Pessarium

Een pessarium (Grieks : pessos = [ronde] steen of rond, ringvormig voorwerp) oftewel vrouwenring of baarmoederring is een door vrouwen te gebruiken voorwerp dat in de schede wordt geplaatst als :

• Anticonceptie-middel
• Ter verlichting van klachten van verzakking of incontinentie.

Deze laatste toepassing is heel gebruikelijk; pessaria voor anticonceptie worden in Nederland vrijwel niet meer gebruikt.

Pessarium voor verzakking

Hiervan zijn zijn vele typen beschikbaar; een van de meer gebruikte vormen is een ring met een diameter tussen ca 50 en 80 mm en een dikte van 5-10 mm. Deze kan in flexibele of harde kunststof of in porselein zijn uitgevoerd. Het pessarium wordt in verticale stand tussen de schaamlippen door in de schede gebracht en dan zo gedraaid dat de achterrand achter de baarmoederhals ligt en de voorrand achter het schaambeen. Hierdoor wordt idealiter voorkomen dat de baarmoeder naar beneden zakt en wordt de urethra (plasbuis) wat opgespannen.

Maat

De beste maat is die waarbij de klachten (verzakking of incontinentie) zo goed mogelijk worden verholpen, maar die niet zo klein is dat hij er spontaan uitvalt en die niet zo groot is dat het inbrengen moeilijk wordt of dat er teveel druk op de vaginawand wordt uitgeoefend, waardoor inwendig decubitus kan ontstaan. Vaak moet wat met de maat geëxperimenteerd worden voor men een acceptabele oplossing heeft.

Indicaties

Het pessarium wordt vooral gebruikt als een operatie technisch niet goed mogelijk is of ontoelaatbare risico's voor de vrouw met zich mee zou brengen. Er zijn ook vrouwen die liever een pessarium dragen dan zich te laten opereren. De afweging geschiedt per geval.

Onderhoud

Omdat de mogelijkheid van inwendige decubitus bestaat moet iemand met een dergelijk pessarium dit eigenlijk driemaandelijks laten controleren. De arts verwijdert het pessarium, maakt het schoon, inspecteert de schede met een speculum op verwondingen en plaatst het pessarium terug. Langdurig vergeten van de controles leidt wel eens tot een pessarium dat niet meer te verwijderen is doordat het is ingegroeid of omdat de ingang van de schede te klein geworden is. Dit laatste kan verwijdering van vooral een star pessarium pijnlijk maken. Dan moet de verwijdering wel eens onder narcose gebeuren.

Pessarium voor geboorteregeling

Een pessarium voor geboorteregeling bestaat uit een rubberen vlies van ongeveer 6-10 cm doorsnede. Langs de rand is een ronde ingebouwde veerring. Ingesmeerd met zaaddodende pasta, wordt het over de baarmoedermond aangebracht. Het wordt door een arts op maat voorgeschreven. Een pessarium moet na de geslachtsgemeenschap 8 uur blijven zitten omdat sperma pas na die tijd niet meer actief is.

Gebruik

Bij het gebruik van dit voorbehoedsmiddel moet er steeds een theelepel zaaddodende pasta aangebracht worden op de holle, zowel als de bolle oppervlakte van het pessarium en ook op de rand. Dit is nodig om het sperma te doden dat in de buurt van het pessarium komt. Er kan wat van de pasta naar buiten uit de vagina lekken, maar op de randen en in het pessarium zelf blijft genoeg achter. De aangebrachte hoeveelheid volstaat voor één zaadlozing. Vindt er kort nadien opnieuw een coïtus plaats, dan moet er opnieuw pasta worden aangebracht. Het gebruik van spermadodend schuim wordt niet aangeraden, omdat het niet goed op het pessarium blijft plakken.

Het pessarium wordt twee uur voor de geslachtsgemeenschap aangebracht. Verstrijkt deze tijd zonder dat er een coïtus heeft plaatsgehad, dan brengt men opnieuw spermadodend middel aan, maar ditmaal zonder het pessarium te verwijderen. Na de coïtus wordt het voorbehoedsmiddel gedurende acht uren ter plaatse gelaten. Een schedespoeling is tijdens deze tijd uit den boze. Men mag het pessarium ook meerdere dagen laten zitten, maar dit belemmert het zelfreinigingsmechanisme van de vagina en kan irritatie en infectie veroorzaken.

Onderhoud

Na het gebruikt wast men het pessarium met een milde zeep en water. Daarna laat men het aan de lucht drogen. Door het pessarium tegen het licht te houden en het rubber zachtjes van de ring weg te trekken, kan het worden onderzocht op zwakke plekken of gaatjes.

Daar de breedte van de schede verschilt van de ene persoon tot de andere, en ook kan veranderen met de leeftijd of na een bevalling, moet een dokter de maat nemen van de breedte van de schede om de afmetingen te kennen van het pessarium dat dient voorgeschreven te worden. Aan de vrouw moet zorgvuldig uitleg worden gegeven over de manier waarop de zaaddodende pasta moet aangebracht worden, hoe het diafragma in de schede moet gebracht worden en hoe het weer verwijderd moet worden.

