Binnenvaart

Een binnenschip.

De binnenvaart is een professionele bedrijfstak in het vervoer, ze vormt een belangrijke schakel in de Europese logistiek. In 2002 werd 43% van alle Nederlandse binnengaatse tonkilometers door de binnenvaart vervoerd.

De binnenvaart vervoert goederen en personen over het water binnen de kustlijn door geheel Europa. Bovendien wordt met versterkte binnenschepen met vracht buitenom naar de Belgische zeehavens gevaren in Estuaire vaart.

Tot de binnenvaart wordt ook de Bruine vloot gerekend, die in charter passagiers vaart met Historische bedrijfsvaartuigen. Iemand die het bevaren van binnenvaartuigen tot beroep heeft noemt men "schipper".

De vloot in de Rijnvaart

Nederland heeft de grootste vloot binnenschepen van Europa. De onderstaande tabel geeft de stand van zaken per 7 februari 2006 van schepen ingeschreven in het register van binnenschepen in Europa van het IVR.

Soort schip	Aantal	Ton	Zwitserland	Ton	Frankrijk	Ton	Duitsland	Ton	Nederland	Ton	België	Ton	Luxemburg	Ton
Vrachtschip	6.515	6.334.614	18	35.369	968	483.768	1.067	1.190.229	3.174	3.490.911	1.270	1.113.671	18	20.666
Duwbak	2.589	3.404.773	2	3.236	488	502.201	979	816.871	882	1.598.753	238	483.712	-	-
Lash bak	111	89.930	-	-	-	-	111	89.930	-	-	-	-	-	-
Lichter	368	189.433	1	2.037	1	410	244	77.366	119	105.657	3	3.963	-	-
Tanker	1.568	1.997.293	35	67.831	37	43.158	414	486.803	787	990.824	276	370.674	19	38.003
Tank duwbak	145	215.431	1	-	58	79.440	34	44.858	43	73.582	7	9.107	2	8.444
Tank lichter	31	13.289	-	-	-	-	8	2.983	18	5.031	5	5.275	-	-
Totaal	11.327	12.244.763	57	108.473	1.552	1.108.977	2.857	2.709.040	5.023	6.264.758	1.799	1.986.402	39	67.113
Soort schip	Aantal	KW	Zwitserland	KW	Frankrijk	KW	Duitsland	KW	Nederland	KW	België	KW	Luxemburg	KW
Duwboot	566	264.666	2	2.736	146	57.848	184	45.621	157	112.994	64	31.998	13	13.469
Sleepboot	713	213.532	1	368	11	2.277	114	13.352	502	117.605	84	79.632	1	298
Sleep- en duwboot	581	171.956	4	1.384	-	-	86	17.142	378	122.711	108	28.435	5	2.284
Totaal	1.860	650.154	7	4.488	157	60.125	384	76.115	1.037	353.310	256	140.065	19	16.051

Andere schepen:

Soort schip	Aantal		Zwitserland	Frankrijk	Duitsland	Nederland	België
Cruise schip	1.353	44	1	727	549	25	7
Andere	2.585	21	2	182	2.248	127	5

De ontwikkeling staat niet stil.

Sinds 2000 zijn er volgens de IVR in West-Europa 1077 nieuwe binnenvaartschepen in de vaart gekomen:

• 574 droge ladingschepen
• 286 tankers
• 125 passagiersschepen.

De door de IVR geregistreerde West-Europese binnenvaartvloot telde begin 2008 11.594 vrachtschepen en 1796 duw- en sleepboten.

• In Nederland geregistreerd: 5226 vrachtschepen en 1064 duw- en sleepboten
• In Duitsland geresistreerd: 2925 vrachtschepen en 386 duw- en sleepboten.
• In België geregistreerd: 1795 vrachtschepen en 164 duw- en sleepboten
• In Frankrijk geregistreerd: 1553 vrachtschepen 157 duw- en sleepboten.

Het gemiddelde draagvermogen van de West-Europese binnenvaartschepen is begin 2008 gegroeid naar 2600 ton in de droge ladingvaart en 3000 ton in de tankvaart.

Geschiedenis

De geschiedenis van de binnenscheepvaart de lage landen bij de zee is even oud als die van de landen zelf. Vervoer over langere afstanden was economisch niet anders mogelijk dan per binnenschip.

Van oudsher was de binnenvaart meestal een familiebedrijf. Varen van het schip deden man en vrouw samen, eventueel met behulp een matroos. Met de verdere ontwikkeling van de binnenvaart kwamen daarnaast ook rederijen op. In de huidige tijd neemt de bedrijfstijd toe en wordt er - zeker op de Rijn - met de voortgang der technische mogelijkheden steeds meer continu gevaren. Het familiebedrijf krijgt het daardoor moeilijker.

Schippers waren tot de 19e eeuw georganiseerd in schippersgilden. Tot de afschaffing van de Evenredige Vrachtverdeling in 1998 werd de lading hoofdzakelijk verkregen via onderhandeling in de kroeg en later via de schippersbeurs.

De varende ondernemer

Twee derde van het aantal binnenschippers valt in de leeftijdscategorieën 40-49 en 50-59 en alle schippers samen hebben gemiddeld meer dan 25 jaar werkervaring. Hij is voor bijna 90% van de gevallen eigenaar van het schip en anno 2004 zat hij gemiddeld 243 dagen per jaar op het water. Twee derde werkt in de vrachtvaart.

