Canon (cultuur)

Met een canon wordt het geheel van teksten, beelden, kunstwerken en gebeurtenissen bedoeld dat het referentiekader is van een gedeelde cultuur of religie.

Cultuur

Tot de canon van de Nederlandse cultuur worden bijvoorbeeld gerekend:

• De kunstschilder Rembrandt van Rijn
• De schrijver Multatuli

Het idee van een canon is controversieel.

Volgens sommigen is de canon van grote meesterwerken in de literatuur conservatief en onveranderlijk, wat culturele vernieuwing belemmert. De meesterwerken worden te zeer bewonderd en op een voetstuk geplaatst, waardoor kritische studie te weinig ruimte krijgt. De canon zou elitair zijn, onderdeel van de 'high culture'. De filosoof en socioloog Pierre Bourdieu heeft betoogd dat de canon voor de elite het middel bij uitstek is om zich te onderscheiden. Voor Nederland heeft de redactie van het Cultureel Woordenboek er vanaf 1992 naar gestreefd de canon van de culturele kennis van de Nederlander te presenteren.

Sinds 2004 wordt in de media ook steeds vaker gesproken over een historische canon: datgene wat mensen van de vaderlandse geschiedenis zouden moeten weten. Hiermee zou de volgens velen gebrekkige historische kennis van de Nederlanders opgekrikt kunnen worden. De historici Piet de Rooy en Jan Bank gaven in 2004 in NRC Handelsblad en later in het boekje Kortweg Nederland een eerste aanzetje. De Onderwijsraad adviseerde de Minister in 2005 de socialiserende taak van het onderwijs te versterken. Jongeren zouden meer kennis moeten krijgen van hun eigen culturele identiteit en het 'verhaal van Nederland'. Dit zou volgens de raad kunnen door middel van invoering van een canon, omschreven als 'richtsnoer voor de elementen van onze cultuur en geschiedenis die van belang zijn om door te geven aan volgende generaties'.

Religie

In religieus opzicht worden met de term 'canon' bepaalde religieuze boekwerken aangeduid die door de betreffende godsdiensten als heilig worden beschouwd, bijvoorbeeld de Tenach voor het jodendom, de Bijbel voor het christendom en de Koran voor de islam.

Zie ook

• Literaire canon
• Nederlandse literaire canon
• Westerse literaire canon
• Canon van de Bijbel
• Canon van Groningen
• Canon van Nederland
• Canon van Limburg

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties 'Wat wij onze kinderen willen leren', een samenvatting in de Volkskrant van een oratie op 19 november 2004 van Maarten Doorman, bijzonder hoogleraar journalistieke kritiek van kunst en cultuur. Over de literaire canon kan worden gelezen in het boek Het Verschijnsel Jeugdliteratuur van Rita Ghesquiere, dat duidelijk en in ruime zin beschrijft hoe de literaire canon gevormd wordt.