generaties niet worden benadeeld.
Vormen van duurzame energie zijn bijvoorbeeld zonne-energie en windenergie, een bron die nog vele jaren beschikbaar zal zijn.
Duurzame energie wordt vaak gelijk gesteld met hernieuwbare energie. Er is echter een verschil. In de Europese Unie wordt ook vaak gepraat over low carbon energy, 'lage CO2 energie'. Deze termen worden vaak gebruikt ter ondersteuning van energiebronnen die niet algemeen worden erkend als duurzaam of hernieuwbaar, zoals elektriciteit uit kolencentrales met CO2 afvang en opslag, of kernenergie. Biomassa is weliswaar een hernieuwbare energiebron, maar -indien op grote schaal toegepast- niet duurzaam, daar het ten koste kan gaan van de natuurlijke omgeving en bovendien op gespannen voet met de wereldvoedselvoorziening en de kleinschalige landbouw kan staan.
Verbeteringen aan verwarming, koeling, ventilatie en warm water
- Absorptie koelkast
- Op jaarbasis geothermische zonne-energie
- Aarde koeling buizen
- Geothermische warmtepomp
- Warmteterugwinning ventilatie
- Warm water warmte recycling
- passieve koeling
- hernieuwbare warmte
- Aardwarmte
- Seizoensgebonden warmte-opslag
- Zonne-energie air conditioning
- Zonneboiler
Wegwerpproducten
Wasmiddelen, kranten en andere wegwerpartikelen kunnen worden ontworpen om te ontleden in de aanwezigheid van lucht, water en gemeenschappelijke bodemorganismen. De huidige uitdaging op dit gebied is om dergelijke producten te ontwerpen in aantrekkelijke kleuren, met een kostprijs net zo laag als die van concurrerende producten. Aangezien de meeste van deze producten op stortplaatsen belanden, beschermd tegen lucht en water, is het nut van dergelijke wegwerp producten bekritiseerd.
Duurzame technologieën
Duurzame technologieën verbruiken minder energie, minder beperkte middelen, geen uitputtende natuurlijke hulpbronnen, zijn niet direct of indirect vervuilend voor het milieu, en kan worden hergebruikt of gerecycled aan het einde van hun levensduur.[14] Er is een aanzienlijke overlapping met de juiste technologie, die de geschiktheid van de technologie benadrukt de context, in het bijzonder rekening houdend met de behoeften van mensen in ontwikkelingslanden. Echter, misschien wel de meest geschikte technologie is niet direct de meest duurzame. Een duurzame technologie kan hoge kosten en/ of onderhoud eisen hebben die het ongeschikt maken als een "geschikte technologie," zoals die term algemeen wordt gebruikt.
Zie ook
- Arcologie
- Duurzame ontwikkeling
- Duurzaam beleggen
- Duurzaam bankieren
- Duurzaam bouwen
- Duurzaam energiebedrijf
- Duurzaam goed
- Duurzaamheidsklasse
- Duurzaamheidsverslag
- Duurzaam Hoger Onderwijs
- Duurzaam ondernemen
- Duurzaam toerisme
Bronnen, noten en/of referenties
|
