Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Archaea
| Oerbacteriën | |
|---|---|
 Oerbacteriën (Methanopyrus kandleri) | |
| Taxonomische indeling | |
|
| |
| Domein | |
| Archaea |
De Archaea ofwel oerbacteriën oftewel archaebacteriën genoemd, zijn een belangrijke groep prokaryoten, die meestal onder extreme omstandigheden leven. Er worden meer dan 200 soorten onderscheiden. Ze werden voor het eerst beschreven in 1977 door Carl Woese en George Fox. Zij scheidden hen van andere prokaryoten op de 16S rRNA fylogenetische boom. De twee groepen werden oorspronkelijk archaebacteria en eubacteria genoemd, en behandeld als rijk of onderrijk. Woese betoogde echter dat zij een fundamenteel andere tak van organismen waren, en hernoemde de twee groepen naar Archaea en Bacteria. Deze twee gelden in moderne taxonomieën als twee van de drie hoofdgroepen van het leven op aarde, de domeinen. Het derde domein is dat van de Eukarya.
Vrij recent is echter door Cavalier-Smith voorgesteld dat de Archaea en Eukarya zouden afstammen van Actinobacteria.
Bouw
Archaea zijn eencellige organismen. De grootte van een archaeon ligt tussen 0.1 tot meer dan 15 μm in diameter. Sommigen vormen met elkaar draden tot 200 μm lang. De archaea hebben allerlei vormen, bolvormig, als een staafje, spiraalvormig, met lobben of rechthoekig. Archaea lijken wel op de andere prokaryoten qua celstructuur en metabolisme. Ze hebben meestal een ringvormig chromosoom in een nucleoid (celkernachtig). Hun transcriptie en vertaling van de genetische codes lijken echter niet op de normale bacteriële processen, maar lijken meer op die van de eukaryoten.
Een aantal andere eigenschappen plaatst de archaea ook apart. Zij hebben bijvoorbeeld, in tegenstelling tot de meeste bacteriën, een enkelvoudig celmembraan. Verder hebben zowel bacteriën als eukaryoten membranen die bestaan uit glycerol-ester lipiden, terwijl de membranen van de archaea bestaan uit glycerol-ether lipiden. Deze verschillen zouden een aanpassing van de archaea kunnen zijn vanwege hun hyperthermofilie (voorkeur voor warme omgevingen). Archaea hebben een andere structuur van hun ribosoom. Tenslotte hebben archaea ook een flagellum die opmerkelijk verschilt in samenstelling en ontwikkeling van die van de flagella van bacteriën, al is er een oppervlakkige gelijkenis.
Levenswijze
Sommige archaea (Archaeoglobus sp.) leven bij zeer hoge temperaturen, vaak hoger dan 100°C, zoals in geisers en in black smokers op de zeebodem (zie: extremofielen). Anderen worden juist gevonden in een zeer koude omgeving, in omgevingen met veel zout, zuur, of alkalisch water. Archaea worden echter ook wel gevonden in moerasland, rioolwater en gewoon de bodem. Anderen fabriceren methaan en worden aangetroffen in de darmstelsels van herkauwers, knaagdieren, termieten en ook mensen. Archaea zijn over het algemeen onschadelijk voor andere organismen. Van geen enkele is bekend dat ze ziekten veroorzaken.
Taxonomie
De archaea worden in de volgende groepen ingedeeld:
- Euryarchaeota
- Crenarchaeota
- Korarchaeota[1]
- Nanoarchaeota, met zover als enige soort Nanoarchaeum equitans. [2]
Externe links
Referenties
- º www.ncbi.nlm.nih.gov Taxonomische gegevens van Korarchaeota
- º Huber H. et al. A new phylum of Archaea represented by a nanosized hyperthermophilic symbiont. Nature. 2002 May 2;417(6884):63-7.
- º Brochier-Armanet C. et al. Mesophilic Crenarchaeota: proposal for a third archaeal phylum, the Thaumarchaeota. Nat Rev Microbiol. 2008 Mar;6(3):245-52.
Vrije mediabestanden over Archaea op Wikimedia Commons