Clement Scotus I

Clement Scotus I (fl. 745) was bisschop.

Leven

Clement Scotus, ongetwijfeld een inwoner van Ierland, leefde in de Frankische tijd en was een tijdgenoot van Bonifatius), missionaris en aartsbisschop van Mainz. Hij protesteerde tegen de pogingen van Bonifatius om de volledige Romeinse discipline in Duitsland te introduceren, maar tevergeefs. Bonitfatius riep hem op om voor een synode in 743 of 744 te verschijnen, waarbij de hofmeiers Carloman en Pepijn aanwezig waren. Paus Zacharias, aan wie de zaak werd gemeld, keurde de actie van Bonifatius goed en bevestigde het eerste deel van het vonnis. De aanklachten tegen Clement waren in de eerste plaats, dat hij een vrouw had – Bonifatius noemt haar een concubine – en twee kinderen; bovendien rechtvaardigde hij het huwelijk met de vrouw van een overleden broer door zich te beroepen op de joodse wet (leviraatshuwelijk).

Religieuze overtuigingen

Clement had op dogmatisch-theologisch gebied standpunten in die in tegenspraak leken te zijn met de Latijnse leer van de predestinatie. Hij beweerde ook dat Christus bij zijn opstanding uit de doden ’allen heeft bevrijd die in de gevangenis sept waren geweest, gelovigen en ongelovigen, gelovigen van God en afgodendienaren’.

Beschuldigingen van ketterij

Hij werd ook beschuldigd van het ontkennen van de canons van de kerk en van het verwerpen van het gezag van de heiligen Hiëronymus, Augustinus en Gregorius. Hij had de vrijere gebruiken en meer speculatieve denkpatronen die in het Ierse katholicisme de overhand hadden, op dit moment de fontein-hoofd van de literaire cultuur en het zendingswerk voor het westen van Europa, in botsing gebracht met de strengheid van het Latijnse christendom.

De Duitse tegenstanders van Bonifatius, die in de meerderheid lijken te zijn geweest, moeten Clement gesteund hebben. Toen de zaak op 25 oktober 745 (niet 746 of 748, zoals vroeger werd aangenomen) voor een synode in Rome werd gebracht, verklaarde Deneard, de vertegenwoordiger van Bonifatius, dat de aartsbisschop niet in staat was zijn mond te sluiten. De synode bevestigde Bonifatius’ actie, de anathematisering van Clement, en verklaarde hem nogmaals van zijn autoriteit te zijn ontzet. Maar Clement bleef volharden in zijn visie, en op 5 januari 747 schreef de paus Bonifatius opnieuw, en spoorde hem aan om de hele kwestie opnieuw te onderzoeken in een concilie dat binnenkort in Duitsland gehouden zou worden, en zijn best te doen om Clement tot bekering te brengen; mocht hij het tegendeel bewijzen, dan zou hij naar Rome worden gestuurd.

De uitkomst van de zaak is niet bekend, maar het is waarschijnlijk dat de zaak van Clement van het begin af met vooroordeel werden behandeld omdat zijn zienswijzen in alle procedures werden verward met die van een zekere Adalbert, die een zeer fanatiek standpunt innam. Clement daarentegen, om nog maar te zwijgen van de magere en verdraaide getuigenissen die we hebben van zijn zienswijzen, lijkt in zekere zin de vrije kenmerken van de Ierse theologie weer te geven die een eeuw later in de geschriften van zijn landgenoot, John Scotus, tot uitdrukking kwamen.

Deze Clement wordt vaak verward met Clement Scotus II; cf. Dempster, 'Hist. Eccl. Gent. Schot." iii. 177, 178.