August Tholuck

Friedrich August Gottreu Tholuck (meestal gekend als August Tholuck; Breslau, Pruisen, (het huidige Wrocław in Polen) 30 maart 1799 – Halle (Saale), 10 juni 1877), was een Duits protestants theoloog.

Leven

Friedrich August Tholuck werd geboren in een kroostrijk gezin, als zoon van een goudsmid uit Breslau. De familie verwachtte dat de zoon ook dit vak zou gaan leren, maar Friedrich August bleek op dit gebied zo onhandig dat het verstandig leek om hem op een ander vakgebied te laten opleiden.

August Tholuck ging naar school aan het Maria-Magdalenen-Gymnasium in Breslau, daarna naar de Universiteit van Breslau en Universiteit van Berlijn.

Toen hij zestien jaar oud was, was hij goed op weg om negentien talen te beheersen. Als volwassene sprak hij Engels, Grieks, Arabisch, Italiaans en Frans bijna net zo goed als zijn moedertaal Duits.

De jongeman had zo zijn geloofstwijfels en beweerde wel eens dat hij de islam aantrekkelijker vond dan het christendom. Nadat hij naar Berlijn trok om te studeren, leidden persoonlijke ontmoetingen met het bruisende christendom van Friedrich Schleiermacher, August Neander en de Moravische baron Hans Ernst von Kottwitz er echter toe dat hij een luthers christen werd. Nu stortte hij zich met grote ijver en weetgierigheid in de theologie, waarbij hij een eerder plan om oriëntalist te worden liet varen.

In 1821 publiceerde hij zijn proefschrift, Ssufismus⁽sic), sive theosophia Persarum pantheistica (Soefisme, of de pantheïstische theosofie van de Perzen). Hij bedacht hiervoor de term ’soefisme’, die dus voor het eerst in een westerse taal voorkomt.

Na de publicatie van een van zijn bekendste werken, Die wahre Weihe des Zweiflers (1823), vertaald in verschillende talen, werd August Tholuck benoemd tot hoogleraar theologie aan de Martin-Luther Universiteit in Halle-Wittenberg, dat toen het epicentrum was van het Duitse rationalisme. Hij werd lid van het consistorie van de Evangelische Kerk in de Pruisische Unie. Vervolgens werkte hij aan een synthese tussen de rationalistische leer van Johann Salomo Semler en het piëtisme van August Hermann Francke.

Hij werd benoemd om les te geven in Halle (Saale), maar kreeg te maken met tegenstand van collega-faculteitsleden die rationalisten waren. Door zijn invloed werd de hele faculteit evangelisch.

Hij was medeoprichter van de Gesellschaft zur Förderung der Evangelischen Missionen unter den Heiden in 1824 (nu: Berliner Missionswerk), was een tijdlang secretaris van de Gesellschaft zur Beförderung des Christentums unter den Juden en uitgever van het tijdschrift Der Freund Israels, en werkte ook voor de verspreiding van de Bijbel.