Cyrano de Bergerac (opera van Eino Tamberg)

Cyrano de Bergerac is een opera in drie bedrijven en een epiloog van de Estse componist Eino Tamberg op een libretto van Jaan Kross, gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van Edmond Rostand. De wereldpremière vond plaats in 1976 in de Nationale opera van Estland in Tallinn.

De muzikale vorm van de opera lijkt op de structuur van de vroege barokopera, waarin recitatief en aria vloeiend in elkaar overlopen, maar tegelijkertijd duidt het gebruik van Leitmotiven op een romantische invloed.

In 1982 werd Cyrano in Olomouc in de Tsjechische Republiek opgevoerd, en in 1995 en 2005 opnieuw in de Nationale opera van Estland.^[1]

Inhoud

1e Bedrijf

Een straat in Parijs.

In het duister heeft Cyrano (bariton) een gevecht met een stel onbekenden. Hij komt als overwinnaar naar voor, maar toch is hij niet trots op zijn zegen, aangezien hij weet dat het felste gevecht niets aan zijn lot kan veranderen. Zijn lot is bezegeld door zijn uiterlijk; hij beschouwt zijn neus als zo lelijk, dat hij daardoor niet in staat is zijn liefde aan de mooie Roxane (sopraan) te verklaren. Uit het gesprek tussen Ragueneau (tenor) en Lise (sopraan) wordt duidelijk dat Lignière, de dichter, een satirisch gedicht geschreven heeft over één van de prominentste edelen in het land, graaf De Guiche (bariton), die Roxane weer een aanzoek heeft gedaan, maar weer is afgewezen. De graaf heeft honderd man ingehuurd om Lignière 's nachts in het geheim te vermoorden.

Ragueneau is bezorgd; hij kan Cyrano niet vinden. Ook Roxane zoekt Cyrano en heeft haar gezelschapsdame (mezzo-sopraan) gestuurd om haar neef te gaan zoeken. Cyrano komt op en hoort dat Roxane hem zoekt. Een gezelschap van arme dichters wordt, zoals gewoonlijk, gevoed door hun begunstiger, de bakker Ragueneau. De dichters hebben het over het gevecht van een onbekende held met honderd mannen. De held, Cyrano, schenkt geen aandacht aan het gesprek. Hij is een brief aan Roxane aan het schrijven, aangezien hij bang is de juiste woorden niet te vinden als hij haar ontmoet. Ragueneau reciteert zijn gedicht over amandeltaart, en de andere dichters prijzen hem, dankbaar voor het voedsel.

Roxane vertelt Cyrano dat ze verliefd is op de knappe Christian (tenor). Die jongeman dient bij hetzelfde regiment als Cyrano, en ze vraagt hem de jonge man te beschermen tegen het geplaag en de ruziezoekende kadetten uit Gascoigne.

De kadetten loven Cyrano, een man die zowel een scherp verstand als zwaard heeft. Kapitein Castel-Jaloux (bariton) stelt het regiment voor aan graaf De Guiche. Deze biedt aan Cyrano's toneelstukken voor te leggen aan kardinaal De Richelieu. De trotse weigering van de dichter beledigt de graaf, die weet dat zijn wraak op Lignière faalde vanwege Cyrano.

De kadetten lachen om de onervaren Christian. Als Cyrano over zijn avonturen vertelt, wil Christian opscheppen en lacht om Cyrano's neus. Cyrano houdt zich in, omdat Roxane hem gevraagd heeft Christian te beschermen. Als ze alleen zijn vertelt Cyrano de jonge man over Roxane's liefde voor hem. Helaas is Christian niet goed in het uiten van zijn gevoelens. Cyrano belooft te helpen, hij heeft al een brief klaar.

2e Bedrijf

Voor Roxane's huis.

Roxane, die nog meer gecharmeerd is geraakt door Christian, denkt dat zij via Christians mooie woorden ze alles wat er te weten valt over de ziel van de man geleerd heeft. Ze heeft er geen idee van dat dit Cyrano's woorden zijn.

