Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Biofeedback
Biofeedback is een methode om lichamelijke processen die gewoonlijk onbewust verlopen of die niet direct met de zintuigen kunnen worden waargenomen, met behulp van technische hulpmiddelen kenbaar te maken en bewust te leren sturen. Het woord is samengesteld uit het Grieks: βίος, bios „leven” en het Engelse feedback, „terugkoppeling”, „terugmelding”.
Voorbeelden
Gespannenheid en stress gaan bijvoorbeeld vaak samen met een verhoogde spierspanning of hartslag. Met speciale apparatuur kan deze activiteit worden omgezet in door de patiënt waarneembare signalen. Dit kan een geluidssignaal zijn (een toon die varieert in hoogte, geluidssterkte of geluidskleur) of een visueel signaal (een wijzer of een balkengrafiek). Door deze signalen waarneembaar te maken wordt het gemakkelijker om deze activiteit te controleren, bijvoorbeeld met als doel het activatieniveau te verlagen en daardoor mogelijk de psychische klachten te verlichten. Biofeedback houdt geen enkel verband met de bioresonantietherapie.
Geschiedenis
Biofeedback werd ontdekt in de jaren 1970. Het eerste gebruik van biofeedback was bij het onderzoek van alfagolven met de biofeedback EEG (electro-encephalogram), ook bekend onder de naam neurofeedback. De uitvinders van de moderne ontspanningstechnieken, Edmund Jacobson met progressieve spierontspanning, en Alfonso Caycedo met ontspanningstherapie, maakten gebruik van deze technieken om de werkzaamheid van hun methoden te meten. Een van de nieuwere toepassingen van biofeedback in de laatste tien jaar is de biofeedback EMG (electromyografie), een onderzoekstechniek waarbij de elektrische activiteit van spieren wordt gemeten.
Bronnen voor signalen
De signalen van het lichaam waarop feedback kan worden gegeven, zijn onder andere:
- Temperatuur op de huid (thermale feedback)
- Ademhalingspatroon (ademhalingsfrequentie, ademhalingsamplitude)
- Bloeddruk
- Hartslag (frequentie, amplitude en variabiliteit)
- Het zuurstofgehalte van het bloed
- Huidtemperatuur
- Huidweerstand
- Spierkracht (met behulp van elektromyografie)
- Hersengolven (EEG)
Toepassingsgebieden
Biofeedback heeft meerdere toepassingsgebieden. Toegepaste psychofysiologie is een vorm van biofeedback gebaseerd op de relatie tussen psychische factoren en lichamelijke reacties. Toegepaste psychofysiologie richt zich op de lichamelijke reactie om de psychische klachten te behandelen. Door het geven van feedback op de lichamelijke signalen, meestal in de vorm van een beloning, leert de cliënt de lichamelijke reactie te controleren en wordt er tegelijk effect uitgeoefend op de psychische gesteldheid.
Relatie psychische factoren en lichamelijke reacties
Een voorbeeld van deze vorm van biofeedback is het zichtbaar maken van de relatie tussen gespannen zijn (psychische factor) en koude handen (lichamelijke reactie). Met een sensor op de hand wordt de lichaamstemperatuur van de cliënt gemeten en op een beeldscherm weergegeven. Als de temperatuur stijgt, wordt er een beloning gegeven in de vorm van een plaatje en/of een geluid. Op deze manier wordt geleerd welke lichamelijke reactie warmere handen oplevert en kan er controle op worden uitgeoefend. Door de wederzijdse relatie tussen lichaam en geest krijgt de cliënt niet alleen warme handen, maar ook de daarbij horende ontspanning.
Controleren van lichamelijke reacties
Een andere vorm van biofeedback is puur gericht op het controleren van lichamelijke reacties. Een voorbeeld daarvan is het aanspannen van verkeerde spieren, iets dat men zichzelf in de loop der tijd onbewust heeft aangeleerd of het gevolg is van pijn. Het aanspannen van de spieren kan onder andere leiden tot lage rugpijn, incontinentie, hoofdpijn en verergering van al aanwezige pijnklachten. Biofeedback wordt in dit geval toegepast om de spierspanning (of andere lichamelijke reacties) onder controle te krijgen, zodat de klachten verminderen.
Er zijn twee grote organisaties voor biofeedback: de Biofeedback Foundation of Europe (BFE) en de American Association for Applied Psychophysiology and Biofeedback (AAPB). In Nederland is een sectie van de BFE vertegenwoordigd.
Zie ook
