Buizerd

Buizerd IUCN-status: Veilig (2008)
Buizerd (Buteo buteo)
Taxonomische indeling
Orde: Falconiformes (Roofvogels) Familie: Accipitridae (Sperwerachtigen) Geslacht: Buteo
Soort
Buteo buteo Linnaeus, 1758

De buizerd oftewel Buteo buteo is een van de meest voorkomende roofvogels in de Benelux. In de laatste jaren is het buizerdbestand in onze streken ongeveer verdrievoudigd.

Kenmerken

De roep van de buizerd klinkt als een gerekt klagend gemiauw. Wanneer men een nest nadert, beginnen de buizerds opgewonden en miauwend boven de kruinen te vliegen. Dit gedrag heet in vogelaarstaal 'alarmeren'.

Het verenkleed is soms wat verschillend, gaande van donkerbruin tot roomkleurig. Het bovengedeelte is effen, terwijl aan de onderkant verschillende dwarsbanden getekend zijn. De spanwijdte van de vleugels is ongeveer 113 tot 128 cm. De totale lengte van kop tot staart is ongeveer 51 tot 57 centimeter.

Ook in de vlucht zijn ze gemakkelijk te herkennen. Enkele vleugelslagen, kort zweven en dan weer een paar slagen. De buizerd is een uitgesproken langzame vlieger met zijn brede vleugels en de korte, brede staart. Vaak kan worden waargenomen dat een buizerd door een of meer kraaien, in zekere zin een voedselconcurrent, wordt weggejaagd.

De buizerd kan ook gemakkelijk verward worden met de wespendief. Deze is van de buizerd te onderscheiden door de banden op de staart. De wespendief heeft 2 banden aan de basis en 1 bijna aan het einde. De buizerd heeft vele banden op regelmatige afstand.

's Winters zien we in onze streken soms een verwant, de ruigpootbuizerd uit het hoge noorden. Deze is onder andere te herkennen aan de veren op de poten. Vaak worden licht gekleurde buizerds voor ruigpootbuizerds aangezien. Bij buizerds bestaat een grote kleurvariatie. Je hebt erg donker gekleurde exemplaren terwijl er ook exemplaren zijn met een bijna witte onderkant. Biddende buizerds zijn meestal ruigpootbuizerds.

De buizerd heeft 5 belangrijke veren: 1. de handpen, 2. armpen, 3. staartpen midden, 4. staartpen buiten, 5. onderhanddekveer.

In tegenstelling tot andere soorten buizerds heeft de staart van de buizerd naast de donkere eindband nog 8-10 smalle, donkere dwarsbanden.

Een cirkelende buizerd is te herkennen aan de lange en brede vleugels en aan de relatief korte, breed gespreide staart.

Mannetjes en vrouwtjes zijn alleen naast elkaar, bijvoorbeeld wanneer ze samen rondcirkelen, te herkennen, waarbij het vrouwtje in de regel iets groter is dan het mannetje.

Voedsel

Wat voedsel betreft is de buizerd een echte opportunist, hij eet wat voorhanden is. Vandaar ook z'n brede verspreiding. In gebieden met veel konijnen vormt deze soort vaak het hoofdvoedsel. Maar als opportunist kan een buizerd, bij gebrek aan muizen of konijnen, vlug overschakelen op een ander voedingspatroon: eekhoorns, hazelwormen, waterhoenen. Ook eet hij wel aas, meestal dieren als verkeersslachtoffers. Als hij een prooi ziet, duikt de buizerd als een baksteen er op af. Mensen worden zelden of nooit door buizerds aangevallen, tenzij een enkele keer joggers. Zij worden dan waarschijnlijk instinctief geïnterpreteerd als een mogelijke indringer op de vlucht.

Een buizerd pakt meestal konijnen, kleine vogels, kikkers, muizen en zelfs soms nog vissen.

Voortplanting

Buizerds bouwen hoog in de bomen, in een gaffelvormige boomtak of tegen de stam aanleunend, een nest van dode takken, met daarop dennentakken en lariks. Een nest van een roofvogel noemt men een horst. Een buizerd zal ook gemakkelijk een horst uit vorige jaren schoonmaken, maar uit vrees voor parasieten, mijten, teken en luisvliegen, komen buizerds nooit twee jaar na elkaar in het zelfde nest. Buizerds hebben de gewoonte hun nest schoon te houden.

Het vrouwtje legt in mei 2 tot 4 eieren, maar meestal drie. Deze witachtige eieren hebben bruine vlekken en vegen. De broedtijd is 28 tot 31 dagen. Het jong dat als eerste uit het ei komt, heeft de meeste overlevingskansen. Bij gebrek aan voldoende voedsel, sterft het zwakste kuiken en wordt uit het nest gegooid, ofwel gewoon opgepeuzeld door de rest. De jongen blijven 6 tot 7 weken in het nest. Buizerdjongen hebben typisch een witte bles op het achterhoofd.

Een buizerd is pas na 3 jaar geslachtsrijp. Dit betekent dat heel wat buizerds rondvliegen die niet broeden.

Ook de kuikens houden het nest netjes. Uitwerpselen verdwijnen met kracht over de rand. Hoe verder ze van het nest gevonden worden, hoe ouder de jongen zijn.

De maximale leeftijd: 26 jaar in de vrije natuur, 30 jaar in gevangenschap.

Verspreiding

Men vindt buizerds meestal in bosrijke gebieden, aan de grens van het bos en de weide. Het habitat varieert van laaglanden tot berggebieden.

Rijdend door het land kun je regelmatig buizerds zien zitten. Op een paaltje of een hek, een prachtige uitkijkpost om zijn voornaamste prooi, voornamelijk veldmuizen, te zoeken.

Overig

De inheemse buizerd is vaak standvogel. In de winter zien we veel meer buizerds dan in de zomer. Dit komt doordat veel Scandinavische buizerds overwinteren in Nederland zoals de Ruigpootbuizerd (Buteo Lagopus).

Ondersoorten

Buteo buteo arrigonii - Op Corsica en Sardinië. Buteo buteo rothschildi - Op Azoren. Buteo buteo insularum - Op Canarische Eilanden. Buteo buteo bannermani - Op Kaapverdische Eilanden. Buteo buteo vulpinus - Op Noord-Scandinavië, Finland, voormalig Sovjet-Unie en Oost-Polen. Buteo buteo menestriesi - Op Krim, Kaukasus en Turkijë

Externe links

• vogelvisie.nl Overzicht van kenmerken, foto, geluid en omschrijving van de vogel
• SoortenBank.nl beschrijving, afbeeldingen en geluid
• SOVON Verspreiding en aantalsontwikkeling van de Buizerd in Nederland
• Kaart van Nederland met waarnemingen
• Waarnemingen kunnen hier worden ingevoerd

  Vrije mediabestanden over buteo buteo op Wikimedia Commons

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• Benny Génsbøl, Roofvogels van Europa Noord-Afrika en het Midden-Oosten. ISBN 90609743X