Passagiervervoer

De cruisevaart met luxe passagiersschepen op de Europese binnenwateren neemt weer toe. Ook aan die vloot worden veel nieuwe eenheden toegevoegd. Het werkt bepaald niet tegen deze markt dat de grenzen naar Oost-Europa open zijn gegaan. Cruisen over de rivieren en kanalen door het binnenland is mogelijk van de Noordzee tot de Zwarte Zee over de Rijn en de Donau. In het geval van de korte toeristische diensen (enkele uren) spreekt men van rondvaart in plaats van cruise.

Passagiersvervoer in lijndiensten neemt ook steeds meer toe, omdat dit Openbaar vervoer te water vaak wordt uitgevoerd met snelle schepen als Waterbussen tussen Rotterdam, Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht en Gorinchem en op het Noordzeekanaal. Watertaxi's (in Rusland en andere landen 'watertrams' genoemd) worden vaak ingezet als openbaar vervoersmiddel in riviersteden en de buitenwijken daarvan.

Ontwikkelingen

Door de opening van de grenzen in Oost-Europa en de groei van de economie moet er zoveel over water vervoerd worden, dat er markt is voor nieuwe binnenschepen. In de afgelopen jaren worden in hoog tempo - soms meerdere schepen per week - binnenschepen aan de vloot toegevoegd. In de tankvaart wordt dit effect versterkt doordat oliemaatschappij BP niet langer toestaat dat haar producten door enkelwandige tankers worden vervoerd. Dit voorbeeld werd door veel anderen gevolgd. Tankers worden nu dubbelwandig gebouwd. Er is (nog) geen saneringsregeling voor de oude schepen. Binnenschepen worden gebouwd volgens CEMT-klasse, dit is een indeling naar afmetingen van vaarwegen in West-Europa. De klasse-indeling is bepaald door de Conférence Européenne des Ministres de Transport (vandaar de term CEMT-klasse). Van oudsher worden de schepen in de binnenvaart getypeerd naar de maximale afmetingen op een bepaalde vaarweg. Kempenaar, Dortmunder.

Ook de techniek staat niet stil. River Information Services zijn informatiesystemen, waarmee de informatiestromen door hele transportketen worden geautomatiseerd. Als een container in een Europese haven wordt aangevoerd en op een binnenschip overgeslagen, kunnen de gegevens van deze container met het schip meereizen, zonder dat de schipper met een bundel papieren bij elke sluis of grens naar een walkantoor moet. Onderweg weten de mensen op de verkeersposten welke lading passeert. Dat is van groot belang voor de calamiteitenbestijding.

Per 1 april 2008 werd de meldplicht voor Doelgroepschepen uitgebreid. Dat wil zeggen dat nog meer schepen zich per marifoon moeten melden bij de verkeerspost, als ze het blokgebied binnenvaren. Daarmee wordt de verkeersveiligheid te water verder vergroot. Voormelding kan al elektronisch met BICS, dat de gegevens levert aan IVS90, de databank van Rijkswaterstaat. Doordat in het buitenland de systemen nog niet allemaal geschikt gemaakt zijn en de organisatie nog niet klopt, is de uitbreiding voorlopig opgeschort.

Reglementen

Er is een scala aan regelgeving voor de binnenvaart. Meestal gekoppeld aan de vaarweg, omdat er overal andere omstandigheden zijn. Bijvoorbeeld: de aanwezigheid van zowel zeevaart als binnenvaart, alsook de plaatselijke omstandigheden als veel of weinig stroming. De veruit belangrijkste reglementen zijn in Nederland die voor het varen op de Rijn. Het ROSR, het ADNR en het Rijnvaartpolitiereglement. Daarbuiten het Binnenvaart Politiereglement. Verder voor België het Algemeen reglement der scheepvaartwegen van het koninkrijk. Zie ook de artikelen in de categorie maritieme regelgeving.

Onderwijs

Het onderwijs aan varende kinderen is geregeld in het Besluit trekkende bevolking. De leerplicht is gelijk aan die voor kinderen aan de wal, wel is mogelijk gemaakt al eerder naar school te gaan. Van 3,5 tot omstreeks 7 jaar wordt het onderwijs verzorgd door een school voor varende kinderen, waaraan een internaat is verbonden. Ook vervolgonderwijs kan daar worden gegeven. Tot 7 jaar kan onderwijs ook aan boord worden gebeuren door middel van afstandsonderwijs via internet of met behulp van speelwerkpakketten.

Concurrentie

De grootste concurrent is het wegvervoer, dat in 2002 47% van alle tonkilometers in Nederland voor haar rekening nam. Het spoorwegvervoer nam 4% voor haar rekening.

Externe links

• Bureau Voorlichting Binnenvaart
• Schippersvereniging Koninklijke Schuttevaer
• Binnenvaart Vlaanderen
• Vereniging De Binnenvaart
• Binnenvaart nieuws en vacatures
• Binnenvaart nieuws en fora
• Binnenvaartwet vergemakkelijkt wetgeving, Rechtennieuws.nl

  Vrije mediabestanden over Inland navigation op Wikimedia Commons