Voordat hij ten strijde trekt komt graaf De Guiche afscheid nemen van Roxane. Roxane stelt voor dat hij Cyrano's regiment achterlaat in Parijs, en doet het voorkomen alsof dit is om Cyrano te irriteren, maar eigenlijk is ze bezorgd om Christian. Cyrano ontdekt dat Roxane bij hun volgende ontmoeting een geïmproviseerde liefdesverklaring van Christian verwacht. Op zijn beurt veracht Christian het gebruik van de woorden van iemand anders, en hij is helemaal zeker van Roxane's liefde, en dus vertelt hij in eigen woorden over zijn passie voor haar. Dit is een ramp, en Roxane wil weggaan. De situatie wordt gered door Cyrano, die in de schaduw van het balkon staat, en opnieuw zijn woorden aan Christian leent. Hij neemt daarbij wel de gelegenheid ten baat anoniem zijn eigen liefde voor Roxane te verklaren.

Een kapucijner monnik (tenor) brengt Roxane een brief van De Guiche, die gekozen heeft voor een leven in rust en vrede in klooster, in plaats van de heldendaden op het slagveld. Hij wil Roxane onmiddellijk zien. Roxane leest de brief hardop voor, maar verandert de inhoud. Ze kondigt aan dat De Guiche haar beveelt om onmiddellijk met Christian te trouwen.

Een vermomde Cyrano vertelt grappige verhaaltjes aan de zojuist gearriveerde De Guiche, om deze op te houden. In tussentijd zijn de twee minnaars getrouwd door de monnik. De woedende De Guiche beveelt dat Cyrano's en Christians regiment onmiddellijk naar het slagveld moet. Cyrano verzekert Roxane dat Christian haar regelmatig zal schrijven.

3e Bedrijf

Het legerkamp bij Arras.

Het regiment is omsingeld door de vijand. De soldaten hebben honger. Iedere morgen onderneemt Cyrano een gevaarlijke tocht door de vijandelijke linies om brieven te sturen naar Roxane, die Christian heel erg mist.

De Guiche kondigt aan dat er zeer binnenkort een offensief zal zijn. Christian wil zijn laatste brief naar Roxane sturen; Cyrano heeft hem al geschreven.

Tot ieders verbazing arriveren Roxane, haar gezelschapsdame en Ragueneau in het kamp. Ze zijn in hun koets door de strijdzone geglipt en hebben allerlei lekker voedsel meegebracht.

Roxane biedt haar verontschuldigingen aan aan Christian; ze geeft toe dat ze eerst vanwege zijn schoonheid van hem hield, maar nu maakt het niet meer uit als hij die zou verliezen. Een verwarde Christian vertelt dit verhaal aan Cyrano en vraagt hem alles aan Roxane te verklaren. Christian is tot de conclusie gekomen dat ze moet kiezen tussen hem en Cyrano.

Cyrano staat op het punt alles uit te leggen, maar dan komt Jaloux met het tragische nieuws van Christians dood. Dit maakt het Cyrano onmogelijk alles uit te leggen.

De strijd begint.

Epiloog

Na de dood van Christian heeft Roxane vijftien jaar in een klooster doorgebracht. Cyrano heeft haar iedere week bezocht. Op dit moment verwacht Roxane hem weer.

Jaloux vraagt aan Roxane's gezelschapsdame Cyrano te waarschuwen dat er hovelingen zijn die hem willen vermoorden. Maar het is al te laat. Ragueneau vertelt dat hij gezien heeft hoe een zware eiken blok uit het raam gegooid is en Cyrano heeft geraakt. Hij ligt in bed met een zware hoofdwond.

Desalniettemin gaat Cyrano Roxane bezoeken. Het is alleen de eerste keer in al die jaren dat hij te laat is. Roxane weet echter niets van zijn verwondingen. Cyrano vraagt haar hem Christian laatste brief te geven. En hoewel het donker is leest Cyrano hem woord voor woord hardop voor. Nu wordt alles duidelijk voor Roxane: hij had haar ziel doen beven! Jaloux en Ragueneau stormen de kamer binnen, ze zijn zwaar bezorgd om Cyrano. Toch hoort Roxane van Cyrano's lippen het laatste nieuws: "Vandaag is je neef Cyrano geveld door een blok."