Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Boze oog
in Sirincië, Turkije.
Het boze oog is in vele culturen een algemeen bekend folkloristisch of bijgelovig element: men gelooft of geloofde dat iemand (bijvoorbeeld heksen) met het een kwaadwillende blik anderen zouden willen schade zou berokkenen of ongeluk zou brengen, bijvoorbeeld uit haat of jaloezie.
Soms wordt dezelfde term gebruikt voor oogvormige amuletten waarmee men poogt deze kwaadaardige invloed af te wenden. Die naam is dus misleidend, omdat de oogvormige amulet zelf door de gebruikers ervan niet als ’boos’ wordt beschouwd, maar gebruikt wordt om het boze oog weg te kijken.
Oorsprong en verspreiding
Men vermoedt dat het geloof in het boze oog ontstaan is in het Soemerische rijk. Het geloof in het boze oog is erg sterk in het Midden-Oosten, Azië en Europa, vooral in het Middellandse Zeegebied. Veel schepen in dit laatste gebied worden op de boeg gesierd met een oog. Het geloof in het boze oog verspreidde zich ook naar Noord-Europa, vooral in Keltische gebied. De oude Romeinen kenden het boze oog ook al, onder de naam oculus malus.
Methodes om het ’boze oog’ af te wenden
Men gebruikt of gebruikte in verschillende culturen diverse manieren om het zogenaamde boze oog te ontwijken. Sommigen gebruikten wijwater, gewijde palmtakjes (buxus), of een spijker uit de paaskaars; sommigen maakten gebruik van amuletten, anderen gingen verzen uit de Bijbel opzeggen.
In verschillende landen in het Middellandse Zeegebied is het gebruik van een blauwe op een oog lijkende amulet wijdverspreid. Deze wordt er in vele vormen en groottes als souvenir aangeboden. Naar men zegt zou deze amulet echter alleen werkzaam zijn wanneer men deze niet voor zichzelf koopt, maar cadeau krijgt. De blauwe kleur van het oog wordt al sinds de vroegste tijden beschouwd als een kleur die zuivert.
 nazar (amulet) |
De voorstelling van het boze oog is bekend in de islamitische wereld en heet in het Arabisch: ayin harsha. De oogvormige amulet staat vooral in Turkije ook wel bekend als nazar. Dit moet gezien worden als een volkstraditie. Bepaalde stromingen binnen de islam verwerpen het gebruik van talismannen, omdat men hierdoor krachten toekent aan een voorwerp dat geen kracht kan hebben. Anderen gebruiken daarentegen een nazar-amulet in combinatie met een tekst uit de Koran, zoals het Troonvers.
Ook in de joodse legenden is het idee van het boze oog terug te vinden (in het Hebreeuws: ayin horee).
Zie ook
- Animatisme
- Nazar (amulet)
- Alziend oog
- Oog, andere betekenissen van ’oog’ (doorverwijzing)
Vrije mediabestanden over Nazar op Wikimedia Commons