Het pessarium moet na ongeveer twee jaar worden vervangen. Er moet eveneens een nieuw pessarium worden aangeschaft indien men meer dan twintig pond is aangekomen of is afgevallen, men een abortus heeft ondergaan of men een baby heeft gekregen. Indien de breedte tussen de ring en de vaginawand groter is dan een vinger, dan is het pessarium duidelijk te klein en zal het niet goed meer beschermen.

Storend intermezzo

De slechte smaak van het spermadodende middel weerhoudt de mannelijke partner er vaak van om cunnilingus toe te passen. Indien dit een bezwaar is, dan kan men ook wachten met het inbrengen van het diafragma tot na de orale seks. In dit geval kan de onderbreking wel als storend worden ervaren en zelfs leiden tot het niet gebruiken of het volledig vergeten in te brengen van het voorbehoedsmiddel. Het diafragma moet vóór de coïtus op zijn plaats zitten wil het werkzaam zijn.

De aanvaardbaarheid van pessaria is in de Benelux, in tegenstelling tot de Angelsaksische landen, niet groot. Sommige personen kunnen ze niet goed plaatsen of niet goed wegnemen. Anderen hebben een weerzin tegen de manipulaties die nodig zijn om dit voorbehoedsmiddel in te brengen.

Betrouwbaarheid en nut

De betrouwbaarheid van het pessarium is van vele factoren afhankelijk, onder meer van de goede keuze van het pessarium zelf en van de manier waarop het geplaatst wordt. Er zijn ook gevallen bekend van vrouwen die zwanger werden omdat hun ontlasting de ring verplaatste. Dit komt veelvuldig voor bij gebruiksters die een instulping van het rectum naar de vagina hebben. In zulke gevallen is het raadzaam naar het toilet te gaan vooraleer men het voorbehoedsmiddel inbrengt.

Het nuttig effect van het pessarium kan variëren van vijf tot circa dertig concepties per honderd vrouwjaren. Over het algemeen wordt aangenomen dat het even effectief is als een condoom. Het is zelfs even betrouwbaar als de pil indien het condoom en het pessarium samen worden gebruikt. Bovendien neemt door het gebruik van het pessarium het risico op seksueel overdraagbare ziekten af.

Een pessarium dat goed past en op een correcte manier werd ingebracht, mag normaal door geen van de partners worden gevoeld tijdens het vrijen. Klaagt de partner dat hij de ring voelt of veroorzaakt het pessarium zodanig veel last dat het voortijdig moet worden verwijderd, raadpleeg dan een dokter. Als er zich bloed op het pessarium bevindt buiten de menstruatie, dan duidt dit op druk van de ring op de vaginawand. Ook in dit geval is een doktersbezoek aangewezen.

Water en het pessarium

De vagina bestaat uit zachte wanden die in elkaar vouwen, zodat bij bijvoorbeeld het nemen van een bad het water niet naar binnen kan dringen. Indien het echter met kracht wordt ingespoten (zoals bij een vaginale douche), dan kan het de spermadodende pasta wegspoelen en wordt het pessarium dus een stuk minder effectief. Ook het hebben van geslachtsbetrekkingen in een zwembad of ligbad is gevaarlijk, vermits de stotende bewegingen van de penis water naar binnen brengen. Bovendien brengt men op deze manier chlorine, zeep en micro-organismen in de vagina, die op hun beurt vaginale infecties veroorzaken.

Het pessarium en urinewegontstekingen

Aan de universiteit van Washington ontdekte men dat gebruiksters van het pessarium een twee keer zo hoge kans lopen op urineweginfecties als vrouwen die een oraal anticonceptief middel slikken. De reden hiervoor is niet duidelijk. Eén van de veronderstellingen is dat de vrouw tijdens het inbrengen en verwijderen van het pessarium onvrijwillig bacteriën uit de anus in de vagina en urinebuis brengt, die dan een ontsteking veroorzaken en de vaginaflora verstoren. Het grondig wassen van het perineum is dus aan te raden. Een andere veronderstelling is dat het pessarium druk uitoefent op de urinebuis zodat de urinestroom wordt belemmerd en de blaas niet alle afvalstoffen kan verwijderen. De metalen ring kan de blaas ook irriteren en kwetsbaarder maken voor infecties.

Voor- en nadelen

Nadelen:

• het is niet 100% betrouwbaar; sommige vrouwen worden ondanks gebruik van het pessarium ongewenst zwanger.
• het beschermt niet tegen hiv en andere geslachtsziekten
• het vergt vaardigheid van de vrouw om het pessarium in de vagina in te brengen
• het pessarium is vrij groot, en daarom voor jonge onervaren vrouwen moeilijk toe te passen
• het moet enige tijd voor de geslachtsgemeenschap worden ingebracht, dit is een belasting voor de vrouw en kan lustverminderend werken

Voordelen:

• het verstoort het gevoel niet, zoals condooms veelal doen
• het is geen diep op het lichaam ingrijpende methode zoals de pil is.

Een pessarium is daarom een goed alternatief voor een spiraaltje, wanneer men een langdurige vaste relatie heeft en niet 'vreemdgaat'.

Zie ook

• Cervixkapje

Externe link

• NVSH-site m.b.t. pessarium